چیپست chipset چیست و چه کاربردی در مادربورد دارد؟

از میان قطعات مختلفی که باید در زمان تهیه کامپیوتر خود مد نظر داشته باشید، قطعه چیپست در مادربورد از مهم ترین و پیچیده ترین این قطعات به حساب می آید. گزینش یک مادربورد که از پردازنده ای با سرعت بالا، کارت گرافیکی توانمند و کیت حافظه ای کم تاخیر برخوردار باشد، احتیاج به دانش فنی و اطلاعات تخصصی در این زمینه دارد. قطعاً در صورت عدم وجود یک چیپست مادربورد عالی، کامپیوتر انتخابی شما بسیاری از خصوصیات مورد نظرتان را نخواهد داشت. اگرچه هر مادربوردی، خصوصیات و مزایای ویژه خود را دارد، ولی گزینه مهم در انتخاب یک مادربورد قوی و مناسب، چیپست آن است. چیپست، هر آنچه که مادربورد شما به آن تعلق دارد، از شمار پورت های USB تا پردازنده های تقویت شده را در کامپیوتر مدیریت می کند. در نتیجه آشنایی بیشتر با این قطعه به شما کمک می کند تا خرید مناسب تری داشته باشید.

قطعه چیپست در مادربورد

چیپست گروهی از تراشه ها یا مدارهایی است که کارکردهای ارتباطی و محیطی را در پردازنده صورت می دهند. این گروه از تراشه ها اغلب مدارهایی هستند که اتصالاتی برای حافظه، کارت های گرافیک و قطعات جانبی آنبورد را ایجاد می کنند. در حالت کلی شیوه ارتباطی مادربورد با قطعات جانبی نصب شده را مشخص می کنند.

این قطعات اغلب به وسیله سازنده آن دارای نام و شماره مدل هستند. همواره، تولید کننده و نوع به شما اعلام می کند که قطعه چیپست در مادربورد انتخابی شما از مجموعه خصوصیات منحصربه فردی برخوردار است. چنانچه نگران این هستید که اسامی چیپست ها در یادتان نماند، باید به شما بگوییم که جای نگرانی نیست. زیرا به راحتی می توانید به صورت آنلاین آن ها را جستجو کنید تا از خصوصیات آن ها باخبر شوید.

چیپست ها قادر هستند از یک یا چند تراشه مدار گروهی تشکیل شوند. برای مثال، مادربوردهای وابسته به شرکت اینتل برای کارکرد خود اغلب از دو تراشه بهره می گیرند. جهت اطمینان بایستی کاتالوگ و دفترچه مرتبط با آن ها را مطالعه کنید.

وظایف چیپست مادربورد

وظیفه چیپست ها هماهنگ کردن و کنترل اطلاعات در میان پردازنده ها و دیگر قطعات متصل به مادربورد است. این قطعه بر روی مادربورد مدل سازی و نصب می شود و به وسیله توپ هایی از جنس قلع که در زیر چیپ قرار دارند، به مادربورد اتصال پیدا می کند. قطعه چیپست در مادربورد گروهی از مدارهای مجتمع (آی سی) است که چنانچه این مدارهای مجتمع نباشند، فیبر مدار چاپی برای مدل سازی مادربورد، به وسعت یک زمین فوتبال و یا بیشتر محیط مادربورد را از آن خود می کرد، و می توانست قیمتی بالغ بر قیمت بیشتر از ۱۱۰ مادربورد را داشته باشد.

بنابراین این گروه سازی سبب بازدهی بیشتر و متراکم سازی و کاهش قیمت چند آی سی در یک بسته به نام چیپست شده است به طوری که بودن قطعه چیپست در مادربورد ضروری و حیاتی است. به لحاظ تکنولوژی، این قطعه از پیچیده ترین مدار الکترونیکی برخوردار است که در هماهنگ سازی و منتقل کردن اطلاعات با سی پی یو مشارکت دارد.

انواع چیپست مادربورد

مادربوردها از دو نوع چیپست، چیپست پل شمالی و چیپست پل جنوبی برخوردار هستند. در ابتدا چیپست پل شمالی در مجاورت سی پی یو قرار داشت و به صورت مستقیم به آن متصل می شد. این چیپست رابطه میان سی پی یو، رم و کارت گرافیک را برقرار می ساخت. ولی به دلیل اینکه در مجاورت سی پی یو قرار داشت، سبب کندی سرعت در سی پی یو می شد. متخصصان، به جهت اینکه قادر باشند سرعت سی پی یو را بالا ببرند، چیپست شمالی را به درون محفظه سی پی یو منتقل کردند.

چیپست پل جنوبی نیز وظیفه مرتبط سازی پورت های خروجی و ورودی را بر عهده دارد. هر اندازه تکنولوژی پیشرفته تر می شود، شمار هسته ها، سرعت و حافظه سی پی یو نیز افزایش می یابد و در پی آن رم، گرافیک و … هم دستخوش تغییراتی می شوند. در نتیجه بایستی مادربوردی که از آنها پشتیبانی می کند، پیشرفته تر شود. همگام با پردازنده های نوین، بایستی چیپست های در تناسب با آنها مدل سازی و تولید شده و در مادربوردهای نوین از آنها بهره گرفته شود.

از همین رو، با توجه به ارتقا در تکنولوژی، بایستی علم مهندسی و شیوه عیب یابی و تعمیر بردها و مدارها نیز پیشرفته شود.

تفاوت و شباهت چیپ شمالی و پل جنوبی

به طور مختصر، چیپست پل شمالی در مجاورت پردازنده اصلی یعنی سی پی یو قرار دارد و وظیفه اموری که باید سریع تر انجام شوند، به عهده این چیپست است. این چیپست واسطه بین قسمت های با سرعت بالا مانند پردازنده گرافیکی یا سی پی یو و حافظه موقتی RAM با سی پی یو است. ولی قسمت هایی که نسبت به پردازشگر از سرعت منتقل شدن پایین تری برخوردار هستند، توسط چیپست پل جنوبی مدیریت می شوند. از یک طرف عملکردچیپست پل جنوبی در ارتباط با چیپست شمالی است. قسمت هایی مانند USB و پورت اتصال SATA به وسیله چیپست جنوبی مدیریت می شوند.

دمای چیپست مادربورد

بعضی از متخصصین این حوزه براین باورند که دمای چیپست مادربورد بایستی زیر ۷۰ درجه باشد. چرا که ممکن است چیپست بسوزد. ولی برخی نیز بیشترین دمای قطعه چیپست در مادربورد را تا مرز ۱۱۰ درجه در نظر گرفته اند. بایستی این مسئله را در نظر بگیرید که برای مادربورد خود، چیپستی مناسب نصب کنید. بودن فن هم می تواند در مدیریت دمای مادربورد و چیپست تاثیر چشمگیری داشته باشد.

آیا ریبال کردن چیپست خوب است؟

به لحاظ فنی، ریبال کردن چیپست کامپیوتر یا لپ تاپ، پیشنهاد نمی شود. چرا که به این طریق، دیگر دستگاه شما نمی تواند کارهای سنگین انجام دهد. در حقیقت، ریبال کردن چیپست، سبب می شود تا این قطعه مدت زمان بسیار کمتری دارای کارایی و عملکرد صحیح خود باشد، و پس مدتی مجدد دچار مشکل خواهد شد.

کاربرد انواع چیپست‌ مادربورد

در شرایطی که پردازشگر اصلی برای انجام تمامی برآوردهای سخت و دشوار طرح ریزی شده است، تراشه ها در پشت صحنه فعالیت می کنند و قطعات متفاوتی را که به تراشه های آن وصل شده اند را کنترل می کنند. پردازشگر هرچه را که در نظر دارد با قطعات سازنده مرتبط کند، در ابتدا بایستی به چیپست وصل کند. و به راحتی، تمامی ارتباطات موجود در مادربورد و روش انجام این امر را به وسیله تراشه های خود کنترل می کند.

شرکت های سازنده چیپست

همان گونه که از تیتر این بخش مشخص است، سازنده گان چیپست با سازندگان مادربورد تفاوت دارند. امروزه شرکت هایی همچون اینتل و AMD و VIA سه شرکت سازنده چیپست هستند. که هر یک از آنها شماره گذاری و شاخصه های مرتبط با خودشان را دارند. بنابراین، چنانچه مادربورد شما گیگابایت یا ایسوس باشد، ممکن است قطعه چیپست در مادربورد شما از همین مارک نبوده و از چیپست های یکی از سه شرکت ذکر شده باشد.

این سه شرکت برای هر نسل جدید از پردازشگرها و مادربورد ها، چیپست هایی را به شکل مجزا طرح ریزی می کنند. دلیل متنوع بودن نام های چیپست ها نیز به همین علت است.

نگاهی مختصر به نام‌گذاری چیپست ‌های AMD و Intel

شاید در نگاه اول به کدهای چیپست، هیچ مفهومی از آن ها درک نکنید. ولی چنانچه از منطق اسم گذاری هر شرکت آگاه باشید، این کدها اطلاعات مناسبی را به شما می دهند. در حالت کلی، حرف اول اسم چیپست، رده بندی آن را مشخص می کند که به معنای توانایی ها و کاربری های مادربورد نیز هست. عدد اول نمایانگر نسل چیپست است و دو عدد دیگر که پس از آن هستند نشانگر قدرت چیپست هستند. چنانچه هنوز از منطق این اسم گذاری ها سر درنیاورده اید، در ادامه نگاهی عمیق تر به تولیدات هر شرکت می اندازیم.

AMD

سری A: چیپست های مقرون به صرفه همچون مدل A520.

سری B: چیپست های دسته متوسط برای کاربری های خانگی و مصارف نیمه سنگین همچون مدل B550.

سری X: چیپست های دسته بالا برای گیم بازان و استفاده کنندگان ماهر همچون X570.

Intel

سری H: چیپست های مقرون به صرفه همچون مدل H610.

سری B: چیپست های دسته متوسط برای کاربری های خانگی و مصارف نیمه سنگین همچون مدل B660.

سری Q: چیپست های مخصوص ارگان ها با امکانات مدیریت از راه دور ویژه که کاربران عادی از آن استفاده نمی کنند، همچون مدل Q470.

سری Z: چیپست های دسته بالا که اورکلاک و فناوری SLI را پشتیبانی می کنند همچون مدل Z690.

سری X: چیپست‌های ویژه پردازشگرهای سری Extreme اینتل برای مصارف سنگین همچون مدل X299.

نتیجه گیری

قطعه چیپست در مادربورد از مهم ترین قطعات در کامپیوتر و مادربورد به حساب می آید. هر چند هر زمان که نام آن ها به گوشمان می خورد بی توجه و ساده از کنار آنها می گذریم، ولی وظیفه مهمی در کارکرد دستگاه کامپیوتر ما دارند. گزینش چیپست مادربورد بایستی با در نظر گرفتن پردازشگر، کارت گرافیکی، هارد دیسک و حافظه کافی صورت گیرد. چنانچه در زمان خرید قطعه چیپست در مادربورد به این نکات دقت نکنید، امکان دارد از آپدیت های نسل بعدی عقب بمانید. و یا ممکن است کارکرد و خصوصیات کامپیوتری که تهیه کرده اید، مناسب و رضایت بخش نباشد.