یکی از موارد بسیار تلخ و در عین حال غیر قابل چشم پوشی اتانازی حیوانات می باشد که در دنیای دامپزشکی رایج است. داشتن یک بچه گربه یا توله سگ در حال مرگ و عدم امکان درمان آن موردی است که صاحبان آنها را به فکر اتانازی می‌اندازد و باعث می شود که تصمیم بگیرند حیوانات خود را به دست دامپزشک بسپارند. اگر شما هم به عنوان صاحب حیوان خانگی به دنبال اطلاعاتی درباره اتانازی می باشید.
اتانازی و یا یوتانایز حیوانات چیست؟
اتانازی یک کلمه یونانی به معنای مرگ خوب می باشد. اتانازی حالتی از مرگ است که بدون درد بوده و گاهی به آن مرگ با شفقت نیز می گویند که در آن مرگ برای حیوانات با کمترین استرس و درد اتفاق می افتد. تصمیم گیری برای اتانازی در حیوانات روندی دشوار می‌باشد که محدودیت هایی نیز با خود به همراه دارد. بر اساس اصول انسانیت و اخلاق حرفه ای ابتدا باید اطمینان حاصل شود که اتانازی برای حیوان مناسب است یا خیر. این کار باید با نهایت دقت و کمترین استرس و درد باشد به همین خاطر اتانازی برای حیوانات ابتدا باید با از دست رفتن هوشیاری حیوان، ایست قلبی و تنفسی و پس از آن توقف عملکرد مغز انجام گیرد. اتانازی در حیوانات باید به صورتی انجام شود که حیوان پیش از مرحله از بین رفتن هوشیاری، اضطرابی نداشته باشد.
در چه شرایطی می توان اتانازی را برای حیوانات انجام داد؟
به طور کلی اتانازی در حیوانات در صورت تقاضای صاحب آن و همچنین حضورش در مکان، امکان پذیر می باشد و دامپزشک نمی‌تواند به تنهایی این تصمیم را بگیرد. تشخیص بیماری و روش های درمان و طول دوره و همچنین هزینه ها باید توسط دامپزشک به صاحب حیوان توضیح داده شود و پس از آن صاحب حیوان می تواند با آگاهی کامل تصمیم بگیرد که آیا اتانازی را انجام دهد یا خیر. البته باید گفت که صحت تشخیص عارضه و تعیین روش اتانازی برای حیوان به عهده دامپزشک می باشد. در ادامه مطلب برخی از شرایط انجام اتانازی برای حیوان مریض را بیان می کنیم.
گاهی اوقات حیوانات دچار بیماری هایی می شوند که برای آنها روش اتانازی توصیه می شود. با این وجود همه مواردی که اشاره می کنیم در مورد حیوانات بیمار متفاوت می‌باشد و این دامپزشک است که باید پس از بررسی همه شرایط انجام اتانازی را تایید کند.
- مواقعی که حیوان به عنوان مثال یک بچه گربه در حال مرگ باشد و درد زیادی را تحمل کند و درد آن قابل تسکین نباشد.
- وقتی که حیوان دچار بیماری شده است که درمان پذیر نیست و ناراحتی زیادی برای او ایجاد می کند، اتانازی و یا یوتانایز قابل توصیه است.
- گاهی ممکن است صاحب حیوان با وجود آن که بیماری حیوان درمان پذیر است به علت هزینه های زیادی که دارد از ادامه درمان منصرف می شود. در این صورت اقدام برای واگذار کردن حیوان به فرد دیگر و یا گروه‌های حمایتی انجام می‌شود و اگر به نتیجه ای نرسید آزادسازی حیوان در اولویت می باشد ولی اگر بیماری حیوان طوری بود که در صورت آزادسازی برای او رنج آور است و یا بیماری اش مسری باشد، اتانازی توصیه می شود.
- گاهی ممکن است حیوان هیچ دردی نداشته باشد اما به علت آسیب های عصبی و یا آناتومیکی توان راه رفتن ندارد و حفظ تعادل خود و انجام امور حیاتی برایش امکان پذیر نمی باشد. دامپزشک باید تایید کند که این عارضه قابل درمان نیست و حیوان دیگر نمی تواند به شرایط اولیه خود برگردد.
- ممکن است حیوان بیماری نداشته باشد اما دچار ناراحتی و رنج است. این رنج ممکن است زجر تنفسی باشد که در این صورت نیز با تایید دامپزشک و اطمینان از عدم درمان او اتانازی توصیه می شود.
- گاهی حیوان توانایی کنترل مدفوع و ادرار خود را ندارد و امکان نگهداری در محیط باز نیست و همچنین با تایید دامپزشک امکان درمان آن نیز وجود ندارد. در این شرایط نیز می‌توان اتانازی را انجام داد.
- عدم توانایی در دیدن و شنیدن اگر به گونه ای باشد که برای حیوان مشکلات زیادی ایجاد کند و ادامه زندگی او با رنج و ناراحتی همراه باشد و نتواند از حیات خود بهره ببرد، می توان اتانازی را انجام داد.
- گاهی حیوان دچار بیماری های عفونی شده است و این بیماری غیر قابل درمان است و باعث توهم حیوان گردیده و رهاسازی آن می تواند برای سایر حیوانات و همچنین انسان ها بسیار خطرناک باشد. در این موارد نیز می‌توان به تایید دامپزشک اتانازی را انجام داد.
- شک به یقین و یا اثبات بیماری های خطرناک که مطابق با دستورالعمل سازمان بهداشتی و دامپزشک مجاز، امیدی به درمان حیوان نمی باشد مانند بیماری هاری.
روش های مختلف اتانازی در حیوانات
روش های مختلف اتانازی در مکان ها و حیوانات مختلف متفاوت می باشد. به طور کلی می‌توان روشهای اتانازی در حیوانات را در دو دسته زیر تقسیم بندی کرد.
روش فیزیکی
این روش به گونه ای است که با از کار انداختن اعصاب مرکزی حیوان در طی فرایندی سریع انجام می‌شود. به عنوان مثال در مورد گاو، شلیک مستقیم به پیشانی باعث متلاشی شدن بخشی از مغز حیوان می شود و این کار باعث کشتن حیوان نمی شود اما اگر شلیک در زاویه درست و درجا انجام شود، اعصاب مرکزی گاو از کار افتاده و حیوان متوجه باقی روند اتانازی نخواهد شد. در رابطه با حیوانات کوچک هم این کار معمولاً در آزمایشگاه ها با از کار انداختن سریع نخاع انجام می شود.
روش شیمیایی
این روش به گونه‌ای است که در آن داروی خاصی به حیوان تزریق می شود و یا حیوان در معرض گاز خاصی قرار می‌گیرد که باعث می‌شود مغز، قلب و یا سیستم تنفسی او از کار بیفتد.
اتانازی حیوان با خفگی گاز
متاسفانه در برخی از نقاط دنیا هنوز هم استفاده از گاز یک روش پذیرفته شده می باشد. در این روش حیوان را در محفظه هایی قرار می دهند و سپس آنجا را با گاز مونوکسید کربن یا دی اکسید کربن پر می کنند. استشمام این کار توسط حیوان باعث می شود که اتانازی رخ دهد. این روش در حقیقت روش خوبی نیست. برخی اوقات نیز برای آن که رنج حیوان کاهش پیدا کند، ابتدا از گاز بیهوشی استفاده می کنند و پس از آنکه حیوان بیهوش شد، گاز خفه کننده را به محفظه وارد می کنند. در این روش استرس حیوان و شوک ناشی از قرار گرفتن در محفظه فلزی افزایش پیدا می کند.
اتانازی حیوانات با دارو در دوزهای بالا
این روش کم دردترین و متداول ترین روش اتانازی برای حیوانات می باشد. در این روش یک داروی بیهوشی توسط دامپزشک به حیوان تزریق می شود. گاهی نیز از داروهای آرامبخش با دوز بالا برای بیهوش کردن حیوان استفاده می کنند. این داروها ترکیباتی از بنزو دیازینون می باشد که موجب از کار افتادن مغز قلب و ایست تنفسی حیوان خواهد شد. این روش برای حیوانات بسیار مناسب است زیرا حیوان دردی را تجربه نخواهد کرد.
معیارهای انجام اتانازی برای حیوانات
برای انجام درست اتانازی معیارهایی در نظر گرفته شده است که توجه کردن به آنها باعث می شود که حیوان بدون کمترین رنج و دردی بمیرد. در ادامه این معیارها را بیان می‌کنیم.
- مرگ حیوان بدون درد، پریشانی و اضطراب
- مدت زمان کوتاه جهت از بین رفتن هوشیاری
- مطمئن بودن روش اتانازی و قابلیت تکرار پذیری آن در شرایط گوناگون
- ایمن بودن روش اتانازی برای پرسنل
- بروز کمترین اثرات روانی و فیزیولوژیک برای حیوان
- کمترین اثرات زیان آور عاطفی برای صاحب حیوان و پرسنل
- کمترین اثرات زیان آور محیطی
- آسان بودن روش و هزینه کم
- دور بودن حیوان از محل نگهداری دیگر حیوانات
آماده سازی صاحب حیوان برای اتانازی
باید در نظر گرفت که حیوان خانگی همانند یکی از اعضای خانواده برای صاحب آن بسیار عزیز است و حساسیت زیادی در مورد آن خواهد داشت. به همین خاطر نباید انتظار داشت که شخص مذکور بتواند مراحل اتانازی حیوان را به راحتی طی کند و به سادگی مرگ او را بپذیرد. توجه نکردن به این موضوع می‌تواند باعث بروز واکنش های شدید از طرف صاحب حیوان به صورت گریه و بی تابی، پرخاشگری و … می شود. در این موارد دامپزشک حرفه ای می تواند کل فرایند اتانازی را به صاحب حیوان توضیح دهد و او را برای این کار آماده کند. برای انجام اتانازی در حیوانات فقط صاحبان حیوان نیستند که دچار ناراحتی می شوند؛ بلکه کادر درمانی و دامپزشک نیز از نظر اخلاقی دچار تردید خواهند شد.
انجام پی در پی موارد اتانازی در حیوانات برای افرادی که در این مراکز مشغول به کار هستند، باعث بروز نارضایتی شغلی می گردد. مطابق با تحقیقاتی انجام شده است، دامپزشکانی که چند مورد اتانازی در سال انجام می دهند، بیشتر از سایرین دچار عصبانیت و حالات استرس هستند و گاهی در رابطه با انجام مسئولیت های خود با سردرگمی مواجه می شوند.
سخن پایانی
بر اساس آنچه که در این مقاله به آن پرداختیم اتانازی باید بر حسب ضوابط قانونی به شکل صحیح اجرا شود و اگر همه موارد و معیارهای آن به صورت اصولی انجام گردد، عملی غیر اخلاقی نمی باشد بلکه می تواند اقدامی مفید برای کاهش رنج و درد موجود زنده ای به شمار آید. تمام معیارهای انجام اتانازی و دوراهی های اخلاقی آن در کتب و نشریات گوناگون همراه با پاسخ‌های مستدل آورده شده است. همچنین دانشمندی به نام برنارد درویل در این باره تحقیقات زیادی کرده است.
اتانازی حیوانات چیست
امتیاز سردبیر
مجموع امتیاز
اتانازی حیوانات چیست | روش اتانازی حیوانات
