اجزای چاه فاضلاب و استانداردهای لازم در حفر چاه

یکی از مهمترین موارد در حفر چاه فاضلاب شناخت اجزای چاه و استانداردهای لازم در ایجاد آن می باشد به همین خاطر باید به این نکات مهم توجه داشته و شناخت کافی در مورد آن پیدا کنید. با در نظر گرفتن اینکه نوع چاه فاضلاب و اجزای تشکیل دهنده آن و محل حفر چاه با یکدیگر متفاوت می باشد باید بدانید که اجزای چاه فاضلاب از نوع جذبی با چاه سپتیک کاملاً فرق دارد. در این مقاله از ایبک امداد به معرفی کامل اجزای چاه فاضلاب می پردازیم و نکات مهم در این باره را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

تاریخچه حفر چاه فاضلاب

تاریخچه حفر چاه فاضلاب به سال‌های نخستین زندگی انسان ها به صورت یکجا نشینی بر می گردد. از همان روزها که بشر به دنبال راهی بود تا به دفع فاضلاب بپردازد. از آن روزها تا امروز این روند ادامه دارد اما با پیشرفت فناوری و علم ساختار آن متفاوت شده و به شکلی نوین تر، مدرن تر و با مشکلات کمتر صورت می پذیرد. امروزه متخصصان و تکنسین های ماهر با ایجاد تغییر در ساختار چاه فاضلاب باعث بهبود یافتن بهداشت محیط در خانه ها و شهر ها شده اند.

اجزای مختلف چاه فاضلاب جذبی

از قدیمی ترین و رایج ترین انواع چاه فاضلاب چاه جذبی می باشد و چاه جذبی گزینه ای مناسب جهت شهر و یا منطقه ای می باشد که امکان اتصال لوله به فاضلاب مرکزی و شهری را ندارد. در این شرایط بر حسب تعداد ساکنین ساختمان و مقدار آب مصرفی، مخزن اصلی چاه یا حجم انباره مشخص شده و فرایند حفر چاه شروع می شود. اصلی ترین و مهم ترین اجزای چاه فاضلاب جذبی در ادامه بیان شده است.

دهانه چاه فاضلاب

اولین کاری که برای حفر چاه باید انجام شود و در واقع مهمترین قسمت کار نیز می باشد انتخاب محل مناسبی جهت دهانه چاه می باشد. به طور معمول بهتر است که دهانه چاه حدالامکان در زیر پله و یا نقاطی که رفت و آمد در آنجا کم است قرار گیرد. همانطور که از نام دهانه چاه پیداست بالاترین بخش چاه و ورودی آن همان دهانه چاه می باشد که در بیشتر موارد اندازه آن بین ۸۰ تا ۱۰۰ سانتی متر تعیین می شود.

انجام طوقه چینی

برای آنکه دیواره‌های چاه استقامت کافی داشته باشند و از خطر ریزش جلوگیری شود باید طوقه چینی انجام شود. یکی از اصلی‌ترین اجزا در چاه فاضلاب طوقه می باشد که معمولاً یک تا دو متر از سطح زمین پایین تر اندازه گیری شده و ساخت آن انجام می گردد. جهت ساخت طوقه نخست باید با در نظر گرفتن اندازه چاه به اندازه یک تا دو متر پایین تر آمده و به طرف بالا با استفاده از آجر سازه ای شبیه مخروط درست شود. بالاترین قسمت این طوقه که به شکل مخروط است حدوداً باید از سطح زمین ۲۰ سانتی متر فاصله داشته باشد. نکته مهم دیگر در طوقه چینی این است که باید از ماسه و آهک جهت درست کردن آن استفاده شود زیرا باعث افزایش مقاومت طوقه شده و آب نمی تواند مصالح را شستشو دهد.

گلدانی چاه، یکی دیگر از اجزای چاه

یکی دیگر از اجزای مهم چاه فاضلاب گلدان آن می باشد که برای جلوگیری کردن از ریزش آب به بخش دیواره ها در قسمت بالای چاه نصب می شود. گلدان در واقع ساختاری مخروط مانند دارد که سطح آن در بخش دهانه چاه قرار می گیرد و راس آن داخل چاه قرار داده می شود. قرار دادن گلدان در بخش دهانه چاه، آب را به راس مخروط هدایت می کند و از برخورد آن با دیواره جلوگیری خواهد کرد. استفاده کردن از گلدان در بخش دهانه چاه باعث کاهش خطر ریزش دیواره خواهد شد و همچنین طول عمر چاه را افزایش می دهد.

میله یا تونل چاه

قدم بعدی در حفر کردن چاه درست کردن میله و یا تونل می باشد که در واقع استوانه‌ای عمود است و ارتفاعی بین ۵ تا ۱۱ متر باید داشته باشد. میله یا تونل همیشه باید به شکل عمودی باشد و وجود انحنا در آن در واقع باعث بروز مشکلاتی خواهد شد و غیر استاندارد است و می‌تواند باعث ریزش چاه نیز شود. ذکر این نکته ضروری است که میزان ارتفاع میله به جنس خاک منطقه نیز بستگی دارد و وجود رگه های سنگ و یا ماسه در مسیر حفاری می تواند مانعی از حفر بیشتر شود.

انباره چاه یا مخزن چاه

یکی از مهمترین اجزا در چاه فاضلاب جذبی انباره می باشد که در واقع نقش مخزن را به عهده دارد. پس از آنکه میله یا تونل به اندازه لازم حفر شد و ارتفاع مورد نظر را پیدا کرد، عملیات حفاری باید به صورت افقی انجام شود و حفر چاه در بخش راست و چپ ادامه پیدا خواهد کرد. متراژ انباره با در نظر گرفتن ساکنین ساختمان و همچنین میزان آب مصرفی محاسبه و اندازه گیری خواهد شد و در چاه های مختلف این اندازه متفاوت است. به هنگام ترمیم کردن چاه فاضلاب باید انباره چاه هم ترمیم شده و تراشیده شود تا بتواند جذب بیشتری به دست آورد. علاوه بر آن هزینه ترمیم کردن چاه فاضلاب از هزینه حفر یک چاه به شکل کامل بسیار کمتر است. همچنین یک کارشناس می تواند تعیین کند که چاه مورد نظر قابل ترمیم هست یا خیر.

کول گذاری چاه

با در نظر گرفتن این نکته که میله یا تونل چاه دارای ارتفاع زیادی می باشد و همچنین خاک دیواره نرم است این احتمال وجود دارد که با گذشت زمان چاه دچار ریزش شود. به همین خاطر از کول گذاری استفاده می شود. کول ها در واقع سازه ای حلقه مانند هستند که از جنس بتن یا سفال می‌باشند و در دیواره های چاه قرار داده شده و نصب می گردند تا از ریزش چاه جلوگیری کنند.

دال بتنی چاه فاضلاب

پس از آنکه حفر چاه به پایان رسید و همه موارد از قبیل حفر میله یا تونل چاه، حفر انباره چاه و کول گذاری انجام شد نوبت به دال بتنی می رسد. دال بتنی جهت جلوگیری از وارد شدن آسیب و صدمه به گلدان نصب می شود زیرا در اثر رفت و آمد ممکن است به گلدان چاه آسیب وارد شود به همین خاطر دال بتنی در قسمت روی گلدان و دهانه چاه قرار داده می شود.

هواکش چاه فاضلاب

از اجزای مهم چاه فاضلاب هواکش می باشد که وظیفه آن تخلیه هوا از داخل چاه است. ضرورت نصب هواکش در چاه فاضلاب به این علت می‌باشد که چنانچه هواکش در چاه فاضلاب وجود نداشته باشد پسماندها و فاضلاب ها حرکت کندی به سمت پایین خواهند داشت و چاه فاضلاب خیلی زود پر خواهد شد. یکی از نکات مهم در نصب هواکش این است که نباید که هرگز از لوله ناودانی به عنوان هواکش در پشت بام استفاده شود زیرا چنانچه بارندگی وجود داشته باشد عملکرد هواکش دچار اختلال خواهد شد.

اجزای مختلف چاه فاضلاب سپتیک

در مناطقی مثل شمال کشور که خاک باتلاقی دارند و سفره های آب زیرزمینی فاصله کمی با سطح زمین دارند این امکان وجود ندارد که چاه جذبی حفر شود. در این حالت باید اقدام به حفر چاه سپتیک کرد که شبیه به حوضچه و تانک با بدنه بسیار مقاوم می باشد. روش کارکرد چاه سپتیک به این گونه است که پس از پر شدن فاضلاب و تکمیل ظرفیت چاه سپتیک باید فرایند تخلیه آن توسط تانکر صورت گیرد. اجزای چاه سپتیک بر اساس حوضچه آن که ممکن است تک بخشی و یا چند بخشی باشد متفاوت است.

• اجزای چاه سپتیک دو بخشی دارای دو اتاق، مجرای ورودی و همچنین تخلیه چاه می باشد. مواد جامدی که در فاضلاب معلق هستند پس از وارد شدن به قسمت اول ته نشین می شوند و باقیمانده پساب از بخش بالایی دیواره به قسمت دوم وارد می شود. در اتاق دوم فاضلاب توسط باکتری بی هوازی تصفیه می گردند.

• در چاه سپتیک از نوع تک بخشی فقط یک محفظه با دیواره بتنی وجود دارد که فاضلاب از قسمت مجرای ورودی به درون محفظه هدایت می شود و پس از آن که ظرفیت چاه پر شد باید عملیات تخلیه از بخش مجرای خروجی صورت گیرد.

نکات مهم در رابطه با حفظ و نگهداری ساختار چاه فاضلاب

چاه فاضلاب دارای ساختاری می باشد که ممکن است در تماس با هوا تجزیه شود به همین علت موارد زیر جهت نگهداری از ساختار چاه فاضلاب توصیه می شود.

• حفر چاه باید حتماً در مناطقی انجام گیرد که رفت و آمد در آنجا کم است.
• چربی ها و روغن ها نباید به چاه فاضلاب وارد شوند زیرا این موارد سبک تر از فاضلاب هستند و به همین علت روی آن باقی خواهند ماند و همین امر باعث می‌شود که چاه فاضلاب دچار انسداد شده و زود پر شود.
• به هنگام حفر کردن چاه فاضلاب باید در مصالحی که در آن به کار برده می شود دقت شود. ورود گچ و سیمان به چاه می تواند باعث انسداد و گرفتگی در چاه شود.

کلام آخر

همانطور که گفته شد هر دو نوع چاه جذبی و سپتیک پس از آن که ظرفیت آنها پر شد نیاز به تخلیه خواهند داشت. در چاه جذبی امکان جذب فاضلاب به مقدار کم در خاک و زمین وجود دارد و حجم زیادی از مخزن باید توسط تانکر تخلیه شود. علاوه بر آن حفر چاه بدون توجه به استانداردها و رعایت نکات و اصول ایمنی مشکلات زیادی را به دنبال خواهد داشت. شرکت خدماتی ایبک امداد با بهره گرفتن از تجهیزات پیشرفته و نیروی کار حرفه ای آماده ارائه خدمات در زمینه حفر چاه، تخلیه چاه، لوله بازکنی و… می‌باشد. برای دریافت مشاوره و راهنمایی می توانید با کارشناسان ایبک امداد در این زمینه مشورت کنید.