سونامی چیست و چرا اتفاق می افتد | بزرگترین سونامی جهان

یکی از ترسناک ترین بلایای طبیعی که ممکن است در اثر عوامل مختلفی بروز دهد، سونامی می باشد. سونامی شامل موج های بلندی به چند ده متر در اقیانوس ها می باشد که با برخورد به صخره ها شدت آن بسیار افزایش پیدا خواهد کرد. سونامی کلمه ای ژاپنی می باشد که به معنی موج بندری بوده و از گذشته تا به امروزه وجود داشته است. سونامی های زیادی در طی سال های گذشته اتفاق افتاده که خسارت های جانی و مالی زیادی را به بار آورده است. سونامی می تواند به دلیل زلزله، آتشفشان، شهاب سنگ و… رخ دهد و خسارت های زیادی را بر جای بگذارد. اینکه سونامی چیست و در چه کشورهایی در سال های اخیر رخ داده است سوالاتی است که در ذهن هر کسی ممکن است اتفاق افتد.

سونامی چیست

یک کلمه ژاپنی که به معنی موج بندری می باشد که در واقع مربوط به بنادر نیست. بلکه به اقیانوس های بزرگ و دریاها مربوط خواهد شد. سونامی یک اتفاق طبیعی است که کسی در به وجود آوردن آن دخالتی ندارد و آن را به عنوان یک بلای طبیعی مثل زلزله، آتشفشان و … می دانند.

مهم ترین شاخصه برای تشخیص سونامی موج های بسیار بلند و طولانی آن می باشد که با قدرت از اعماق اقیانوس ها شروع شده و تا چند دقیقه ادامه خواهد داشت. موج های حاصل از باد تفاوت اساسی با موج های سونامی دارد و به این صورت که موج حاصل از باد طول آن کوتاه تر و قدرت کمتری دارد در حالی که موج حاصل از سونامی با ارتفاع بسیار زیاد و با قدرت بیش از اندازه ایجاد می گردد.

موج های حاصل از باد ممکن است هر چند ثانیه یکبار به ساحل بیایند و در چند متری ساحل قرار گیرند. با این وجود موج های سونامی به صورت موج تکی نمی باشند. بلکه به صورت قطاری تا چند کیلومتری اطراف خود را می پوشانند. موج های حاصل از سونامی بسیار پر قدرت و ترسناک بوده که به راحتی می تواند جان هزاران نفر را بگیرد.

عوامل به وجود آورنده سونامی

این اتفاق هر چند طبیعی می باشد اما می تواند از بلایای طبیعی دیگری منشا بگیرد. از مهم ترین عامل تشکیل سونامی زلزله است، البته عواملی همچون رانش زمین، آتش فشان، شهاب سنگ نمونه هایی دیگر از بلایای ایجاد کننده برای سونامی خواهند بود.

سونامی در هر صورتی، اگر از هرکدام این عوامل منشا بگیرد به صورت یک توده سهمگین جابه جا می شود و هنگامی که به ساحل می رسد و یا به صخره های اطراف برخورد می کند، شدت آن بیشتر می شود. به صورت کلی سونامی از عوامل طبیعی که انسان در آن نقش ندارد، منشا می گیرد.

زلزله

از مهم ترین عامل ایجاد سونامی می توان به زلزله اشاره کرد که در هنگام وقوع زلزله ممکن است موج های عظیمی به عنوان سونامی از اعماق اقیانوس ایجاد شوند. موج های سونامی به صورت معمول با سرعت بالایی به سمت پایین و کناره های اقیانوس حرکت می کنند.

آب جابه جا شده در جهت های مختلف با قدرت بسیار زیاد، نشانه ای از وجود سونامی می باشد. در صورت شروع سونامی، ابتدا عمق آب رو به کاهش می رود و سپس ارتفاع موج های سونامی بسیار افزایش پیدا کرده و به ارتفاع چند متری از سطح اقیانوس و یا دریا خواهد رسید.

جابه جا کردن توده های زیادی از آب توسط امواج از خطرناک ترین دلایل برای وجود سونامی است. زمانی که سونامی به ساحل نزدیک می شود، شاید حجم آن ثابت بماند. اما به دلیل کاهش عمق آب ارتفاع آن بسیار زیاد خواهد شد که به همین دلیل قدرت سونامی در ساحل افزایش پیدا می کند. در این صورت برای دیدن سونامی هیچوقت نباید به ساحل نزدیک شد.

رانش زمین

یکی دیگر از عوامل ایجاد سونامی رانش زمین است که در اثر زلزله ممکن است صفحات زیرین زمین حرکت کنند و سونامی را ایجاد نمایند. با این حال باز هم زلزله نقش غیرمستقیمی در ایجاد سونامی داشته است. البته رانش زمین چندان تاثیری بر ایجاد سونامی نخواهد داشت. بلکه این اتفاق می تواند مناطق خشک را بیشتر تحت تاثیر قرار دهد.

آتشفشان ها

یکی دیگر از عوامل ایجاد سونامی آتشفشان ها می باشند، که ایجاد سونامی از طریق آتشفشان ها به دو دلیل ممکن است رخ دهد. یکی از مکانیسم های آتشفشان که سبب سونامی می شود این است که کوه به صورت ناگهانی و سریع فرو بریزد و نابود شود.

یکی دیگر از دلایل آتشفشان برای ایجاد سونامی این است که مواد مذاب و عناصر مختلف درون کوه ها به صورت ناگهانی و با سرعت زیاد به سمت بالا پرتاب شود که در این صورت نیز آب های اقیانوس نیز با ارتفاع بسیار زیاد شروع به کار خواهند کرد. هنگامی که کوه در نزدیکی دریا وجود داشته باشد، اگر فرو بریزد ممکن است سونامی در سطح دریا رخ دهد.

شهاب سنگ ها

اگر دقت کرده باشید هنگامی که یک سنگ کوچک را با سرعت درون آب می اندازید آب به بیرون ریخته می شود و اطراف خود را خیس می کند. دقیقا وجود شهاب سنگ هم به همین صورت می باشد، زیرا هنگامی که به دریا انداخته می شود چون سرعت بسیار زیادی دارد، می تواند سبب ایجاد سونامی گردد.

معمولا این سونامی چندان اتفاق نخواهد افتاد چون شهاب سنگ هایی به سطح زمین انداخته نمی شوند. تنها نمونه ای از سونامی حاصل از شهاب سنگ در سال ۱۹۵۸ در خلیج آلاسکا و لیتویا بوده است.

رعایت نکات ایمنی در برابر سونامی

• اولین اقدام در برابر سونامی این است که اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید و عوامل ایجاد سونامی را به خوبی بشناسید تا بتوانید وقوع سونامی را حدس بزنید. با مطالعه مطالب مفید می توانید اطلاعات زیادی در این زمینه کسب کنید.
• اگر در منطقه ای کم ارتفاع و ساحلی زمین لرزه ای رخ داد، استرس را از خود دور کنید و با آرامش کامل از ساحل دور شوید. زیرا ممکن است سونامی در حال شروع شدن باشد.
• هنگامی که دیدید موج عظیمی از آب به جای نزدیک شدن به ساحل به سمت عقب حرکت می کند باید حدس بزنید که سونامی در حال شروع شدن است.
• به هیچ عنوان درون ساختمان های نزدیک به ساحل نمانید. زیرا موج های سونامی آنقدر قدرتمند می باشند که به راحتی یک ساختمان چندین طبقه و عظیم را می توانند از بین ببرند. بهترین راه حل در برابر ایمن ماندن از سونامی دور شدن از ساحل می باشد.

بزرگترین سونامی های جهان

وجود سونامی بسیار خطرناک و ترسناک نیز می باشد و در طول چند سال اخیر بزرگترین سونامی های جهان در اقیانوس هند رخ داده است. سونامی در جهان توانسته خسارت های زیادی را به بار آورد که مهم ترین خسارت آن گرفتن حیات از مردمان زیادی بوده است. از سونامی های معروف جهان که جزء بزرگترین سونامی های قرن بوده اند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

سونامی اقیانوس هند

این سونامی در ۲۶ دسامبر سال ۲۰۰۴ که در تقویم شمسی در روز ۲۶ دی ماه سال ۱۳۸۳ بوده است، اتفاق افتاد. عامل این سونامی زمین لرزه ای به بزرگی ۹ ریشتر بوده است که حادثه ای عظیم را در این روز ایجاد کرد. این اتفاق عظیم در اقیانوس هند ابتدا بخش های ساحلی اندونزی، هند، آفریقا، سریلانکا و تایلند را در عرض چندین ساعت در بر گرفت و خسارت های زیادی را به بار آورد.

سونامی اقیانوس هند البته ۱۱ کشور دیگر را در مدت زمان کوتاهی نابود کرد و خسارت های زیادی را بر تمامی کشورها تحمیل کرده است. در این سونامی تعداد زیادی از افراد جان خود را از دست دادند که علاوه بر این خسارت، زیان های مالی و اقتصادی زیادی برایشان نیز رخ داد.

سونامی والدیویا

از قوی ترین سونامی ثبت شده در جهان که حاصل زمین لرزه ای به بزرگی ۹.۵ ریشتر بوده است مربوط به سواحل جنوبی شیلی می باشد. این زمین لرزه سبب ایجاد سونامی ای به ارتفاع ۲۴ متر از سطح دریا بوده که با موجی عظیم و پر قدرت خسارت هایی را بر جای گذاشت.

در این سونامی وحشتناک، ۱۶۵۵ نفر جان خود را از دست دادند. همچنین در این سونامی ۲ میلیون نفر بی خانمان شده و بیش از ۳۰۰۰ زخمی برجای ماندند. این سونامی میلیون ها دلار خسارت به مردمان ژاپن و فیلیپین وارد کرده است.

سونامی توهوکو ژاپن

این سونامی در اثر زمین لرزه ای به بزرگی ۹ ریشتر، در سال ۲۰۱۱ رخ داده، که منطقه ای از توهوکو ژاپن را در بر گرفته بود. امواج بسیار عظیمی از این سونامی تا ارتفاع ۴۰ متر از سطح دریا رخ داد که برج های چندین طبقه را توانست در هم بکوبد. در ژاپن به دلیل وجود زمین لرزه های زیاد و ترس از سونامی آمادگی های لازمی برای این حوادث وجود دارد. در فاجعه سونامی ۲۰۱۱ توهوکو بیش از ۱۵۵۰۰ نفر جان خود را از دست دادند و خسارت های مالی زیادی برایشان رقم خورد.

نتیجه گیری

به صورت کلی وجود سونامی بسیار خطرناک می باشد، زیرا می تواند در چندین ساعت خسارت های زیادی را به بار آورد و جان افراد را بگیرد. برای ایمن ماندن در برابر سونامی باید بدانید سونامی چیست و چه راهکارهایی برای در امان ماندن از این بلایا طبیعی وجود دارد.