دلایل دروغگویی کودک چیست و چگونه می توان با آن برخورد کرد؟

یکی از انحرافات های رفتاری ناسالم در کودکان، دروغگویی است که شما می توانید با اتخاذ روش درست از این رفتار ناپسند در کودک خود جلوگیری کنید. اگر این رفتار را کنترل و مدیریت نکنید و متوجه اهمیت آن نباشید، می تواند در شخصیت کودک به صورت یک عادت منفی باقی بماند. دروغگویی دلایل زیادی دارد مانند منافع شخصی، از دست ندادن چیزی که با ارزش است، خیالبافی، برای تنبیه نشدن و…

معمولاً این رفتار از سن ۲ سالگی در کودک آغاز شده و احتمالاً تا ۱۲ سالگی هم ادامه پیدا خواهد کرد. البته باید بدانید که این رفتار در تمام کودکان یکسان نیست. کودکان دروغگویی را یاد می گیرند زیرا در سن کمتر از ۱۰ سال، قادر نیستند که دروغ های بزرگ و کوچک را تشخیص دهند و بدانند چه عوارض منفی در پی دارد. اگر می خواهید با دلایل دروغ گویی در کودکان و درمان این رفتار ناپسند، آشنا شوید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

دروغگویی کودک

یکی از نگرانی‌های مهم والدین برای تربیت فرزند، دروغگویی است. معمولاً والدین نگران هستند که مبادا کودک آنها به این کار عادت کرده و در جامعه با مشکل روبرو شود. اگر در یک چشم اندازه طولانی به دروغگویی کودکان نگاه کنیم، می بینیم که دروغگویی در نوجوانان می تواند باعث نگرانی های بیشتری شود. در اصل باید بگوییم که دروغ گفتن کودک اولین چیزی است که نشان می دهد کودک دارد سطح آگاهی خود را گسترش می دهد. یعنی کودک کاملاً آگاه است که امکان دارد دیگران علائق و باورهای متفاوتی با یکدیگر داشته باشند. مثلاً وقتی کودکی به دروغ می گوید «پدر گفت به من پول بده» این کودک نسبت به تفاوت طرز فکر دیگران آگاهی کامل دارد و می خواهد اطلاعاتی نادرست را به مادر منتقل کند.

در اجتماع دروغگویی یک رفتار ناپسند محسوب می شود ولی توانایی تشخیص این موضوع که دیگران چه احساساتی داشته و چه تفکری دارند، یک مهارت اجتماعی برای کودک شما محسوب می شود. در این هنگام باید با او همدردی کرده و در زمانی که او ناراحت است به او بیشتر اهمیت بدهید.

دروغگویی چه رابطه ای با سن کودک دارد؟

معمولاً بچه هایی که کوچکتر هستند به شکل خنده داری دروغ می گویند و دروغ های آنها چندان جدی نیست. مثلاً کودک در حالی که در حال خوردن غذا است، اظهار می‌کند که غذا نخورده است و یا اینکه روی دیوار را نقاشی می کشد گربه را سرزنش کرده و می گوید که «گربه در روی دیوار نقاشی کشیده است» در سنین کم، کودکان ممکن است که متوجه فریب دادن دیگران باشند ولی هنوز مهارت لازم را برای فریب افراد خانواده ندارند.

در یک تحقیق که در باره دروغگویی کودکان انجام شده، از کودکانی که ۳ تا ۷ سال دارند خواستند که به اسباب بازی که در داخل جعبه پنهان شده است، دست نزنند. برای مدتی کودکان را با جعبه ها تنها گذاشتند. تمام کودکان به جعبه دست زده ولی به دروغ گفتند که دست نزده اند. با بررسی‌های انجام شده متوجه شدند که با افزایش سن کودک دروغگویی هم در آنها افزایش پیدا می کند. کودکانی که سه تا پنج سال داشتند، در مورد دست زدن به جعبه دروغ گفتند و در نگه داشتن چهره هم موفق بودند ولی در کلام به چیزی که داخل جعبه بود اشاره کرده بودند. ولی کودکانی که شش تا هفت سال داشتند در دروغگویی موفق تر بودند و نیمی از آنها از بودن اسباب بازی داخل جعبه اظهار بی خبری کردند و نیمی از آنها هم ندانسته نام اسباب بازی را به زبان آوردند.

این تحقیقات نشان می دهد که هر چه سن کودک بیشتر می شود، برداشت ذهن کودکان وسیع‌تر خواهد شد و کودک می تواند دروغی بگوید که دیگران راحت تر آن را باور کنند. گذشت زمان باعث می شود کودک توانایی دروغگویی را پیدا کند بچه هایی که کوچکتر هستند، بدون اینکه احساس گناه کنند و حتی هدف شخصی داشته باشند، دروغ می‌گویند ولی بچه هایی که بزرگتر شده اند نسبت به دروغگویی خود حس بدی پیدا می کنند. معمولاً بچه های بزرگتر دروغ های مصلحتی می گویند و کمتر پیش می‌آید که دروغ آنها به کسی صدمه بزند. البته کودکان هرچه بزرگتر می شوند و به سن نوجوانی می رسند، کمتر دروغ می گویند ولی با این حال دیده شده نوجوانان به معلم و یا حتی والدین خود در مورد بعضی از مسائل شخصی دروغ بگویند. تحقیقات نشان داده که نوجوانان معمولاً برای حفظ راز های شخصی خود دروغ می گویند.

دلیل دروغگویی کودکان چیست؟

برای اینکه یک رفتار ناپسند را در کودک اصلاح کنید باید ابتدا آن را ریشه یابی کنید و بدانید که این رفتار به چه دلیل در کودک شما به وجود آمده است. دروغگویی می تواند دلایل زیادی داشته باشد ولی تحقیقات نشان داده که معمولاً دروغگویی در کودکان به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

1.  کودک پاسخ قابل توجیه و منطقی برای نیازهای خود پیدا نمی کند.
2. کودک به وسیله اطرافیان و والدین تحقیر می شود و این باعث ضعف شخصیت او خواهد شد و به این صورت به دروغگویی روی می آورد.
3. کودک برای اینکه توجه اطرافیان و والدین را جلب کند دروغ می‌گوید.
4. والدین دروغگو می توانند الگوی نامناسبی برای کودک بوده و باعث دروغگویی او شوند.
5. تنبیه و سرکوب های مستبدانه و شدید از جانب والدین
6. ترس و انتظار بیش از حد از کودک
7. برای دفاع از خود در مقابل تهاجمات خانواده، کودک مجبور به دروغگویی می شود.
8. رویا پردازی و خیالی بافی باعث می شود کودک چیزهایی را که واقعیت ندارد، بر زبان بیاورد و دیگران آن را دروغ می دانند.
9. گاهی برای فرار از تنبیه شدن و یا فرار از مسئولیت ممکن است کودک دروغ بگوید.
10. در جمع دوستان که دروغگویی می تواند کودک را بالاتر نشان دهد، کودک به دروغگویی روی می آورد.

چگونه می توان با دروغگویی کودک مقابله کرد؟

در صورتی که متوجه شدید کودک شما دروغ می گوید، باید تا دیر نشده با آن مقابله کرده و این رفتار ناپسند را در کودک خود درمان کنید. برای این منظور به موارد زیر توجه کنید:

1. دلایل دروغگویی را بشناسید: ابتدا باید بدانید که چه انگیزه‌ای باعث دروغگویی کودک شما شده و آن را برطرف کنید.
2. به کودک آموزش راستگویی بدهید: باید برای کودک توضیح داده و مشکلات دروغگویی را برای او بگویید و در مقابل هم مزایای راستگویی را برایش توضیح دهید تا کودک بداند که دروغگویی می تواند نتیجه بدتری داشته باشد.
3. کودک را آگاه کنید: ممکن است کودک متوجه نتایج منفی دروغگویی نباشد، باید او را با آن آشنا کرده و کاملاً ضررهای دروغگویی را برایش توضیح دهید.
4. به کودک اجازه بدهید احساسات خود را بیان کند: اگر کودک احساسات واقعی خود را بیان کند، شما می توانید با کودک رابطه صمیمی تری داشته باشید و کودک شما از روان سالم تری برخوردار خواهد بود.
5. در مقابل کودک دروغگو، انعطاف پذیر باشید: بهتر است از اشتباهات کوچک کودک خود چشم پوشی کنید زیرا ممکن است کودک به دلیل ترس از تنبیه شدن، به دروغگویی ادامه بدهد.
6. توقعات تان را کمی پایین بیاورید: والدینی که از کودک خود توقع زیادی دارند، کودک آنها مجبور به دروغگویی می شود تا والدین از او راضی باشند. بهتر است توقعاتی متناسب با شرایط کودک داشته باشید.
7. انصاف را رعایت کنید: تحقیر کردن کودک باعث می شود که کودک شما برای پوشاندن اشتباهات خود به دروغگویی پناه ببرد، پس بهتر است کمی منصف بوده و اشتباهات او را بزرگ نکنید.
8. کودک را ببخشید: وضع قوانین زیاد و سختگیرانه می تواند باعث آزار کودک شده و موجبات دروغگویی را در او فراهم کند.
9. کودک را تنبیه نکنید: ممکن است شما به دلیل تربیت کودک، دست به تنبیه او بزنید ولی بهتر است این کار را انجام ندهید زیرا می‌تواند به سلامت روان او آسیب بزند.
10. محبت به کودک را فراموش نکنید: اگر شما به کودک خود به اندازه لازم محبت کنید، او برای جلب توجه مجبور به دروغگویی نخواهد شد.
11. محیطی سالم برای کودک ایجاد کنید: دقت داشته باشید که شما الگوی کودک خود هستید، اگر می‌خواهید کودک شما دروغگو نشود، بهتر است خودتان هم هیچگاه دروغ نگویید.
12. پند و اندرز را فراموش نکنید: گاهی پند و اندرز به کودکان می‌تواند کاملاً نتیجه بخش باشد.
13. به کودک خود هشدار بدهید: قبل از اینکه برای کودک مجازاتی تعیین کنید، بهتر است به او هشدار داده و با او به آرامی و با ملایمت صحبت کنید.
14. نارضایتی خود را از رفتار کودک اعلام کنید: وقتی کودک دروغ می گوید باید با حالات چهره به کودک بفهمانید که متوجه اشتباه او شده اید.
15. در هنگام دروغ گفتن مچ کودک را بگیرید: در مواقعی که کودک دروغ می گوید، باید حتماً در تنهایی به او تذکر و هشدار بدهید و هیچگاه دروغ های او را تأیید نکنید.
16. در صورت نیاز، کودک را تنبیه کنید: اگر نکاتی که گفتیم نتیجه نداد گاهی ممکن است تنبیه نتیجه بخش باشد. البته نه تنبیه بدنی، باید برای تنبیه کودک، یا با او قهر کنید و یا از چیزی که دوست دارد، موقتاً او را محروم کنید.
17. از متخصص کمک بگیرید: در صورتی که نکات ذکر شده سودمند نبود و دروغگویی کودک شما طولانی شد با یک روانشناس ملاقات کنید.

با کودکی که دروغ می گوید چگونه برخورد کنیم؟

البته کودکان زیر سه سال معنی دروغ را ندانسته و نمی توانند آن را درست درک کنند ولی اگر کودک شما بعد از ۶ سالگی هنوز هم دروغ می گفت حتماً باید هوشیار بوده و دلایل این دروغگویی را پیدا کنید. در صورت دروغگویی کودک می توانید به روش زیر عمل کنید:

1. با کودک صحبت کرده و مزایای راستگویی را برایش توضیح دهید: توضیحات شما در مورد راستگویی و  ذکر فواید راستگویی و همچنین بیان ضررهایی که دروغگویی دارد، می تواند کودک را به راستگویی تشویق کند.
2. برای کودک تنبیه مناسب انتخاب کنید: اگر کودک شمار راست گفت می توانید او را تشویق کرده و در صورتی که دوباره دروغ گفت از چیزی که دوست دارد او را محروم کنید. با این تنبیه کودک متوجه خواهد شد که دروغگویی به ضرر او تمام می شود.
3. از کودک انتظار متعادل داشته باشید: انتظارات زیاد از کودک باعث می شود کودک به دروغگویی روی بیاورد.
4. هیچگاه کودکی را که دروغ می گوید تحقیر نکنید: وقتی شما شخصیت کودک را تحقیر کنید، مسلماً تبعات منفی در پی دارد. پس بهتر است در خلوت به او تذکر بدهید.
5. اعتماد به نفس کودک را از بین نبرید: تحقیر کردن کودک باعث می شود اعتماد به نفس او از بین برود. پس بهتر است بجای تحقیر، کودک را تشویق کنید و در صورت انجام کار مثبت به او پاداش بدهید.
6. برای کودک الگوی خوبی باشید: همانطور که در ابتدا هم گفتیم باید خودتان دروغ نگویید، آنگاه از کودکان توقع داشته باشید که راستگو باشند. کودک، شما را الگوی خود قرار داده و هر کاری که شما انجام دهید او هم انجام خواهد داد.