علت صدا دادن یخچال؛ بررسی دلایل در یخچال‌های قدیمی و جدید

یخچال یکی از اصلی‌ترین و حیاتی‌ترین وسایل خانه است. شاید اصلاً به‌صورت روزانه به آن فکر نکنیم، اما کافی است یک صدا از داخلش بلند شود تا آرامش آشپزخانه را بر هم بزند. این صداها می‌توانند نشانه یک مشکل ساده یا آغاز یک خرابی جدی باشند. در این مقاله، دقیق و عمیق به این موضوع می‌پردازیم که چرا یخچال صدا می‌دهد، چه تفاوتی بین مدل‌های قدیمی و جدید وجود دارد، و در صورت بروز مشکل در یخچال‌های مدرن، دقیقاً باید چه کار کرد.

سیستم یخچال‌های قدیمی چگونه بود و چرا صدا می‌دادند؟

یخچال‌های نسل قدیمی اغلب از سیستم تبرید ساده‌ای استفاده می‌کردند که بر پایه کمپرسورهای پایه‌ای و ترموستات‌های مکانیکی طراحی شده بودند. آن‌ها فاقد بردهای الکترونیکی یا سنسورهای هوشمند بودند و بیشتر عملکرد مکانیکی داشتند.

در این مدل‌ها، صدای یخچال معمولاً از یکی از سه بخش زیر ناشی می‌شد:

اولین مورد مربوط به خود کمپرسور بود. کمپرسورهای نسل قدیم با فرایند مکانیکی کامل فعالیت می‌کردند و وقتی روشن یا خاموش می‌شدند، صدایی شبیه به “تقلق” یا “تق‌تق” ایجاد می‌کردند. این صدا به‌خاطر لرزش پیستون‌ها و فشار گاز مبرد بود.

دومین علت صدا، فن خنک‌کننده یا فن کندانسور بود که اگر یاتاقان‌هایش فرسوده یا کثیف می‌شد، صدای چرخش ناهماهنگی ایجاد می‌کرد. این مشکل خصوصاً در فصل تابستان یا زمانی که دستگاه با بار بالا کار می‌کرد، بیشتر دیده می‌شد.

سومین منبع صدا، لرزش بدنه یا پایه‌های نامتعادل یخچال بود. چون طراحی مدل‌های قدیمی بیشتر بر پایه عملکرد بود تا ارگونومی، لرزش کمپرسور یا فن‌ها می‌توانست کل بدنه را دچار ارتعاش کند.

در بسیاری از مواقع، این صداها نگران‌کننده نبودند و صرفاً ویژگی ساختاری دستگاه محسوب می‌شدند، اما گاهی هم نشانه یک خرابی در آینده بودند. اگر یخچال قدیمی ناگهان شروع به تق‌تق ممتد می‌کرد یا بوی سوختگی از آن بلند می‌شد، معمولاً زمان تعویض قطعه یا سرویس کامل فرا رسیده بود.

یخچال‌های جدید چه ساختاری دارند و چرا صدا تولید می‌کنند؟

در نسل جدید یخچال‌ها، با استفاده از تکنولوژی اینورتر، سنسورهای دما، بردهای هوشمند و سیستم‌های خنک‌کننده چندگانه، ساختار به‌مراتب پیچیده‌تر و البته بهینه‌تری نسبت به گذشته داریم. اما پیچیدگی بیشتر، احتمال بروز صداهای خاص یا ناهنجار را هم بیشتر می‌کند.

یکی از منابع اصلی صدا در یخچال‌های امروزی، موتور اینورتر است. این موتورها بر خلاف مدل‌های قدیمی، به‌صورت مداوم کار می‌کنند، اما با تغییر سرعت چرخش کمپرسور. اگر صدایی مثل “وزوز” ضعیف یا نوسانی می‌شنوید، احتمالاً مربوط به تغییر فرکانس موتور است. این صدا در حالت عادی طبیعی است، اما اگر ناگهان افزایش یابد یا همراه با لرزش باشد، نشان‌دهنده اختلال در برد یا خود کمپرسور است.

عامل دیگر تولید صدا، سنسور یخ‌زدایی یا دیفراست است. در یخچال‌های No Frost، سیستم یخ‌زدایی با المنت حرارتی کار می‌کند و گاهی در زمان شروع به کار یا پایان چرخه، صدایی مثل “ترق‌ترق” شنیده می‌شود. این صدا ناشی از انبساط یا انقباض قطعات فلزی در اثر تغییر دماست و معمولاً نگران‌کننده نیست، مگر اینکه صدا بیش از حد تکرار شود.

همچنین، فن اواپراتور در مدل‌های جدید ممکن است صداهای غژغژ یا تق‌تق ایجاد کند. اگر یخ یا برفک روی تیغه‌های فن بنشیند، صدای برخورد ایجاد می‌شود. این صدا در فریزرها رایج‌تر است و اگر رفع نشود، می‌تواند به موتور فن آسیب بزند.

در برخی مدل‌های سایدبای‌ساید، سیستم یخ‌ساز نیز یکی از منابع صداست. زمانی که یخ در قالب‌ها شکسته می‌شود یا به مخزن منتقل می‌شود، صدای افتادن یخ یا حرکت قطعات شنیده می‌شود که بسیاری از کاربران آن را با خرابی اشتباه می‌گیرند.

چگونه صدای غیرعادی یخچال‌های جدید را بررسی و رفع کنیم؟

اگر یخچال شما صدایی غیرطبیعی دارد، قبل از آن‌که سراغ تعمیرکار بروید، چند بررسی ساده می‌تواند به شما در تشخیص و حتی رفع مشکل کمک کند.

اول، یخچال را از دیوار فاصله دهید. گاهی صدا از تماس بدنه با دیوار یا کابینت است و فقط با چند سانتی‌متر جابه‌جایی، مشکل رفع می‌شود. توجه داشته باشید که فاصله پشت یخچال با دیوار باید حداقل ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر باشد تا هوای گرم به راحتی تخلیه شود.

در مرحله بعد، پایه‌های یخچال را تراز کنید. اگر یخچال کمی کج باشد، کمپرسور در هنگام روشن شدن فشار بیشتری تجربه می‌کند و باعث لرزش یا صدای ضربه‌ای می‌شود.

اگر صدا همچنان ادامه داشت، پنل پشتی یا داخلی یخچال را با دقت باز کنید (تنها زمانی که از دانش فنی برخوردار هستید) و وضعیت فن‌ها را بررسی کنید. تیغه فن نباید با برفک، سیم یا یخ تماس داشته باشد. اگر متوجه یخ‌زدگی اطراف فن شدید، ممکن است سنسور دما یا المنت یخ‌زدایی دچار اختلال شده باشد.

در مواردی هم ممکن است صدای سوت مانند یا نویز الکترونیکی از برد الکترونیکی شنیده شود. این صدا معمولاً ناشی از خازن‌های خراب یا ولتاژ ناپایدار است. در چنین شرایطی، تعمیر یا تعویض برد کنترل لازم است.

اگر دانش فنی ندارید، حتماً از خدمات تعمیر یخچال استفاده کنید. باز کردن قطعات داخلی بدون آشنایی می‌تواند آسیب‌های جدی‌تری به دستگاه وارد کند، حتی اگر در ظاهر مشکل ساده به نظر برسد. ما برای تعمیر یخچال های ایرانی مرکز پیشتاز تعمیر با آدرس (https://pishtaztamir.com/) را پیشنهاد میکنیم. این مرکز با متخصصین آموزش دیده آماده پاسخگویی به مشکلات شما هستند.

راهکار فنی برای کاهش یا حذف صدای یخچال‌های جدید

برای کاهش یا از بین بردن صدای یخچال‌های جدید، ابتدا باید منبع صدا را شناسایی کرد. یک راه ساده استفاده از گوشی موبایل برای ضبط صداست. ضبط را در زمان‌های مختلف انجام دهید و با متخصص به اشتراک بگذارید تا دقیق‌تر تشخیص دهد که صدا از کدام بخش است.

اگر مشخص شد صدا از فن داخلی است، معمولاً تعویض فن یا روان‌کاری یاتاقان‌ها می‌تواند مشکل را برطرف کند. فن‌ها قطعات مصرفی هستند و پس از چند سال کارکرد، معمولاً نیاز به تعویض دارند.

در مواردی که صدای زیادی از موتور شنیده می‌شود، بررسی وضعیت روغن‌کاری و ایزوله کردن پایه‌های کمپرسور توصیه می‌شود. استفاده از پایه‌های ضد لرزش زیر کمپرسور می‌تواند شدت صدا را به طور قابل توجهی کاهش دهد.

اگر سیستم یخ‌ساز صدا تولید می‌کند، بررسی مسیر ورودی آب و مخزن ضروری است. گاهی گیرکردن تکه‌ای یخ باعث لرزش فن یخ‌ساز می‌شود. در این موارد، یخ‌زدایی کامل دستگاه و ریست کردن برد می‌تواند مؤثر باشد.

در نهایت، اگر هیچ‌کدام از روش‌های بالا کارساز نبود، ممکن است برد اینورتر کمپرسور یا برد اصلی دستگاه دچار نقص شده باشد. در این حالت، برای حفظ سلامت کلی سیستم، فقط یک تکنسین متخصص باید قطعات را بررسی و تعمیر کند.

آیا همیشه صدا به معنای خرابی است؟

نه، بسیاری از صداهایی که کاربران از یخچال می‌شنوند، در واقع بخشی از عملکرد طبیعی دستگاه است. به‌خصوص در مدل‌های پیشرفته با عملکردهای چندمرحله‌ای، صداهایی مثل کلیک، تق‌تق یا صدای فن در هنگام باز و بسته شدن درب، بخشی از فرآیند کارکرد سیستم هستند. اما باید به صداهای جدید، بلندتر از حد معمول یا همراه با لرزش یا اختلال در سرمایش توجه ویژه داشت.

جمع‌بندی: با صدای یخچال چه باید کرد؟

وقتی یخچال صدا می‌دهد، قبل از اینکه نگران شوید، ابتدا سعی کنید بفهمید صدا از کجاست و در چه زمانی اتفاق می‌افتد. اگر صدا متناوب و در زمان خاصی ایجاد می‌شود، احتمالاً مربوط به یکی از سیستم‌های داخلی است که در حال کار است. اما اگر صدا ناگهانی، شدید، یا همراه با کاهش عملکرد یخچال باشد، نیاز به بررسی جدی‌تر دارد.

در نهایت، داشتن دانش فنی می‌تواند در تشخیص مشکل مؤثر باشد، اما در اکثر موارد، بهترین کار سپردن یخچال به دست افراد حرفه‌ای است. چون گاهی یک دستکاری ساده می‌تواند هزینه‌ای چند برابری در پی داشته باشد.

منبع: چرا یخچال صدا می دهد؟ – پیشتاز تعمیر