مجله مذهبی

خمس و زکات چیست /احکام خمس و زکات

شماره تلفن نمایندگی تعمیر یخچال، تلویزیون 021

خمس و زکات از واجبات دین هستند که در قرآن کریم بسیار از آنها اسم برده شده است و هر فرد مسلمانی مکلف به پرداخت آن است. زکات جزء واجبات دین می باشد که بر اساس آن مسلمان مکلف است مقدار ثابتی از ۹ کالا را جهت مصارف زندگی مستمندان و فقرا و همچنین مصارف عمومی و اجتماعی پرداخت کند. کالاهایی که زکات بر آنها واجب است عبارتند از:

  1. نقدین: نقره و طلا
  2. انعام ثلاثه: شتر، گوسفند، گاو،
  3. غلات اربعه: خرما، کشمش، گندم و جو

زکات جزء واجبات مهم است که بزرگان دین تأکید زیادی بر آن کرده اند و از فروع دین می باشد. در منابع دینی از زکات همانند جهاد و نماز، نام برده شده است. زکات جزو ۵ ستون دین می باشد که خداوند در ۵۹ آیه از قرآن کریم به آن اشاره کرده است. در قرآن کریم، برای اشاره به زکات از واژه صدقه استفاده شده و در فقه هم آن را به عنوان صدقه واجب می دانند.

زکات به دو نوع است:

  1.  زکات بدن، که زکات فطره می باشد و آن را در عید فطر می‌پردازیم.
  2. زکات مال که به سکه ها، غلات چهارگانه و دام ها تعلق می گیرد.

خمس و زکات

 

 زکات چیست؟

زکات در لغت به دو معنی می باشد یکی پاکی و دیگری رشد و نموّ.  زکات به سهمی می گویند که انسان مسلمان باید از مال خود آن را خارج کند و به مستمندان بدهد. به دلیل اینکه در پرداخت زکات، فرد امید به افزایش و رشد مال خود همراه با برکات و خیرات دارد، باعث تزکیه و همچنین پاکی روح فرد خواهد شد. زکات در آیات قرآن کریم معنی گسترده‌ای دارد. آیاتی که خداوند در مورد زکات در قرآن بیان فرموده همه آنها فقط مربوط به واجب فقهی نمی باشد بلکه زکات معانی متفاوتی داشته و به عناوین مختلفی هم در قرآن آمده است مثل زکات به معنی انفاق و صدقات مستحبی، زکات واجب و زکات به معنی پاکی، اگرچه بیشتر آیات در مورد زکات مربوط به زکات مال می باشد که گاهی مستحب و گاهی واجب است.

به این نکته توجه کنید که در صدر اسلام از کلمه زکات به معنای انفاق مال استفاده می کردند و منظور زکات واجب نبود ولی هر دو زکات جایگاه ویژه ای دارند و بر اساس منفعت ها و مصلحت هایی در گاهی موارد زکات مستحب شمرده می شود و در بعضی موارد هم واجب است.

زکات در قرآن کریم

در قرآن کریم خداوند متعال کلمه زکات را در کنار صلاه قرار داده است. و این نشان دهنده این موضوع است که ارتباط با خداوند از راه نماز بدست می آید و رابطه با مخلوق خداوند هم، از راه پرداخت زکات می باشد. همراه شدن این دو کلمه در کنار هم در قرآن کریم، به دلیل اهمیت ویژه ای است که زکات دارد زیرا نماز در آیات قرآن و همچنین روایات، از جایگاه بسیار خاصی برخوردار می باشد و زکات هم در دین از بُعد اجتماعی و اقتصادی اهمیت زیادی دارد. ذکر نام زکات در کنار نام نماز، نشانه همه جانبه نگری دین اسلام می باشد.

پیشنهاد آی‌بک امداد :  عید قربان ۱۴۰۲ چه روزی است/ تاریخ دقیق عید قربان در سال 1402 کی هست

ادیان قدیم و زکات

زکات تنها در دین اسلام نبوده بلکه در ادیان پیشین هم آمده است، یعنی نماز و زکات در تمام ادیان آسمانی مشترک بوده و آیات قرآن کریم هم گواه این مطلب است. با بررسی روایات و آیات قرآن کریم، متوجه می‌شویم که زکات در دین اسلام مثل زکات در ادیان دیگر نیست که فقط یک سفارش و وصیت اخلاقی باشد، بلکه یک واجب الهی بوده و در صورتی که فرد به آن  بی اعتنا باشد، موجب فسق بوده و در صورتی که مسلمانی به آن عمل نکند، کافر است.

موارد زکات چیست؟

طبق نظر فقیهان شیعه نه چیز شامل زکات می شوند که عبارتند از:

  1. گندم
  2. جو
  3. خرما
  4. کشمش
  5. طلا
  6. نقره
  7. شتر
  8. گاو
  9. گوسفند

بعضی از فقها معتقدند که سرمایه هم جزو موارد زکات واجب است ولی بعضی هم اعتقاد دارند که زکات سرمایه مستحب است. طبق نظر مراجع تقلید برای وجوب زکات احکامی بیان شده است. نظر مشهور فقها در مورد احکام زکات بدین صورت است:

۱- شرایط زکات در مورد غلات

برای زکات کشمش، خرما، جو و گندم، دو شرط دارد:

  1. شخص مالک باشد
  2. به حد نصاب برسد که ۲۰۷ مَن می باشد.

۲- شرایط زکات در مورد نقره و طلا

سه شرط برای زکات نقره و طلا وجود دارد:

  1. زکات نقره و طلا وقتی واجب است که آنها را سکه بزنند و با آن هم معاملات انجام شود.
  2. با گذشتن سال.
  3. به حد نصاب رسیده باشد.

۳- شرایط زکات حیوانات

چهار شرط برای زکات گوسفند، شتر و گاو وجود دارد:

  1. گذشتن سال
  2. دام باید از علف بیابان چریده باشد.
  3. حیوان در طول سال بیکار باشد.
  4. دام به حد نصاب برسد. حد نصاب اول برای شتر پنج نفر می باشد که زکات آن هم یک گوسفند است. زکات اول گوسفند چهل رأس بوده و زکات آن هم یک گوسفند می باشد و زکات اول گاو نیز ۳۰ رأس می باشد و یک گوساله ی دوساله هم زکات آن می باشد.

مصرف زکات چه مواردی است؟

آیه زکات در قرآن کریم به صراحت در مورد مصارف زکات گفته شده است و طبق این آیه منظور از صدقات، زکات واجب می باشد. صدقات در ۸ مورد باید مصرف شوند:

  1. مساکین
  2. فقرا
  3. مامورانی که زکات را جمع آوری می کنند و همچنین متصدیان اداره صدقات.
  4. اشخاصی که با کمک های مالی به اسلام تمایل پیدا می‌کنند و باعث می‌شوند که تألیف قلوب در این اشخاص به وجود بیاید.
  5. افرادی که بَرده بود و می توان از زکات برای آزاد کردن آنها استفاده کرد.
  6. بدهکاران
  7.  هر موردی که خداوند به آن رضا داشته باشد.
  8. افرادی که درمانده بوده و در راه مانده باشند، که در اصطلاح به آن ها ابن سبیل می گویند.

حکم دادن زکات به سادات

شخص غیر سید نمی تواند زکات واجب خود را به سادات بدهد ولی سید می تواند زکات واجب خود را به سید بدهد.

زکات فطره چیست؟

زکات فطره مالی می باشد که بعد از اتمام ماه مبارک رمضان و بعد از حلول ماه شوال، باید طبق شرایطی آن را پرداخت کرد. مقدار زکات فطره هم حدود سه کیلو گرم ( یک صاع) از کشمش، خرما، جو و یا گندم به ازای هر نفر می باشد. هر فرد مسلمان وظیفه دارد برای خود و همچنین اشخاصی که نانخور او هستند، زکات فطره بدهد. البته می‌تواند به جای مواردی که گفتیم پول آنها را به فقیر بدهد.

پیشنهاد آی‌بک امداد :  چه چیزهایی روزه را باطل می‌کند/ حکم مراجع درباره دود سیگار

خمس چیست؟

در لغت خمس به معنی یک پنجم می باشد و لی در اصطلاح فقهی خمس عبارت است از پرداختن یک پنجم از درآمدی که با پژوهش، تجارت، صنعت، زراعت و یا حتی کارمندی و کارگری به دست می آید. خمس جزو فرایض اسلامی بوده و در قرآن کریم در کنار جهاد قرار گرفته است.

حکم واجباتی مثل حج یا روزه در آیات کمی از قرآن مجید آمده به شکلی که بیشتر احکام این موارد، در قرآن بیان نشده است. خمس هم مثل روزه و یا حج می باشد و احکام آن به طور تفضیل در قرآن نیامده و شرایط آن به پیامبر بزرگوار صلوات الله علیه و جانشینان ایشان واگذار شده است.

در شرع اسلام خمس یعنی هر مسلمانی که عاقل و بالغ باشد باید با شرایط خاصی، خمس هفت مورد را به عنوان حق الهی بدهد. به طور کلی می‌توان گفت که خمس به دو قسمت تقسیم می شود که یک قسمت آن سهم امام بوده و قسمت دیگر هم حق سادات درمانده و مستند است که به آن سهم سادات هم می گویند.

به چه چیزهایی خمس تعلق می گیرد؟

طبق فتوای آیت الله سیستانی خمس بر هفت چیز واجب شده است که عبارت می باشند از:

  1. منفعت کسب
  2. معدن
  3. مال حلالی که حرام داخل آن شده باشد.
  4. جواهری که فرد به واسطه رفتن به دریا آن را به دست آورده باشد.
  5. گنج
  6. زمینی که کافر ذمی آن را از مسلمان بخرد.
  7. غنیمت

مصارف خمس چیست؟

به طور کلی می‌توان گفت خمسی که پرداخت می شود به دو قسمت تقسیم شده و مصرف می شود:

خمس و زکات

۱- سهم امام

همانطور که در آیه خمس بیان شده یک قسمت از خمس، سهم خداوند و رسول او و همچنین امام می باشد که در هنگام غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، فقهایی که واجد شرایط رهبری می باشند، از این سهم استفاده می کنند. به دلیل اینکه اداره امور مادی و همچنین معنوی جامعه را علما عهده دارند، باید سهم امام، به آنها داده شود تا بتوانند در راه حفظ و ترویج دین و همچنین مصالح مسلمانان و یا مواردی که خودشان صلاح می دانند آن را مصرف کنند.

البته به این نکته باید توجه کنید که خمس مال خود را باید به کسی بدهید که از او تقلید می کنید. شاید سؤال کنید آیا می توانیم خمس را به مرجع دیگری بدهیم؟ باید بگوییم در صورت این کار را می توانید انجام دهید که اطمینان داشته باشید مجتهدی که خمس را به او می دهید مانند مجتهدی که از او تقلید می کنید، خمس را مصرف می کند.

 

۲- سهم سادات

قسمت دیگری از خمس را به ساداتی که فقیر هستند مانند: درماندگان در سفر، مستمندان و یتیمان پرداخت می کنند. بعضی از فقها معتقدند که فرد می تواند خودش نیمی از خمس را به سادات فقیر بدهد. عده‌ای از فقها هم گفتند که سهم سادات باید فقط با اجازه مجتهد به آنها داده شود.

خمس و زکات دارای احکام خاصی می باشند که فرد مسلمان واجد شرایط، باید با توجه به احکام ، به پرداخت آن اقدام کند. در مورد خمس و زکات باید طبق فتوای مرجع تقلید عمل کرد.

 

تعمیر یخچال شبانه روزی

31

خمس و زکات چیست ؟

امتیاز سردبیر

مجموع امتیاز

 زکات چیست؟

امتیاز کاربر: اولین نفر باشید !

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا