غلظت خون چیست | علائم و راه های درمان آن کدامند؟

غلظت خون یا پلی سیتمی نوعی بیماری است که در آن تعداد گلبول های خون افزایش می یابد و این افزایش برای بافت ها و اندام های بدن مضر است و می تواند علائم و عوارض خطرناکی در پی داشته باشد. این بیماری بسیار آهسته رشد می کند و چنانچه درمان نشود به تهدیدی برای زندگی فرد تبدیل می گردد اما با مراقبت های لازم فرد می تواند بدون هیچ مشکلی به زندگی خود ادامه دهد. بسیاری از افراد تصور می کنند غلظت خون همان تیره و روشن بودن رنگ خون است که تصور اشتباهی بوده چرا که غلظت خون، بالا بودن میزان هموگلوبین خون است. معمولا افراد در سن ۶۰ سالگی و یا بالاتر متوجه این بیماری می گردند اما غلظت خون می تواند در هر سنی رخ دهد و نیز در بین مردان بیشتر رایج می باشد. با وجود اینکه علائمی چون سرگیجه، احساس ضعف و خستگی می تواند هشداری برای غلظت خون باشد اما همیشه اینطور نیست، برای تشخیص این بیماری انجام یک آزمایش خون معمولی کافی است که در آن تعداد زیادی سلول خونی در بدن شخص وجود دارد.

غلظت خون چیست؟ 

غلظت خون که در اصطلاح پزشکی آن را پلی سیتمی و اریتروسیتوز می نامند بیماری است که در آن تعداد گلبول های قرمز خون به نسبت حجم خون افزایش می یابد. گلبول های قرمز در بدن کار انتقال اکسیژن به اندام ها و بافت ها را به عهده دارند اما هنگامی که تعداد این گلبول های قرمز بیش از حد مجاز می گردد خون غلیظ  شده و در نتیجه احتمال لختگی به وجود می آید. چنانچه این لخته ها در مسیر انتقال خون به قلب و مغز قرار گیرند احتمال سکته مغزی و قلبی را بسیار افزایش می دهند، این بیماری در مردان بالای ۴۰ سال شایع تر است. برخی افراد تیره بودن رنگ خون را نشانه غلظت خون  و روشن بودن آن را نشانه رقیق بودن خون می دانند اما این تصور افراد در علم پزشکی جایگاهی ندارد و تیره بودن خون اغلب از کمبود اکسیژن می باشد، همچنین بیماری غلظت خون را نمی توان اینگونه تشخیص داد و از طریق آزمایش خون و سنجش تعداد هموگلوبین مشخص می شود.

انواع غلظت خون 

عوامل مختلفی می توانند در بروز غلظت خون نقش داشته باشند، این بیماری می تواند زمینه مادرزادی داشته باشد و یا به دلیل بیماری و سبک زندگی نادرست شخص ایجاد شود، به طور کلی غلظت خون بالا به صورت زیر تقسیم بندی می شود.

پلی سیتمی ظاهری 

در پلی سیتمی ظاهری تعداد گلبول های قرمز طبیعی بوده و مقدار مایع پلاسما در خون کاهش می یابد و همین امر سبب بروز غلظت خون می شود. معمولا اضافه وزن، مصرف سیگار، الکل و یا استفاده از برخی داروها مانند دیورتیک ها که همان قرص های فشار خون هستند که باعث ادرار می گردند، پلی سیتمی ظاهری را ایجاد می کنند. اگر در پلی سیتمی ظاهری علت زمینه ای شناسایی و مدیریت شود احتمال بهبودی وجود دارد.

پلی سیتمی نسبی

این نوع از غلظت خون شبیه پلی سیتمی ظاهری است و معمولا کاهش مصرف مایعات و کم آبی بدن علت به وجود آمدن آن می باشد. عواملی چون استفراغ مداوم، اسهال شدید و تعریق زیاد می توانند در بروز این نوع از غلظت خون نقش داشته باشند.

پلی سیتمی مطلق 

در این نوع از غلظت خون بدن خود تعداد زیادی گلبول قرمز تولید می کند، پلی سیتمی مطلق خود به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می شود.

• پلی سیتمی اولیه: در صورتی که مشکلی در مغز استخوان وجود داشته باشد و سبب تولید بیش از حد گلبول قرمز گردد این نوع از غلظت خون بروز می کند. پلی سیتمی اولیه می تواند مادرزادی باشد و شایع ترین نوع آن پلی سیتمی ورا PV است.
• پلی سیتمی ثانویه: در پلی سیتمی ثانویه نیز تعداد زیادی گلبول قرمز خون تولید می شود اما دلیل آن مشکلی در مغز استخوان نیست بلکه در اثر تاثیر یک عامل شناخته شده یا ناشناخته بر اریتروپویتین ایجاد می شود.

علائم بیماری غلظت خون 

وجود علائم بسیاری چون ضعف و بی حال می تواند نشان دهنده غلظت خون باشد، از مهم ترین علائم غلظت خون می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• ضعف، بی حالی و خستگی
• سردرد و سرگیجه
• سبکی سر
• بروز اختلالات بینایی چون تاری دید
• تنگی نفس
• وجود خارش پوست بعد از حمام
• بزرگ شدن کبد و طحال
• زخم معده
• دردهای استخوانی
• سنگ کلیه
• نقرس
• قسمت هایی از بدن مانند لب، زیر ناخن ها و انگشتان دست و پا بنفش می شوند.
• برجستگی وریدهای چشم
• احساس گزگز در دست و پا
• خونریزی زیاد در دوران پریودی

عوارض غلظت خون 

غلظت خون به دلیل اینکه غلظت مواد خونی مانند اسید اوریک، قند، صفرا، پروتئین و بسیاری موارد دیگر را افزایش می دهد عوارض بسیاری به دنبال دارد که برخی از آن ها شامل موارد زیر می باشد.

• خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی نظیر فشارخون و افتادگی عروق را افزایش می دهد.
• حرکت خون در قلب و رگ ها را کند می کند که گرفتگی اندام هایی چون دست و پا و یا سکته مغزی را به دنبال دارد.
• افزایش غلظت خون می تواند سبب بروز آمبولی ریوی گردد.
• احتمال ابتلا به اختلالات روانی نظیر افسردگی، اضطراب و استرس را افزایش می دهد.
• از آنجایی که غلظت اسید اوریک و کلسیم در خون افزایش می یابد، خطر بروز سنگ کلیه وجود دارد.
• افزایش خطر ابتلا به بیماری های مرتبط با قند خون چون دیابت نوع دو
• خونریزی بینی
• بزرگ شدن کبد و طحال

درمان های خانگی غلظت خون 

افرادی که غلظت خون دارند با تغییراتی در سبک زندگی و استفاده از مواد غذایی سالم می توانند تا حد زیادی بیماری خود را کنترل نمایند و از بروز عوارض جانبی آن جلوگیری کنند، با کمک برخی مواد طبیعی که به راحتی در هر منزلی یافت می شوند از لخته شدن خون جلوگیری کنید.

سیر

سیر یکی از گیاهان دارویی پر خاصیت است که کاربرد بسیاری در درمان بیماری ها دارد، سیر خاصیت رقیق کنندگی و تصفیه خون دارد و با باز کردن رگ های خونی خطر لخته شدن خون را کاهش می دهد.

فلفل قرمز 

ترکیبات مفیدی که در فلفل قرمز وجود دارد جریان خون را تحریک نموده و نیز موجب منظم شدن گردش خون می شود.

آویشن

از دیگر گیاهان مفید برای غلظت خون می توان به آویشن اشاره کرد که غلظت خون را کاهش داده و تقویت و تحریک سیستم گردش خون را به همراه دارد.

دارچین

دارچین نیز از ادویه های رقیق کننده خون می باشد و در بهبود گردش خون نقش دارد.

آلوئه ورا 

آلوئه ورا سرشار از آنتی اکسیدان می باشد و این آنتی اکسیدان ها کاربرد زیادی در مقابله با عفونت و تقویت مغز استخوان دارند.

آب انار 

استفاده از آب انار طبیعی به گردش خون و کنترل غلظت خون کمک می کند اما نباید در استفاده آن زیاده روی کرد چرا که سلامت انسان را به خطر می اندازد.

درمان های دارویی غلظت خون 

روش های زیادی برای درمان غلظت خون وجود دارد با مراجعه به پزشک متخصص و بررسی شرایط فرد، پزشک بهترین دارو را برای فرد تجویز می کند که شامل موارد زیر است.

آنتی کواگولانت ها

این داروها قدرت خون برای انعقاد را کاهش می دهند و از این طریق به کاهش خطر ایجاد لخته خونی در رگ ها کمک می کنند، برخی از داروها نظیر وارفارین، دابیگاتران و هپارین در این دسته قرار می گیرند.

اینترفرون _ آلفا (اینترون آ_ روفرون آ) 

با کار کردن روی سیستم ایمنی بدن به سرعت سلول های قرمز خون را تجزیه می کند، مصرف این دارو ممکن است با عوارض جانبی چون تب و لرز، درد عضلانی، خستگی، تهوع و استفراغ همراه باشد.

آسپیرین

این دارو خون را رقیق نموده و مانع از لخته شدن آن می گردد، همچنین آسپیرین سبب کاهش علائمی مانند سوزش دست و پاها، خارش و درد استخوانی می شود. اما مصرف روزانه این دارو بدون عوارض نیست و می تواند باعث خونریزی در معده و سایر قسمت های دستگاه گوارش گردد، از این رو هرگز خودسرانه این دارو و سایر داروهای غلظت خون را مصرف نکنید و تنها با نظر پزشک متخصص اقدام به مصرف نمایید در غیر این صورت عوارض بسیاری سلامت فرد را تهدید می کنند.

راه های پیشگیری از بروز غلظت خون 

• پرخوری و کم تحرکی از عوامل اصلی ابتلا به غلظت خون هستند، بنابراین افرادی که وزن بالایی دارند از طریق یک رژیم غذایی سالم و ورزش سعی کنند وزن خود را کاهش دهند.
• استرس یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در افزایش فشار خون و غلظت خون است، از این رو مدیریت استرس به بهبودی غلظت خون کمک می کند.
• ورزش سبک یا پیاده روی را در برنامه روزانه خود قرار دهید چرا که سبب بهبود عملکرد قلبی عروقی و کنترل فشار خون می شود.
• از مصرف بیش از حد نمک که باعث افزایش غلظت خون شده پرهیز کنید.
• مصرف دخانیات نقش بسیار چشمگیری در بروز غلظت خون دارد، برای پیشگیری از این بیماری از استعمال دخانیات خودداری نمایید.
• یک رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه، سبزیجات، غلات کامل، مواد غذایی دارای آنتی اکسیدان، فیبر و اسید های چرب امگا ۳ داشته باشید.

 

با وجود اینکه برخی افراد به صورت مادرزادی به غلظت خون مبتلا می شوند اما سبک زندگی ناسالم، کم تحرکی و اضافه وزن نقش زیادی در بروز این بیماری دارند که با تغییراتی در سبک زندگی می توان از مبتلا شدن به این بیماری پیشگیری کرد.