روز جهانی آموزش 4 بهمن 1402 و 24 ژانویه

آموزش امری اجتناب نا پذیر و گامی مهم در توسعه ی فردی و رشد اجتماعی هر شخص و هر جامعه ای است. در این راستا، روزی در هر سال به عنوان روز جهانی آموزش در نظر گرفته شده است تا ضمن تاکید بر ضرورت این امر مهم، بر راه کار های توسعه ی آن تمرکز بیشتری شود. با توجه به این مسئله، این مقاله قصد دارد نگاهی کلی بر تاریخچه و دلایل تعیین روز جهانی آموزش داشته باشد. برای ترسیم افقی نو در زمینه ی آموزش با این مقاله همراه باشید.

انسان از بدو تولد شروع به یادگیری آنچه در محیط اطرافش می گذرد می کند. بخشی از این یادگیری از طریق تجارب از همان زمان نوزادی شروع می شود و تا پایان عمر ادامه دارد. نیاز به غذا خوردن، برقراری ارتباط با اطرافیان از طریق تکلم، بروز احساسات و کنترل هیجانات مختلف همگی به صورت تجربی به انسان منتقل می شوند. بخش دیگری از این یادگیری نیازمند فرآیند آموزش می باشند. آموزش نیز از همان زمان نوزادی به وسیله ی اطرافیان شروع می شود. کلماتی نظیر آب، بابا و مامان احتمالاً اولین چیزهایی هستند که از طریق آموزش به انسان آموخته می شوند.

با رشد کودک و رسیدن به سنین پنج، شش و هفت سالگی، آموزش خواندن و نوشتن اولین مرحله‌ی آموزشی رسمی و جدی هر کودکی است. آموزش در سنین بالاتر اشکال مختلفی پیدا می کند و هر فردی بسته به نیاز های خود، ضروریات جامعه ای که در آن زندگی می کند و الزامات شغلی تحت تعلیم آنها قرار می گیرد. یادگیری هنر موسیقی، یادگیری مطالب علمی، تحصیل علم، قوانین حقوقی، نحوه ی برقراری مناسبات اجتماعی در بانک، بیمه و اداره های دولتی، آموزش های جنسی، اطلاعات شغلی و نکات بیشمار دیگری هستند که بر اساس نوع ساختار های هر جامعه باید به افراد آموزش داده شوند.

تاریخچه ی روز جهانی آموزش

حتی همین امروز و در قرن بیست و یکم، مردمان بسیاری در سر تا سر دنیا هستند که از اولیه ترین آموزش های لازم محروم بوده و با حقوق و امکانات مقدماتی انسانی خود آشنا نیستند. کودکان بسیاری در قاره ی آفریقا از حق تحصیل محروم هستند. زنان بسیاری در خاور میانه به حقوق اولیه ی خانوادگی خود واقف نیستند. هر ساله بسیاری از موارد سقط جنین از تمام دنیا گزارش می شود که فقط و فقط به دلیل عدم دسترسی به آموزش های لازم در برقراری روابط احساسی، عدم آگاهی و دسترسی نسبت به وسایل پیشگیری از بارداری و عدم شناخت مسائل حقوقی  اتفاق می افتند.

مردمان بسیاری در تمام دنیا درگیر فقر، گرسنگی، بیکاری، جنگ و تحت ظلم هستند و فقدان آموزش های لازم در همه ی این موارد نقش اساسی را بازی می کند. با توجه به موارد فوق روز بیست و چهارم ژانویه در تقویم هر سال میلادی به عنوان یک رویداد بین المللی با نام روز جهانی آموزش نام گذاری شده است.

بر این اساس بیست و چهارم ژانویه ی هر سال که مقارن با چهارم بهمن تقویم هجری شمسی است به عنوان روز جهانی آموزش شناخته می شود. بنیان گذار این رویداد بین المللی سازمان ملل متحد بوده است. در تاریخ سوم ماه دسامبر سال ۲۰۱۸ میلادی، مجمع عمومی سازمان ملل ضمن تصویب قطعنامه ای بیست و چهارم ژانویه را به عنوان روز جهانی آموزش تعیین نمود. متعاقب این قطعنامه، اولین روز جهانی آموزش حدود یک ماه و نیم بعد در بیست و چهارم ژانویه ی سال ۲۰۱۹ میلادی جشن گرفته شد.

هدف سازمان ملل متحد ارتقاء سطح آموزش از خواندن و نوشتن تا مسائل بهداشتی بوده است. برنامه های توسعه ای این سازمان در کارگروه های مختلف و با نقش آفرینی ویژه ی یونسکو طراحی و اجرا می شود. تمرکز برنامه های فوق بیشتر بر کودکان و زنان قاره ی آفریقا بوده و بودجه ی آن با کمک کشور های توسعه یافته تامین می گردد.

خواندن و نوشتن، اولین گام در توسعه ی آموزش

به عنوان یک معضل عمده، باید به این نکته اشاره نمود که بخش زیادی از کودکان در نواحی مرکزی آفریقا از حق آموزش محروم هستند. سواد آموزی امری است که به صورت دو سویه در مقوله ی آموزش عمل می کند. کودکانی که خواندن و نوشتن را بلد نیستند نه تنها خودشان بی سواد می مانند، بلکه به دلیل عدم توانایی بررسی موضوعات مختلف از طریق کتاب ها و اینترنت دچار مشکلات بهداشتی، حقوقی، شغلی و اجتماعی بعدی می شوند. از طرف دیگر این افراد اگر آموزش اولیه ی خواندن و نوشتن و استفاده از اینترنت را می دیدند نه تنها قادر بودند مشکلات خود را حل کنند، بلکه می توانستند این آموزش های اولیه را به افراد اطراف خود منتقل کنند و کمکی در جهت برنامه های آموزشی باشند.

بنابراین هر فرد بی سواد جلوی سواد آموزی ده ها نفر را خواهد گرفت. این مسئله از نظر سازمان های جهانی دخیل در توسعه ی امر آموزش بسیار پر اهمیت بوده بطوریکه به صورت برنامه ریزی شده برای رفع آن اقدام نموده اند. در سال های اخیر سعی شده تا با برگزاری دوره های آموزشی متمرکز و هدیه دادن لپ‌تاپ های ساده ای که اصول اولیه را به کودکان می آموزد، معضلات این چنینی به سمت بهبودی هدایت شده و تهدید بی سوادی به فرصت چرخه ی سواد آموزی تبدیل شود.

آموزش های بهداشتی؛ هزینه‌ی امروز، صرفه جویی هنگفت فردا

بهداشت مقوله ای است که شامل موارد متعدد و حساسی می باشد. بهداشت شامل ایجاد بستر های آموزشی لازم جهت پیشگیری از وقوع بیماری های جدی و خطر ناک است. بخش زیادی از بیماری های عفونی و غیر عفونی با رعایت نکات ساده ی بهداشتی قابل اجتناب بوده و این مهم از وقوع بیماری های واگیر دار بعدی جلو گیری خواهد کرد. سازمان ملل متحد و کشور های توسعه یافته معتقدند هزینه ای که امروز برای گسترش آموزش های بهداشتی در مناطق محروم جهان انجام می دهند.

از وقوع و گسترش بیماری های واگیر دار بعدی جلو گیری کرده و از این طریق مانع هزینه های درمانی هنگفتی می شود که بروز اپیدمی ها و بیماری های واگیر دار می تواند در آینده به جهان تحمیل کند. زیرا در صورت وقوع و گسترش این چنین بیماری هایی یا باید جهان برای درمان آن متحمل هزینه های هنگفت شود و یا مردم دچار آن را رها کند که در این صورت سیل بیماری ها به همه ی نقاط جهان خواهد رسید.

در این راستا، آموزش های بهداشتی شامل موارد متعددی است که به وسیله ی سازمان جهانی بهداشت مدیریت می شوند. بخشی از این آموزش ها مربوط به ارتقای سطح آگاهی مردم نقاط کمتر توسعه یافته ی جهان در جهت استفاده از آب، هوا و مواد غذایی پاک است. مواردی که منجر به پیشگیری از بروز بیماری هایی مثل وبا، حصبه، طاعون، تب مالت و موارد این چنینی می شود. بخش دیگری از این آموزش ها به افزایش سطح آگاهی مادران باردار اختصاص دارد.

توقف چرخه ی انتقال بیماری هایی مثل ایدز و هپاتیت از مهم ترین اهداف این برنامه های آموزشی است. افزایش سطح ایمنی مادر و کودک از طریق اعزام ماما های آموزش دیده منجر به ارتقای بهداشت جوامع توسعه نیافته می شود. از طرف دیگر بخش مهمی از این برنامه ها به کنترل و جلوگیری از گسترش بیماری های مقاربتی مانند سیفلیس و سوزاک مربوط است. در سال های اخیر، با افزایش آگاهی عمومی نسبت به استفاده از موارد درمانی یا پیشگیری، روند رو به رشد این بیماری ها کنترل شده است. بخش دیگری از برنامه های آموزشی بهداشتی به افزایش آگاهی نسبت به تزریق واکسن های مهم اختصاص دارد.

بیماری هایی که اگر چه با واکسیناسیون کنترل می شوند، اما در صورت عدم واکسیناسیون به موقع می توانند عواقب وحشتناکی برای کل جهان داشته باشند. این روش از موثر ترین عواملی است که به طور نمونه بیماری هایی مثل آبله و فلج اطفال را در دنیای امروز به سمت ریشه کنی پیش برده است؛ حال آنکه همین بیماری ها چندین دهه قبل از عوامل اصلی مرگ و میر انسان ها بوده اند. برنامه های آموزشی بهداشت جهانی بعضاً متاثر از شرایط جغرافیایی مناطق مختلف جهان نیز خواهد بود که به طور مثال به برنامه های مقابله با بیماری هایی مثل مالاریا می توان اشاره نمود.

آموزش های اولیه؛ کسب و کار های آینده

یکی دیگر از اهداف روز جهانی آموزش، در نظر گرفتن برنامه های آموزشی در جهت رونق کسب و کار در نقاط کمتر توسعه یافته ی جهان است. بخشی از این برنامه ها بر آموزش حرفه هایی تمرکز دارد که بر اساس آن افراد قادرند کسب و کار خود را راه اندازی نمایند. بخش دیگری از این برنامه ها به ارتقای آگاهی افراد تحصیل کرده نسبت به حقوق اجتماعی، قوانین کسب و کار و اصول کار تیمی اختصاص دارد. در دنیای امروزه در بسیار ی از کشور های توسعه یافته و کشور های در حال توسعه ی پیشرو، بخش عمده ی شغل ها به بخش های خدماتی در حوزه های مختلف و به ویژه در حوزه ی فناوری اطلاعات مربوط است. آموزش های ساده و هدفمند در این راستا می تواند فضای فکری جوامع کمتر توسعه یافته را به سمت ایجاد فرصت های شغلی هدایت نماید.

روز جهانی آموزش در ایران

این روز فرصت ویژه ای است تا با طرح ریزی برنامه های توسعه ای در کشور به منظور ارتقای سواد آموزی، استفاده ی مثبت از اینترنت، ایجاد کسب و کار و ارتقاء بهداشت عمومی گام برداشته شود. با توجه به اهمیت این موارد در سطح بین المللی، برنامه های مدون جهت توسعه ی نقاط محروم کشور می تواند از کمک های مالی و تجهیزاتی سازمان های جهانی بهداشت، غذا و دارو و یونسکو برخوردار شده و در اعتلای فرهنگی و بهداشتی کشور نقش پر رنگی بازی کند. این فرصت را جدی بگیریم.

نتیجه گیری

در این مقاله از مجله ایبک به سراغ روز جهانی آموزش رفتیم، دانستید که آموزش امری مهم و اجتناب ناپذیر است که در زندگی انسان جریان دارد و همه ما چه خواسته و چه ناخواسته در حال یادگیری هستیم، همچنین دانستید که مهمترین اصل در آموزش یادگیری خواندن و نوشتن است که می تواند به انسان کمک زیادی کند، از شما دعوت می کنم تا در بخش دیدگاه ها نظرات خود را در رابطه با آموزش مطرح کنید تا همگان بتوانند از تجربیات و نظرات ارزشمند شما بهره مند شوند.