با شروع فصل تابستان دغدغه همه افراد گرم شدن هوا بوده است اما با حضور وسایل سرمایشی همانند کولر گازی ، کولر آبی ، پنکه و… این دغدغه دور از ذهن قرار گرفته است، پنکه جزو اولین وسایل های سرمایشی برقی بوده که در خانه ها قبل از کولر آبی و گازی مورد استفاده قرار گرفته است و با ورود کولرهای آبی و گازی به بازار طرفداران  پنکه ها نه تنها کمتر نشدند بلکه به دلیل به صرفه تر بودن نسبت به کولر های گازی برای مراکز بزرگ نیز مورد استقبال قابل توجه ای  قرار گرفت، در مقاله های گذشته به بررسی مشکل نچرخیدن پره و ایجاد صدای پنکه سقفی پرداختیم و در این مقاله بصورت تخصصی و کامل به موضوع کار نکردن پنکه خواهیم پرداخت ، با ما همراه باشید تا بتوانید این مشکل را بدون نیاز به تعمیرکار در منزل رفع نمایید.

دلیل کار نکردن پنکه چیست ؟

1.  قطع بودن برق است.از آنجایی که نیروی مورد نیاز این دستگاه توسط برق تامین می شود با قطع شدن برق و یا خرابی آن ، راه های اتصالی آن پنکه از کار خواهد افتاد. همچنین ممکن است سیم کشی داخلی پریز شما نیز دچار مشکل شده باشد و نتواند جریان را عبور دهد در نتیجه با کار نکردن پنکه رو به رو خواهید بود.
2. گاهی اوقات ساده ترین اتفاق مانند قطع شدن انتهای سیم برق پنکه در اثر کشیده شدن و یا تا شدن می تواند یکی از این اتفاقاتی باشد که باعث کار نکردن این دستگاه می شود.
3. از کار افتادن دکمه های پنکه از دیگر دلایل کار نکردن دستگاه است که در اثر استفاده طولانی مدت فرسوده می شوند.
4. زمانی که جسم خارجی مانع  چرخش پره های دستگاه شود دیگر پروانه ها نمی چرخند یا به عبارتی دستگاه کار نخواهد کرد.
5. به دلیل نحوه کارکرد پنکه و بودن آن در معرض گرد و غبار و تجمع این گرد و غبار ها بر روی پره ها و ورود آنها به اجزای داخلی ، سبب می شود  پنکه نتواند کار کند و دچار مشکل شود. نحوه صحیح نگهداری از لوازم برقی بسیار حائز اهمیت است. در صورتی که از وسایل برقی نظیر پنکه به درستی نگهداری نمایید ، عمر  طولانی تری خواهد داشت و کمتر با مشکل مواجه خواهید شد.

چرا پنکه روشن نمی شود ؟

روشن نشدن پنکه با علت کار نکردن پنکه متفاوت‌ است. تفاوت این دو مشکل در این است که  گاهی اوقات ممکن است پنکه شما روشن شود اما پره های آن نچرخد یا به اصطلاح کار نکند اما برخی مواقع پنکه به طور کلی روشن نمی شود.

اکثر وقت ها پنکه به دو دلیل واضح روشن نمی شود. سوختن موتور پنکه یکی از این دلایل است که معمولا نمی توان آن را برطرف نمود و یا هزینه بسیار بالایی دارد. از دیگر دلایل روشن نشدن پنکه، مشکل اتصالات و برق دستگاه است و این مشکل  را می توان به واسطه یک تعمیر کار برطرف  نمود.

نچرخیدن پنکه هم بخشی از کار نکردن پنکه به شمار می رود ، علت نچرخیدن پنکه می تواند مربوط به ضعیف بودن برق بخصوص در تابستان و در ساعات اوج  مصرف که  احتمال قطعی و یا ضعیف شدن جریان برق ورودی به خانه وجود دارد باشد. گرفتگی در پره ها و تنظیم نبودن سرعت پنکه از دیگر دلایل نچرخیدن پنکه است.

چرا پنکه داغ می شود ؟

تا به این قسمت با دلایل مختلف که موجب کار نکردن پنکه می شوند آشنا شدید ، اما باید بدانید که داغ شدن تمامی وسایل برقی در هر شرایطی خطرناک است و باید به آن رسیدگی کرد و  در صورت عدم توجه به آن ، می تواند  سبب زیان های بسیار زیادی  شود.داغ شدن بیش از حد پنکه نیز باعث خواهد شد که پنکه کاملا از بین برود و دیگر کار نکند پس بهتر است علت آن را  جویا شد  و در اسرع وقت به آن رسیدگی کرد.دلایلی که‌ سبب می شود پنکه بیش از حد داغ شود:

1.  مشکلات زیادی می تواند برای موتور دستگاه پیش بیاید اما قابل تعمیر هستند و می توان آن را تعمیر نمود. اما نیم سوز شدن موتور یکی از مشکلاتی است که به ندرت قابل تعمیر بوده و باعث سوختن کامل دستگاه می شود. نیم سوز شدن موتور یکی از علت های داغ شدن بیش از حد پنکه است که گاهی اوقات با بوی سوختگی نیز همراه است.
2. در برخی اوقات در پنکه های قدیمی ممکن است  شاهد خراب شدن دکمه ها باشیم. با خراب شدن این قسمت در اثر استفاده طولانی مدت احتمال داغ شدن آن وجود دارد و همچنین ممکن است برخی از اجزاء آن به دلیل داغ شدن آب شود.
3. یکی دیگر از دلایل داغ شدن بیش از اندازه پنکه فرسوده شدن سیم پیچی های داخلی پنکه است. اگر سیم های داخلی هر دستگاهی فرسوده و کهنه شوند نمی توانند به درستی جریان را انتقال دهد و با اتلاف جریان و انرژی همراه است. این موضوع باعث انتشار گرما بوده به همین دلیل باعث داغ شدن پنکه خواهد شد.
4. خرابی خازن پنکه از دیگر علت های بالا رفتن دما و داغ شدن است.

بررسی مشکلات پنکه رومیزی

در ادامه به برخی دیگر از عیب های پنکه های رومیزی می پردازیم که در عیب یابی و حل مشکل کار نکردن پنکه باید به آن ها آشنایی کامل داشته باشید.

اگر موتور صدای هوم دهد و حرکت نکند ، در این صورت ۳ حالت برای پنکه شما وجود دارد:

1. قطعه ها بیش از حد فرسوده شده اند. از آنجا که فاصله بین جداره های استاتور و هسته فلزی روتور بسیار اندک است ، فرسایش قطعه ها  موجب برخورد آنها با یکدیگر شده و به همین دلیل علیرغم ایجاد میدانهای مغناطیسی ، روتور به حرکت در نمی آید. در صورت حرکت نیز ، لنگر انداخته و صدای شدیدی از موتور شنیده می شود. بنابراین تعویض قطعه ها امری ضروری  است.
2. خازن راه انداز خراب است.در صورت خرابی خازن ، اختلاف دو میدان اصلی و کمکی به اندازه ۹۰ درجه نبوده و روتور برای حرکت ، گشتاور لازم را در اختیار ندارد.
3. موتور نیم سوز یا سوخته است.

وقتی  کلید یک و دو پنکه را که می‌زنید اتفاقی نمی‌افتد، ولی فشار دادن کلید سوم ، پنکه را به علت دریافت ولتاژ بالا روشن می‌کند. علت این مشکل خرابی بوش‌ها است. بوش یک واسطه میان پروانه‌ها و محور اصلی است که پروانه‌ها از طریق اتصال به این واسطه شروع به چرخش می‌کنند. این واسطه نیز همانند قطعات دیگر ممکن است با گذشت زمان فرسوده شود و برای رفع این اشکال باید  پروانه‌ را از محور اصلی جدا کرده و این قطعه را تعمیر کرد.

هنگامی که با فشار هر یک از کلید های پنکه، فیوز برق منزل قطع می شود به این دلایل است که:

1. خازن راه انداز پنکه معیوب است. اگر دی الکتریک خازن خراب شود ، بارهای مخالف انباشته شده روی جوشن ها ، مستقیماً با یکدیگر برخورد کرده و شرایط اتصال کوتاه را در خازن به وجود می آورند. بدیهی است عبور چنین جریانی از مدار موجب تحریک فیوز و در نتیجه قطع برق خواهد شد.
2. موتور کاملاً سوخته است.موتور سوخته ای که موجب قطع برق منزل می شود ، ظاهری کاملاً مشخصی دارد زیرا رنگ سیم پیچ های سوخته ، قهوه ای تیره و حتی در مواردی کاملا سیاه خواهد بود. لازم به ذکر است که هر موتور قبل از رسیدن به این مرحله ، علائمی چون ضعیف شدن دور و قدرت ، داغ شدن بدنه موتور و… را از خود بروز می دهد و اگر موتور مورد نظر این علایم را قبلا نشان داده باشد ، تعویض و یا تجدید سیم پیچی آن الزامی است.

حرکت بیش از حد گردنی پنکه

در مقاله بررسی دلایل کار نکردن پنکه به سراغ بخش های خاصی هم که از کار می افتند و یا بیش از حد کار می کنند هم خواهیم رفت ، زمانی ممکن است گردنی پنکه شما بیش از حد فعال باشد و دلایل اینکه حرکت پایه و گردنی پنکه در سرعت های بالا، فوق العاده زیاد است، به علت موارد زیر است:

1. یکی از پره­ های پروانه شکسته است.در این صورت حتی اگر یکی از پره های پروانه اندکی شکسته باشد ، زمینه  جهت لنگر اندازی محور فراهم می آید و این مسئله در زمان اندکی موجب فرسایش قطعه ها می شود که سبب تشدید عیب فوق خواهد شد. بنابراین تعویض پروانه و حتی قطعه ها الزامی است.
2. قطعه ها فرسوده شده اند. فرسایش قطعه ها زمینه را جهت ایجاد لنگر شافت موتور در حال چرخش فراهم می آورد. جهت  تشخیص خرابی قطعه ها ، ابتدا پروانه را از محور جدا کنید و  سپس محور روتور را با  دست  به  طرف پایین و بالا حرکت دهید. در صورت خرابی قطعه ها ، محور حرکت کرده و جابجا می شود.
3. هنگام تعمیر و یا سرویس و به هم بستن مجدد قطعات ، وزنه تعادل در محل خود قرار نگرفته است.

اگر متوجه  لرزش بیش از اندازه  و اضافه در پنکه خود شده اید به موارد زیر توجه کنید چرا که وجود لرزش در پنکه به معنای عدم تعادل و برهم خوردن روال طبیعی کارکرد آن است.

1. وجود  شکستگی‌ یا ترک در پره ها در سبب لرزش پنکه می شود.
2. فرسودگی بوش که سبب لرزش پنکه می شود.

کار نکردن پنکه های سقفی

شایان به ذکر است که پنکه های سقفی نیز دچار خرابی یا مشکل می گردند.

پنکه های سقفی  بدلیل ثابت بودن در یک مکان و در معرض گرد و غبار و رطوبت بودن در تمامی ماه های سال نیاز به تمیز کردن و مراقبت بیشتر و چک کردن اجزا و قطعات دارد .گاهی  اوقات به دلایل مختلف عیب هایی در کارکرد پنکه بروز می کند که می توان به سادگی آن را برطرف کرد.البته همیشه قبل از هر گونه اقدام در جهت تعمیر پنکه ها حتما باید به نکات ایمنی توجه نمود.

برخی از عیب ها که احتمال رخ دادن آن ها زیاد است شامل:

1. روشن نشدن پنکه سقفی  به دلیل قطع برق مدار الکتریکی است و به موتور پنکه ولتاژ مورد نیاز نمی رسد. برای رفع این مشکل لازم است  با رعایت نکات ایمنی کامل ، ولتاژ را در سیم های اصلی موتور با استفاده از ولت متر ، اندازه ولتاژ درون مدار را گرفته و اگر دستگاه  ولتاژی را نشان نداد به جستجوی علّت قطع جریان فاز یا نول در مدار باشید تا با رفع مشکل ، پنکه سقفی همانند گذشته به کار خود ادامه دهد.
2. کلید پنکه سقفی  خراب شده است. در مدار الکتریکی پنکه و کلید  ، جریان فاز    پس از عبور از کلید به موتور می رسد و اگر به دلایلی در انتقال جریان فاز از کانکتور ورودی کلید مشکلی به وجود آید ، به دلیل آنکه به موتور ولتاژ برقی نمی رسد ، از حرکت خواهد ایستاد.  پس از باز کردن درب کلید ، به  جستجوی عیب و رفع آن بپردازید.
3. موتور کاملا سوخته است. در  صورت سوختن کامل موتور ، اکثر پیچک ها قطع می شوند و در صورت رسیدن ولتاژ به موتور ، به هیچ وجه میدان مغناطیسی جهت حرکت روتر به وجود نخواهد آمد. جهت تجدید سیم پیچی پنکه سقفی می بایست به یک موتور پیچ مجرب مراجعه کرد.

نتیجه گیری

در این مقاله از ایبک امداد به صورت تخصصی به کار نکردن پنکه پرداختیم ، با مواردی که می توانند باعث از کار افتادن بخش های مختلف پنکه منزل شما شوند آشنا شدید و دانستید که یک پنکه ممکن است به علت خرابی دوشاخه برق از کار افتاده باشد و پره های آن نچرخد و گاهی هم ممکن است هزینه سنگین در پی داشته باشد و موتور آن سوخته باشد ، پس همیشه قبل از شروع هر گونه اقدام به بررسی سیم ورودی برق بپردازید و از سلامت آن اطمینان حاصل نمایید.