اختلال وسواسی اجباری چیست | نحوه درمان اختلال وسواسی اجباری

اختلال وسواسی اجباری را می توان با افکار ناخواسته، مزاحم، تکراری و یا حتی غیر منطقی بیش از اندازه، برای انجام اقداماتی، مشخص کرد. افرادی که با این اختلال روبرو هستند ممکن است بدانند که رفتار و افکار آنها مناسب و منطقی نیست ولی قادر به جلوگیری از این افکار و رفتار نیستند. علائم این اختلال معمولاً در دوران کودکی و یا سن بلوغ شروع شده و گاهی مردان این علائم را زودتر هم تجربه می کنند. حدود ۲ درصد از مردم در طول زندگی خود با این اختلال روبه رو شدند. در این مقاله از مجله ایبک شما را با علائم اختلال وسواسی اجباری و همچنین نحوه درمان آشنا خواهیم کرد.

اختلال وسواسی اجباری چیست؟

OCD یا اختلال وسواسی اجباری، یک بیماری روانی بوده که شامل یک اجبار و یا وسواس در افکار تکراری و اعمال پریشان کننده می باشد. گاهی فرد مبتلا کارهایی انجام می دهد که برای او چالش برانگیز است. اختلال وسواسی اجباری یک اختلال اضطرابی بوده و یکی از بیماری هایی است که شامل رفتارهای اجباری و افکار وسواسی می باشد. OCD باعث می‌شود کیفیت و آرامش افراد بطور قابل ملاحظه‌ای تحت تأثیر قرار بگیرد.

علائم فرد مبتلا به اختلال وسواسی اجباری چیست؟

بیشتر مردم گاهی ممکن است دچار افکار و یا رفتارهای وسواسی و اجباری شوند، ولی با این حال در اختلال های وسواسی اجباری، این علائم در طول روز بیشتر از یک ساعت طول کشیده و می تواند زندگی روزانه فرد را مختل کند. وسوسه ها یک اندیشه های غلط می باشند که بطور مکرر اتفاق می افتند. فردی که با این اختلال روبه رو است، می‌داند که افکار او غیر منطقی هستند ولی باز هم تصور کرده و می ترسد که احتمال دارد درست باشند.

این انگیزه ها و افکار بسیار ناراحت کننده بوده و ممکن است که مردم آنها را نادیده گرفته و یا سرکوب کنند. علائم فردی که به اختلال وسواسی اجباری مبتلا شده است عبارتند از:

• فرد مبتلا به این اختلال دارای افکار، اعمال و یا تصاویری است که احساس خواهد کرد قادر به کنترل این افکار نیست.
• تمایل ندارد که این احساسات و افکار سر زده را داشته باشد.
• فرد مبتلا به این اختلال از وسواسی که دارد ناراحت است و این افکار او را بشدت آزار می دهد.
• فرد مبتلا به اختلال وسواسی اجباری، وقت زیادی را صرف می کند تا روی این وسواس تمرکز کند و مجبور است اعمال اجباری را انجام دهد. این باعث می شود در فعالیت ها شغلی، شخصی و اجتماعی او اختلال وارد شود.
• این افراد به طور مداوم چیزها را شمارش می کنند، مانند شمارش پول، فرد نمی تواند اطمینان داشته باشد که پول ها درست هستند یا خیر؟
• بررسی های روحی هم که می تواند با افکار نفوذی همراه باشد می توان گفت یک نوع اجبار است.
• افکاری در مورد آسیب رساندن به دیگران
• افکاری مانند تصاویر جنسی ناخوشایند
• ترس از اینکه چیز نامناسبی در جمع در عموم بگوید و یا فریاد بزند.

افرادی که به این اختلالات دچار شدند، خودشان می دانند که رفتار آنها به هیچ وجه معقول نیست ولی احساس می کنند باید برای جلوگیری از اتفاقات بد و از بین بردن اضطراب خود، این کارها را انجام بدهند. معمولاً اینگونه افراد تلاش می‌کنند که این اعمال اجباری را انجام ندهند ولی برای کاهش اضطراب خود، مجبور به انجام این کارها می شوند.

انواع اختلال وسواسی اجباری

این اختلال ممکن است از طریق مختلف بر روی افراد تأثیر بگذارد که شامل موارد زیر است:

1. نگران و بررسی کننده
2. ترس از آلودگی
3. نیاز به جمع کردن وسایل
4. افکاری ناخواسته
5. نیاز به نظم و تقارن

۱- نگران و بررسی کننده

احتمال دارد فردی که به این اختلال دچار شده است، نیاز داشته باشد به طور مداوم موضوعات و مشکلات را بررسی کند. این شرایط احتمال دارد موارد زیر باشد:

• بررسی شیرهای آب، قفل درها، دزدگیر، چراغ منزل، بررسی لوازم خانه جهت جلوگیری از آسیب آتش سوزی و یا نشت
• معاینه و بررسی بدن، جهت مشاهده علامت های بیماری
• به تأیید صحت خاطرات خود نیاز دارد.
• می ترسد از این که کاری را اشتباه مرتکب شده باشد و به همین دلیل مرتب کار های را که انجام داده است چک می کند مانند چک کردن مداوم و تکراری ایمیل

۲- ترس از آلودگی

افرادی که به OCD مبتلا هستند نیاز طاقت‌فرسا و مستمری برای شستن دارند. این افراد احتمال دارد از لمس کردن اشیائی که آلوده هستند به شدت وحشت داشته باشند. این اختلال می تواند به موارد زیر منجر شود:

•  بیش از حد شستن دست ها و یا زیاد مسواک زدن
• فرد به طور مرتب اتاق ها، آشپزخانه و دستشویی را تمیز می کند.
• از جمعیت و ازدحام دوری می کند به دلیل اینکه می ترسد به آلودگی و میکروب مبتلا شود.
• این افراد در صورتی که فردی با آنها بدرفتاری کند، دچار اضطراب شده و احساس می‌کنند که دچار آلودگی شده اند و سعی می کنند برای از بین بردن این احساس، دست های خود را مرتب بشویند.

۳- نیاز به انبار کردن و جمع کردن وسایل

این اختلال شامل کسانی هم که قادر به دور انداختن وسایلی که نیاز نداشته و از آن استفاده نمی کنند، هم می‌شود. این افراد تمام وسایلی که به آن نیاز ندارند را جمع کرده و همیشه پیش خود تصور می کنند که روزی به آنها نیاز خواهند داشت و قادر به دور انداختن آنها نیستند.

۴- افکار ناخواسته

افرادی که به این اختلال دچار شده‌اند احساس می کنند توانایی جلوگیری از افکار ناخواسته را ندارند. این احساس ها احتمال دارد شامل آسیب رساندن به دیگران، خودکشی و خشونت باشد. افکار ناخواسته در اکثر مواقع باعث پریشانی شدید فرد می شود. البته معمولاً به این افکار عمل نمی کنند.

۵- نیاز به نظم و تقارن

فرد مبتلا به اختلال وسواسی فکری، احتمال دارد تصور کند که برای جلوگیری از ناراحتی و داشتن آرامش مورد نیاز خود، باید اشیاء را به ترتیب خاصی قرار بدهد. مثلاً کتاب ها را مرتباً در یک قفسه منظم می کند و یا وسایل خانه را جابجا می کند تا بطور قرینه منظم شوند و شاید اینکار را بارها تکرار کند.

دلایل اختلال وسواسی اجباری چیست؟

دلایل بروز این اختلال هنوز ناشناخته است ولی محققان اعتقاد دارند که فعالیت هایی در قسمت های مختلف مغز می تواند مسئول این اختلالات باشد. به طور خاص می توان گفت مناطقی از مغز امکان دارد نتواند به سروتونین شیمیایی که بعضی از قسمت های عصبی جهت برقراری ارتباط با هم، از آن استفاده می کنند، پاسخ بدهد.

البته ژنتیک هم در این امر اهمیت زیادی دارد. اگر یکی از والدین و یا خواهر و برادر دچار این اختلال باشند، حدوداً ۲۵ درصد احتمال دارد که فرد هم دچار اختلال وسواسی اجباری شود.

 چگونه تشخیص دهیم که به این اختلال دچار شدیم؟

متخصص بهداشت روانی و یا پزشک می تواند اختلال وسواسی اجباری را به راحتی تشخیص بدهد. در صورتی که علائم بیان شده در کودکان و یا حتی افراد سالمند دیده شد باید اطمینان پیدا کنید که بیماری دیگری باعث بروز این اختلالات نشده است. برای تشخیص این اختلال باید فرد علائم زیر را هم داشته باشد:

1. اجبار
2. وسواس
3. هر دو

اجبار ها و وسوسه هایی که ناراحت کننده می باشند، می توانند در روابط اجتماعی، شغلی و موارد دیگر زندگی، مشکلات زیادی ایجاد کنند و معمولاً حداقل یک ساعت این اختلالات طول می کشد.

نحوه درمان اختلال وسواسی اجباری

برنامه های درمانی معمولی که شامل روان درمانی و استفاده از داروها هستند، می توانند معمولاً تا حدودی کارساز باشند. داروهای مخصوص که برای این بیماران تجویز می‌شود شامل داروهای ضد افسردگی مانند بازدارنده جذب سرتوبین SSRI می باشد که پزشکان برای کاهش وسواس اجباری از آن استفاده می کنند.

روان درمانی هم می تواند کمک زیادی به از بین بردن این اختلال کند. به طور خاص می توان گفت درمان های رفتاری شناختی CBT و یا قرار گیری در معرض واکنش های درمان ERT برای شخص بیمار بسیار مؤثر است.

پیشگیری کردن از بروز پاسخ احتمالی به شخص کمک خواهد کرد تا اضطراب های ناشی از این افکار را تحمل کند، در حالیکه اجباری هم جهت کاهش اضطراب وجود ندارد. البته اختلال وسواسی اجباری را به طور کامل نمی توان درمان کرد ولی این درمان‌ها می‌تواند آن را کنترل کند.

اختلال وسواسی اجباری در کودک

اولین علامت های این اختلال در کودکان ممکن است در سنین بلوغ دیده شود. ولی گاهی در کودکی هم دیده خواهد شد. عوارض اختلال وسواسی اجباری در کودک موارد زیر است:

• عزت نفس کودک پایین می آید.
• توانایی ندارد که روال عادی زندگی را رعایت کند.
• در تکمیل کردن تکالیف مدرسه خود با مشکل روبرو می شود.
• به دلایل استرسی که دارد، دچار  بیماری های جسمی می شود.
• نمی تواند دوستی و روابط خود را حفظ کند و در شکل گیری دوستی هم با مشکل مواجه خواهد شد.

در صورتی که این بیماری در کودکی شروع شود، احتمال دارد در پسران بیشتر از دختران باشد ولی در دوران بزرگسالی مقدار درگیری این بیماری در زنان و مردان با یکدیگر برابر می باشد.

وظیفه ی پرستار کودک

در صورتی که پرستار کودک علائم نام برده شده را در رفتارهای کودک مشاهده کرد، حتماً باید با والدین موضوع را در میان بگذارد تا با کمک پزشک متخصص، مشکل کودک را برطرف کنند. زیرا این اختلال می تواند زندگی عادی کودک را مختل کرده و او را با مشکلات زیادی روبرو کند.

نتیجه‌گیری

در این مقاله از مجله ایبک شما را با اختلال وسواسی اجباری آشنا کردیم. برای درمان های این بیماری گزینه هایی مانند رفتار درمانی شناختی وجود دارد که به آن CBT هم می گویند. این درمان به افراد کمک می‌کند تا طرز فکر، رفتار و احساس خود را تغییر دهند. در صورتی که در کودک خود این علائم را مشاهده کردید، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.