در تأسیسات برقی سیم ارت چگونه نصب می شود و چه کاربردی دارد؟

از سیم ارت در تجهیزات الکتریکی و سیم کشی برقی ساختمان به منظور پیشگیری از برق گرفتگی استفاده می شود. نصب این سیم  بسیار الزامی است. امکان دارد مسائلی در جریان الکتریکی پیش بیاید و افراد دچار خسارت های جانی جبران ناپذیری شوند. در این مقاله از ایبک امداد قصد داریم جهت آگاهی شما کاربران به چگونگی نصب و کاربرد سیم ارت در سیستم برق کشی بپردازیم:

سیم ارت چیست؟

در سیم کشی های لوازم خانگی مانند یخچال، مایکروفر، ماشین ظرفشویی و ماشین لباسشویی همچنین سیم کشی های داخلی ساختمان از رشته سیم ارت، فاز و نول استفاده می شود. سیم نول و فاز که به نام های گرم و خنثی شناخته می‌شوند، جهت برقرار کردن جریان الکتریسیته مورد نیاز می باشد. جریان الکتریسیته با ولتاژ ۲۳۰ ولت به وسیله سیم فاز به دستگاه های برقی منتقل می شود و دوباره به نول برمی گردد. ولی سیم ارت چیست؟ یک رشته سیم که به رنگ سبز یا زرد می باشد و در داخل مدار سیستم برق کشی ساختمان و در کنار سیم های نول و فاز قرار گرفته است. سیم ارت یا همان محافظ به عبارتی سیم اتصال به زمین می باشد.

دلیل استفاده از سیم ارت چیست؟

ممکن است تمام تجهیزاتی که دارای جریان الکتریکی می باشند دچار نشتی برق شوند. نشتی برق می تواند آسیب های بسیار زیادی به بار آورد به همین علت در وسایل الکترونیکی یا پریز های برق ساختمان از سیم ارت استفاده می شود، تا نشتی را به زمین انتقال دهد.

استفاده از سیم ارت دلایلی دیگری نیز دارد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم:

1. جهت مهار جریان الکتریکی
2. حفاظت از جان افراد
3. عملکرد مناسب تجهیزات حفاظتی
4. کاهش ولتاژ گام برق هنگام بروز پتانسیل های خطرناک

کاربرد های سیم ارت

هدف از ایجاد سیستم ارتینگ و نصب سیم ارت در تجهیزات دارای جریان الکتریکی به زمین، این می باشد که هر گاه سیم های نول یا فاز به هر دلیلی به بدنه دستگاه الکتریکی اتصالی پیدا کرده باشند که در این حالت می گویند جریان برق نشت پیدا کرده، این میزان نشتی جریان به واسطه سیم ارت به زمین انتقال داده می شود.

• با روش های ساده ولی بسیار کارساز می توان از برق گرفتگی تمام افراد جلوگیری کرد و صدمات احتمالی ناشی از نشتی جریان برق را تا حد بسیار زیادی برطرف کرد. وجود سیم ارت در تمام تجهیزات الکتریکی از ایجاد اتصالی در دستگاه الکتریکی جلوگیری خواهد کرد.
• بهتر است بدانید کاربرد سیم ارت ابتدا در انگستان و پس از آن در کشورهای دیگر متداول شد. دلیل گسترش سیستم ارتینگ تجهیزات برقی و ساختمان ها به علت افزایش آمارهای زیاد مرگ ناشی از نشتی برق در جریان الکتریکی بوده است.
• امروزه سیم ارت کاربرد بسیار گسترده ای دارد به اندازه ای که در مخابرات نیز به جهت پیشگیری از بوجود آمدن نویز در شبکه از رشته سیم ارت استفاده می شود. همچنین شبکه های توزیع و انتقال برق بدون سیم ارت امکان پذیر نمی باشد.

سیم ارت چگونه مانع از برق گرفتگی می شود؟

آیا تا کنون تجربه برق گرفتگی هنگام استفاده از لوازم خانه را داشته اید؟ مثلاً هنگام لمس ماشین لباسشویی و یخچال حس کنید بدنتان ناگهان مور مور شده است. هدف از این سوال مشخص کردن کاربرد مهم و اصلی سیم ارت در تجهیزات الکتریکی و ساختمان است.

• در لوازم برقی ها سیم ارت با پیچ به بدنه فلزی دستگاه و بوسیله سیم کشی برق ساختمان کاملاً به زمین متصل می شود. با این کار اتصال سیم ارت به زمین برقرار خواهد شد. چنانچه به هر دلیلی سیم هادی یا فاز به بدنه فلزی دستگاه اتصال پیدا کند، به کمک سیم ارت یک مسیر میانبر ایجاد می شود.
• به این شکل است که اگر پس از نشتی جریان الکتریکی فردی به دستگاه برقی دست بزند، جریان برق به جای عبور از بدن فرد به زمین انتقال پیدا کرده و ایجاد برق گرفتگی نمی کند. جریان برق به وسیله میانبر ایجاد شده و سیم ارت به زمین فرستاده خواهد شد و در نتیجه شخص مورد نظر از برق گرفتگی نجات می یابد.
• جالب است بدانید اگر بدنه فلزی لوازم الکترونیکی برق دار شود، با توجه به اینکه فرد با کدام قسمت از بدنه دستگاه و مدار داخلی تماس ایجاد کرده باشد، ۲۳۰ ولت جریان به بدن فرد وارد خواهد شد، که اگر فلز لمس شده بوسیله سیم ارت به زمین متصل نباشد این مقدار جریان عبور کرده از بدن شخص می تواند باعث برق گرفتگی او شود.
• همیشه در این شرایط باعث برق گرفتگی شدید هم نمی شود. مثلاً اگر شخص خوش شانسی کفش پلاستیکی پوشیده باشد و همچنین زمینی که روی آن ایستاده خشک باشد، ممکن است فقط احساس سوزن سوزن شدن بدنش را تجربه کند. ولی اگر دستان او خیس بوده یا هوا رطوبت داشته باشد، به احتمال خیلی زیاد دچار شوک برقی شدید خواهد شد.
• برق گرفتگی در اثر عدم استفاده از سیم ارت در سیستم برق ساختمان و تجهیزات الکتریکی تنها به اینجا نیز ختم نمی شود. چنانچه فردی که به شوک برقی دچار شده اگر با دست دیگر خود به لوازم فلزی مانند شوفاژ، لوله و …..دست بزند، جریان الکتریسیته از قلب او عبور کرده و موجب ایست قلبی وی می شود.
• پس مشخص می شود که وجود سیستم ارتینگ در تجهیزات الکترونیکی و ساختمان تا چه اندازه مهم می باشد و نبودن سیم ارت می تواند باعث بوجود آمدن چه فجایعی بزرگی در زندگی تمام مردم دنیا شود.

شباهت سیم نول و سیم ارت چیست؟

بعضی از افراد تصور می کنند عملکرد سیم ارت به سیم نول شباهت داشته و می توانند از سیم نول بجای سیم ارت در سیم کشی های برق استفاده کنند و با این کار سیم ارت را از سیم کشی حذف می کنند. توجه داشته باشید تنها شباهت سیم ارت و نول فقط در شکل ظاهری این دو سیم است و نحوه عملکرد هر دو سیم بسیار متفاوت می باشد.

جهت مطلع شدن از تفاوت سیم ارت و سیم نول توضیحاتی در مورد این دو سیم را برایتان بیان می کنیم:

• سیم نول در میان مجموعه سیم های یک مدار الکتریکی تنها سیمی می باشد، که دارای الکترون نیست، به همین علت حتی لمس کردن آن هیچ خطری را برای انسان ندارد و فقط به علت دارا بودن ولتاژ پایین به نسبت سیم فاز، موجب ایجاد اختلاف پتانسیل و حرکت الکترون های موجود در مدار و نهایتاً عملکرد تجهیزات برقی می شود.
• برخی افراد تصور می کنند به دلیل اینکه سیم ارت هم مثل سیم نول جریان الکتریکی ندارد، می توانند از سیم ارت به جای سیم نول استفاده کنند.
• از سیم ارت به منظور پیشگیری از اتصال کوتاه سیم دستگاه ها به بدنه فلزی استفاده می شود. سیم ارت را از یک طرف به تجهیزات برقی و از طرف دیگر نیز به چاه ارت در مجاورت برق متصل می کنند، تا امنیت افراد به هنگام استفاده از وسایل الکتریکی بخوبی تضمین شود.
• سیم نول فقط وظیفه برگشت جریان از مدار را داشته و نمی تواند از قطع کردن جریان و همچنین عملکرد مدار در زمان بوجود آمدن مشکل محافظت کند.

نحوه نصب سیم ارت

در ساختمان هایی که از سیم ارت در سیم کشی های برق و داخل پریز ها استفاده نشده است، از برق گرفتگی های ناشی از نشتی برق در وسایل الکتریکی نمی توانند در امان بماند.

1. تنها راه حل نصب یک رشته سیم ارت است. از این رو اصولی ترین و بهترین روش جهت نصب سیم ارت در ساختمان بوسیله چاه ارت است. حفر چاه ارت و همچنین سیم کشی ارت داخل ساختمان به درون چاه کار پر هزینه و زمان بری است، به همین علت بیشتر افراد دنبال راهی ساده تر و اقتصادی تر برای برطرف کردن این مشکل هستند.
2. آسان ترین راه برای نصب سیم ارت در ساختمان این می باشد که از یک سیم معمولی کمک بگیرید و یک سمت آن را به وسیله برقی و یک سر دیگر سیم را هم به لوله گاز ساختمان متصل کنید. با بوجود آوردن این مدار بسیار ساده تخلیه بار الکتریکی جمع شده در لوازم برقی راحت به درون زمین منتقل می شود.
3. تصور کنید ماشین لباسشویی خانه شما برق دار شده است، یعنی زمانی که به بدنه فلزی آن دست می زنید، برق گرفتگی خفیفی را حس می کنید. روش اتصال سیم ارت ماشین لباسشویی شما به این شکل است که یک سیم تهیه می کنید. سپس دو طرف روکش عایق را لخت کرده و یک طرف لخت شده سیم را باید به بدنه ماشین لباسشویی و طرف دیگر سیم لخت شده را هم به لوله گاز خانه وصل کنید. این روش ساده باعث می شود از برق گرفتگی ماشین لباسشویی دیگر خبری نباشد.

هنگام نصب سیم ارت به لوله گاز به موارد زیر توجه کنید:

1. برای برقراری اتصال حتماً باید لوله گازی که می خواهید سیم ارت را به آن متصل کنید بدون رنگ باشد.
2. سیم ارت را هرگز به سیستم لوله کشی آب خانه متصل نکنید، زیرا ممکن است برق گرفتگی با جریان آب وجود بیاید.
3. اگر از این روش استفاده می کنید، باید برای تمام وسایل برقی خانه مانند مایکروفر، پکیج، ماشین ظرفشویی، یخچال و …. سیم ارت را جداگانه به لوله گاز وصل کنید.

فراموش نکنید ایمن ترین و اصولی ترین روش جهت نصب سیم ارت به وسیله چاه ارت می باشد.

سخن پایانی

در این مقاله برایتان مطالب مهمی از لزوم نصب سیم ارت در ساختمان ها، همچنین از خسارت های ناشی از نبود سیم ارت که ممکن است خطرات بسیار زیادی برای ساکنین ساختمان ایجاد کند، را بیان کردیم. باید به این موضوع توجه داشته باشید که سیم کشی برق ساختمان حتماً باید توسط برقکار متخصص انجام شود. مجموعه ایبک امداد آماده خدمت رسانی به شما عزیزان می باشند.