نکات مهم جهت آماده کردن کودک نابینا برای یادگیری بریل

یادگیری بریل برای کودکی که نابینا است بسیار مشکل است و والدین باید قبل از اینکه کودک آن ها برای خواندن خط بریل اقدام کند مراحل مهمی را جهت آماده کردن کودک خود انجام بدهند.

 آماده سازی کودک نابینا جهت یادگیری بریل

آموزش به کودک نابینا در اصل باید از همان بدو تولد کودک شروع شود. این آموزش می تواند شامل مهارت های حرکتی، مفاهیم اساسی شناختی، ارتباطات و زبان و موارد دیگر باشد. کودکانی که می خواهند بریل را بیاموزند باید همزمان مهارت های حرکتی و همچنین تشخیص لمسی خود را هم رشد بدهند.

اگر کودک شما نابینا است، احتمال دارد آموختن خط بریل به نظر شما کار بسیار طاقت فرسایی بیاید به همین دلیل تصمیم گرفتیم در این مقاله برای شما نکات اساسی را جهت آماده سازی کودک نابینا برای یاد گرفتن خط بریل بیان کنیم.

جهت آماده کردن کودک نابینا برای یادگیری بریل به این نکات توجه کنید:

• دسترسی به منابعی که با خط بریل نوشته شده است.
• یادگیری بریل به وسیله تقویت مهارت های دستی یا حرکتی
• تشویق کودک نابینا به مرتب سازی، طبقه‌بندی و مطابقت اشیاء
• تشویق به قصه گفتن و سر هم کردن اتفاقات توسط کودک
•  کمک به کودک برای جهت گیری مکانی و درک موقعیت
• شمارش را با کودک تمرین کنید.
• تقویت تشخیص لمسی در کودک برای یادگیری بریل
• تشویق کردن کودک به نوشتن
• یادگیری بریل به وسیله کتاب خواندن روزانه

۱- دسترسی به منابعی که با خط بریل نوشته شده است

دقت داشته باشید کودکانی که می توانند ببینند، قبل از اینکه خواندن را شروع کنند، میلیون ها کلمه را خواهند دید. کلماتی که در همه جا چاپ شده است مانند: کلمات روی خمیردندان، روزنامه، مجله، کلمات روی قوطی شامپو، در روی درب مغازه ها و یا حتی در تلویزیون مشاهده می‌کنند. این برای کودک یک تمرین بوده و با کلمات تا حدودی آشنایی دارد که قبل از شروع یادگیری خواندن و نوشتن، با آن مواجه است.

پس باید کودک نابینا هم در محیط زندگی با خط بریل در تماس باشد. اشیائی را که در خانه وجود دارد، می توانید با بریل برچسب‌گذاری کنید. باید کودک امکان مطالعه با بریل را پیدا کند و بریل به راحتی در دسترس کودک قرار داشته باشد.

۲- یادگیری بریل به وسیله تقویت مهارت های دستی یا حرکتی

باید کودک را تشویق کنید که انواع ظروف را باز و بسته کرده و اتصالات روی لباس ها مثل زیپ، دکمه و…. را بررسی کند. کودک باید در کارهای آشپزی مثل پیمانه کردن، هم زدن، خرد کردن و… به شما کمک کند. شاید فکر کنید این موارد برای یادگیری بریل اهمیت ندارد ولی باید بگوییم بسیار مهم است و می تواند کمک زیادی به کودک بکند.

۳- تشویق کودک نابینا به مرتب سازی، طبقه‌بندی و مطابقت اشیاء

از کودک بخواهید که مواد مختلف مثل حبوبات، دکمه ها، سکه ها، مغز ها را مرتب کند و آنها را بر اساس اندازه و شکل، از همدیگر جدا کند. مثلاً می توانید مقداری نخود، لوبیا و لپه را در ظرفی ریخته و از کودک بخواهید که آنها از هم جدا کند. طبقه بندی اشیا می تواند کمک زیادی در زمینه یادگیری بریل به کودک بکند.

۴- تشویق به قصه گفتن و سر هم کردن اتفاقات

رمزگشایی فقط بخش کوچکی از فرایند یادگیری خواندن بریل است. توسعه زبان هم بسیار اهمیت دارد. باید از فرزند خود بخواهید که برای شما تعریف کند امروز چه کارهایی را انجام داده و یا از او بخواهید که پنج مورد از چیزهایی را که در بازار خریده است نام ببرد. یا از او سؤال کنید که دیروز در مدرسه چه کاری انجام داده است؟ و بپرسید اولین کاری که بعد از بیدار شدن انجام داده چیست؟ بعد از آن چه اتفاقی برایش افتاده؟ قبل از خواب چه کاری کرده است؟

۵- کمک به کودک برای جهت گیری مکانی و درک موقعیت

حالا باید مفاهیم موقعیت هایی مثل عقب، جلو، بالا، پایین، وسط، کنار، چپ و راست را با کودک خود تمرین کنید. از کودک بخواهید که روبروی خود را نشان بدهد و یا مثلاً به او بگوید که حالا فنجان را در پشت سر خود بگذار یا کتاب را کنار تلویزیون بگذار.

سپس از کودک بخواهید که این کار را با دو وسیله انجام بدهد. حالا باید از کودک بخواهید که جهت های مختلف را با اشاره به شما نشان بدهد مثلاً بگویید قسمت بالا سمت راست صفحه را به من نشان بده.

۶- شمارش را با کودک تمرین کنید.

باید شمارش را با کودک خود تمرین کنید. می توانید چیزهای مختلف را در طول روز به شکل طبیعی بشمارید مثلاً چنگال های داخل ظرفشویی، یا پیراهن هایی که برای شستن در سبد گذاشته اید را با کودک بشمارید. افرادی را که برای غذا خوردن پشت میز نشستند، بشمارید. ظروف، صندلی ها، همه را یک به یک با کودک خود بشمارید.

از کودک سؤال کنید که در روی میز چند ظرف غذا وجود دارد؟ مثلاً می توانید ۹ قاشق را به کودک داده و از او بپرسید چند قاشق داری؟ بعد تعداد بیشتری قاشق به او بدهید و بخواهید که او مجموعه های کوچکی از قاشق ها درست کند. مثلاً به او بگویید حالا از این ده قاشق، پنج تای آنها را به من بده.

یادگیری شمارش می‌تواند جهت یادگیری بریل تأثیر زیادی داشته باشد.

۷- تقویت تشخیص لمسی در کودک برای یادگیری بریل

کتاب های لمسی مخصوصی وجود دارند که با استفاده از خط بریل نوشته شده اند. باید آنها را در اختیار کودک خود قرار بدهید تا کودک بتواند از طریق لمس با آنها آشنا شود. در مرحله بعدی هم می توانید با کشیدن خط هایی که برجسته هستند با حروف متفاوت به شکل رسمی تری به کودک آموزش دهید. مثلاً می توانید با خط بریل حروف الفبا مثل a a a a a a a a b a a را بکشید و از کودک بخواهید که کلمه ای که با دیگر کلمات متفاوت است، پیدا کند.

حالا نام کودک را با استفاده از بریل نوشته و یک کلمه اضافه در بین اسم او قرار بدهید و از کودک بخواهید که کلمه اضافه را پیدا کند. مثلاً اگر اسم کودک شما بهرام است باید بنویسید بهرام بهرام بهرام سارا بهرام بهرام بهرام و از کودک بخواهید تا کلمه اضافه را پیدا کند. مهارت لمسی به کودک کمک می کند تا بتواند این کار را به راحتی انجام بدهد.

می توانید از کودک خود بخواهید تا در مورد یک واقعه برای شما داستان تعریف کند و آنچه را که برای شما تعریف می کند با خط بریل بنویسید و سپس از کودک بخواهید که آن را برای شما بخواند. این کار به کودک کمک می کند که بفهمد کلمات بریل با معنی همراه هستند. این کار می‌تواند راهی باشد برای ایجاد انگیزه در ایجاد کردن داستان و کتاب های شخصی که متعلق به خود اوست و این می تواند به یادگیری بریل کمک کند.

۸- کودک را به نوشتن تشویق کنید.

نوشتن و خواندن هر دو می تواند از مهارت های سواد آموزی باشد و باید هر دو را در کودک خود پرورش دهید. کودک بینا قبل از اینکه شروع به نوشتن کند، می تواند با مداد رنگی خط خطی کردن را تمرین کند. کودکان نابینا هم به همین شکل وقتی در حال یادگیری خط بریل هستند باید به کمک صفحات مخصوص نابینایان و همچنین قلمی در روی کاغذ علامت بگذارند.

۱۰- یادگیری بریل به وسیله کتاب خواندن روزانه

همانطور که در ابتدا برای تان گفتیم باید تا جایی که امکان دارد در محیط خانه برای کودک نوشته هایی با بریل را قرار بدهید. باید هر روز برای کودک خود داستان بخوانید. کتاب های بریل زیادی در کشور ما وجود دارد که می توانید آنها را تهیه کنید. اگر دسترسی به این کتاب ها برای شما امکان پذیر نیست می توانید با انجمن نابینایان تماس گرفته و کتاب بریل را تهیه کنید. وقتی کودک در معرض خط بریل قرار بگیرد می تواند این موضوع را درک کند که بریل یک کد می باشد برای زبان گفتاری و نوشتاری.

رشد مهارت های روزمره برای کودک نابینا

یکی از مهمترین برنامه های آموزشی برای کودکانی که مبتلا به نقص بینایی می باشند، رشد مهارت های روزمره است. کودک باید توانایی داشته باشد بتواند فعالیت های عادی زندگی را مانند مراقبت از پول، انتخاب لباس، غذا، خرید و… افزایش دهد. کودکی که از جهت بینایی از سلامت کامل برخوردار است، می تواند این مهارت ها را به وسیله مشاهده از والدین یاد گرفته و از آنها تقلید کند، ولی کودکان نابینا از این امکان محروم هستند. به همین دلیل باید به وسیله تدریس، این مهارت ها به آنها آموزش داده شود.

فعالیت های روزمره در کودکانی که دچار نقص بینایی هستند باید قبل از شروع مدرسه به آنها آموزش داده شود. مواردی مانند توالت رفتن، لباس پوشیدن، حمام کردن، استفاده از وسایل شخصی خود، ارتباط برقرار کردن با همسالان و… باید قبل از سنین مدرسه، به وسیله والدین یا پرستار به کودک آموزش داده شود. دقت داشته باشید که این کودکان از شرایط خاصی برخوردار بوده و باید در آموزش به آنها صبور باشید و تلاش بیشتری هم انجام دهید.

سخن پایانی

در این مقاله از ایبک شما را با  نکات مهم جهت آماده کردن کودک نابینا برای یادگیری بریل، آشنا کردیم. همه ما ممکن است در زندگی با افرادی مواجه شویم که دچار نابینایی و یا کم بینایی هستند. آنها هم مانند ما می‌توانند یک زندگی عادی و معمولی داشته باشند، فقط باید از کودکی به طور صحیح آموزش ببینند.