معرفی کامل و تاریخچه شهر قم

شهر قم در ۱۴۰ کیلومتری جنوب تهران قرار دارد. قم را کلان شهر مذهبی ایران می خوانند .این شهر در کنار رودخانه ی قمرود واقع در دشت قم قرار گرفته است. شهر قم در استان قم و به عنوان پایتخت آن می باشد . شهر قم دارای آب و هوای بیابانی و گرم و خشک می باشد. تاریخچه  شهر قم را می توان به قبل از اسلام دانست. البته در طول تاریخ مستندات زیادی در مورد قم قبل از اسلام نیست اما با تحقیقاتی که روی تپه ی سیلک انجام داده اند اثرات زیادی از مسکونی بودن آن در زمان های بسیار قدیم وجود دارد. البته با بررسی های جدیدی که انجام شده حتی اماکن مسکونی  پیدا شده که به هزاره های چهارم و یکم قبل از میلاد بر می گردد . آثار باستانی مشهوری هم از زمان سلوکیان و اشکانیان پیدا شده است که دال بر قدمت بالای شهر قم است. من جمله از آثار باستانی می توان به کاخ اشکانی اشاره کرد که به عنوان استراحت گاه بین راهی تا زمان ساسانیان از آن استفاده می شده است.  از دوره ی ساسانیان یافته ها و بقایای باستانی زیادی پیدا شده است. یکی از جالب ترین آثار باستانی در قم قلعه ی دوتار است که قبلا تصور می شد یک بنای مذهبی است، اما با تحقیقات زیاد پی به اداری بودن آن بردند. آثار باستانی زیادی در قم وجود دارد مانند؛ کاخ ها، بنا های نظامی ، اداری و مذهبی.

[box type=”shadow” align=”aligncenter” class=”” width=””]اگر اهل ایرانگردی هستید حتما به امامزاده ابراهیم نیز سفر کنید ، برای آشنایی کامل با امامزاده ابراهیم به مقاله زیر مراجعه کنید.

[button color=”primary” size=”small” link=”https://eibak.com/imamzadeh-ibrahim-shaft/” icon=”” target=”false” nofollow=”false”]رفتن به مقاله امامزاده هاشم[/button][/box]

مردم قم در ابتدا زرتشتی بودند و به آن ها « ممجان » می نامیدند . این را از آتشکده هایی که در این شهر از گذشته به جا مانده است می توان فهمید . بعد از ظهور اسلام و بعد از حمله ی مسلمانان به ایران قم نیز از جمله شهر هایی بود که توسط مسلمانان فتح شد و بعد از آن اعراب زیادی از عراق به آن جا مهاجرت کردند و تعداد زیادی از علویان و شیعیان در قم ساکن شدند و در دوره ی حکومت عباسیان و امویان به پایتخت مذهبی شیعیان تبدیل شد. مردم قم در زمان حکومت امویان و عباسیان بارها قیام کردند اما هر بار سرکوب شدند . قم در زمان آل بویه و سلجوقیان به پیشرفت های زیادی رسید و در زمان صفویان و با رسمی شدن مذهب شیعه در ایران توسعه بیشتری یافت.

در طول تاریخ شهر قم همیشه مرکز اعتراضات زیادی بر علیه ظلم و ستم بوده است و علمای بزرگی در این شهر می زیسته اند.

قم علاوه بر این که یک شهر مذهبی است یک شهر توریستی نیز می باشد . سالانه گردشگران زیادی از سراسر ایران و کشورهای خارجی وارد قم می شوند و از این شهر دیدن می کنند . یکی دیگر از علل اهمیت شهر قم این است که قم شاهراه مواصلاتی و حمل و نقل در ایران است زیرا از یک سو بین شهر های صنعتی ایران با تهران رابطه بر قرار می کند و از سوی دیگر  بین شهر های جنوبی و شمالی نیز ارتباط ایجاد کرده است . این اهمیت شهر قم از نظر ارتباطی در گذشته نیز بخاطر قرار گرفتن آن در مسیر راه ابریشم  وجود داشته است .

زبان مردم قم چیست ؟

مردم قم به زبان فارسی صحبت می کنند اما لهجه ی قمی دارند . البته بخاطر وجود مهاجران از شهرها و کشورهای دیگر به زبان های عربی، هندی ، اردو ، ترکی ، لری، پشتو ، مازندرانی، گیلکی و….نیز صحبت می کنند .

پوشاک مردم قم چگونه است؟

لباس زنان قمی در گذشته شامل؛ پیراهن چین دار و راسته، شلیته، جلیقه، شلوار قردار ، آرخالق و تمون بود و از پارچه های گلدار و یا ساده لباس تهیه می کردند. مردان نیز کلاه هایی از جنس پوست، نمد، بافتنی، نخی و .. به سر می کردند .  و لباس هایی که شامل؛ جلیقه، پیراهن یقه شیخی، کت و قبا به همراه شلوار هایی ساده و گشاد از جنس کرباس می پو شیدند. پاپوش آن ها نیز نعلین و گیوه بود. اما با گذشت زمان پوشش قدیمی و سنتی جای خود را در مردان به پیراهن و شلوار ساده و در زنان به مانتو و شلوار و روسری و چادر داد.

مکان های مذهبی قم کجاست ؟

یکی از مهم ترین مکان های مذهبی در قم که علت اصلی اهمیت این شهر و ورود توریست به این شهر است وجود حرم مطهر خانم فاطمه ی معصومه سلام الله خواهر امام رضا علیه السلام است . این حرم در مرکز شهر واقع شده است .  مردم و علمای زیادی به خاطر ارادتی که به خاندان اهل بیت علیهم السلام دارند به شهر قم مهاجرت کردند و گرد حرم حضرت معصومه سلام الله جمع شدند و زندگی خود را شروع کردند و به مرور زمان این شهر به یک کلانشهر تبدیل شد . حرم حضرت معصومه سلام الله از جمله حرمهایی است که با هنر آینه کاری و کاشی کاری های سنتی به سبک معرق به زیبایی تزیین شده است .  این حرم مقدس از یک بقعه و گنبد و دو مناره و دو ایوان طلا تشکیل شده است. صحن هایی به نام صحن عتیق، صحن جدید ، صحن صاحب الزمان و شش رواق نیز دارد . مهمترین قسمت این حرم ضریح مقدس می باشد که بدن مطهر حضرت معصومه سلام الله در داخل آن قرار دارد و دور آن با ضریح نقره ای رنگی بسته شده است . این حرم دارای چند مسجد به نام های ؛ مسجد اعظم، مسجد بالاسر، مسجد شهید مطهری و مسجد طباطبایی است. در طول تاریخ عاشقان و ارادتمندان هدایای گران بها و ارزشمندی به حرم حضرت معصومه سلام الله اهدا کرده اند که متولیان آستان مقدس برای نگه داری از آن ها و برای ایجاد امکان برای بازدید مردم از آن هدایا موزه ای در حرم احداث کردند، که سالانه مردم زیادی از آن مکان دیدن می کنند .

یکی دیگر از مکان های مذهبی در قم که شیعیان ارادت زیادی به آن دارند مسجد جمکران است.  این مسجد منسوب به امام دوازدهم شیعیان ، امام زمان عجل الله است . نقل شده است که شبی امام زمان عجل الله به خواب عالمی به نام حسن ابن مثله جمکرانی رفته و به ایشان دستور ساخت این مسجد را داده است. مراسم های زیادی من جمله جشن نیمه ی شعبان که مصادف است با تولد امام زمان عجل الله و دعای توسل و دعای ندبه در این مسجد برگزار می شود .

بعد از وفات حضرت معصومه و مدفون شدن ایشان در شهر قم امام زادگان و سادات عالی مقام زیادی برای دیدار امام رضا علیه السلام به ایران آمدند و در این شهر ساکن شدند و بعد از وفات در جوار حرم حضرت معصومه سلام الله مدفون شدند که از جمله از این امام زادگان می توان به ؛ امام زاده علی ابن جعفر، امام زاده همزه، امام زاده مبرقع ، آمنه خاتون و … اشاره کرد، که مردم به زیارت آن ها در قم می روند.

برخی از مکان های تاریخی و دیدنی قم؛

یکی از مکان های دیدنی این شهر بازار قدیمی آن است که به لحاظ معماری بسیار زیبا و دیدنی است. دارای دو راسته سرپوشیده که یک گنبد دارد و دریچه هایی در آن گنبد تعبیه شده که هوا را تهویه می کند. خانه ی تاریخی ملا صدرا که در روستای کهک واقع شده است که در زمان صفویه ساخته شده و یکی از مکان های دیدنی قم می باشد . مسجد جامع قم یکی دیگر از مکان های تاریخی قم است که از نظر گردشگری بسیار با اهمیت می باشد.

مقبره های گنبد سبز نیز از جاهای دیدنی شهر قم محسوب می شود . این مقبره ها در باغی به نام «گنبد سبز» قرار دارند که دارای سه بنای تاریخی با گنبدهای زیباست و چند تن از امرای صفوی در آن مدفون هستند .

یکی دیگر از مکان های تاریخی حمام حاج عسکرخان می باشد. این حمام در قسمت شمالی راسته بازار قرار دارد . این مجموعه از سه بخش که یک بخش آن مربوط به چاله ی حوض و دو بخش آن مربوط به حمام است . دو گنبد دارد که گنبد اول رختکن و گنبد دوم محل اصلی برای شستشو است. البته با باز سازی این حمام همچنان مردم محلی از آن استفاده می کنند .

از دیگر اماکن دیدنی می توانیم به کاروان سراهایی مانند ؛ کاروانسرای دلاک و دیرگچین ، مکان های دیدنی مثل دره ی قاهان که فضایی سرسبز و زیبایی در دل کوه است ، روستای وشنوه که ییلاقی هزاران ساله می باشد ، قلعه ی قمرود ، کوه خضر نبی ، دریاچه حوض سلطان که یکی از شگفت انگیز ترین مکان ها در قم است ، باغ پرندگان و موزه هایی مانند ؛ موزه ی مردم شناسی، موزه ی هنرهای سنتی ، موزه ی آثار مراجع تقلید، موزه ی تاریخی و .. ، و خیلی از مکان های دیدنی دیگر را  می توانیم نام ببریم.

غذاهای سنتی مردم قم چه غذاهایی هستند؟

مردم قم مثل سایر مردم در ایران غذا می خورند اما بعضی از غذا ها در قم وجود دارد که مختص به خود قمی هاست مانند ؛ آبگوشت قنبید ، آبگوشت بز باش ، دمپختی ، کال جوش ، حلوا کنجدی، حلوا ارده، حلوا شادونه ، نان کسمه ، کلوچه و سوهان می باشد .

برخی از هنر های دستی مردم قم ؛

مردم قم از دیر باز دارای هنرهای دستی و زیبای بسیاری هستند که می توان به کاشی کاری ، آجر تراشی ، قالی بافی، منبت کاری ، پالان دوزی ، کلاه مالی، ساخت انگشتر ، مسگری ، خرمهره سازی و بسیاری دیگر اشاره کرد .

برخی از سوغات شهر قم؛

از مشهورترین سوغات شهر قم سوهان می باشد . سوهان نوعی شیرینی یا نوعی حلوا است که با جوانه ی گندم درست می شود . امروزه سوهان هایی با شکل و مزه ی مختلف وجود دارد که هر فردی به توجه به ذایقه ی خود می تواند از آن ها استفاده کند . از انواع سوهان می توان به سوهان عسلی ،  گزی ،  کره ای ، تخته ای و …. اشاره کرد .

از دیگر سوغاتی هایی که در قم وجود دارد منجمله ؛ حلوا ، نان کسمه ، نان شیرینی محلی ، قالی دستبافت ، معرق ، انگشتر های دست ساز و .. هستند که توریست ها تهیه کرده و با خود برای سوغات می برند.

سخن آخر

در این مقاله از مجله ایرانگردی ایبک با شما بودیم و به شهر قم سفر کردیم ، در این سفر چیزهای بسیار از این شهر دیدنی آموختیم ، شهر قم با وسعت کم ولی با جمعیت زیاد و مکان های دیدنی تاریخی و زیبایی که دارد مقصد بسیار خوبی برای مسافرت می باشد که هم زیارتی کرده و دل از غم می شویید و هم از دیدن بناهای قدیمی و زیبا و خوراکی های خوشمزه آن لذت می برید ، اگر شما هم به این شهر سفر داشته اید از شما دعوت می کنم تا تجربه سفرتان را در قسمت دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید تا از لذت تجربه شیرین شما همگان استفاده کنند.