جعبه فیوز برای کنترل سیستم برقی و الکتریکی یک ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در گذشته از فیوز برای مراقبت در مقابل جریان بیش از اندازه مدارهای خانگی استفاده می‌کردند، اما با گذشت زمان با پیشرفت و تکامل جعبه فیوز یک پانل در ساختمان‌ها کار گذاشته شد، که پر از کلیدهای مدار الکتریکی می‌باشد. با استفاده از آن می‌توان به شکل مجزا برق هر کدام از بخش‌های مختلف را کنترل کرد.
جعبه فیوز تعدادی سوکت رزوه شده دارد که فیوزها داخل آن مانند لامپ پیچ می‌شوند. هر بخش از مدار الکتریکی منزل با استفاده از یک فیوز کنترل می‌گردد و هر فیوز باید آمپری مناسب برای مدار مورد نظر داشته باشد. استفاده از فیوز نامناسب ممکن است که موجب افزایش خطر آتش سوزی شود. بنابراین برای هر مدار باید فیوز صحیح را تشخیص داده و از آن استفاده کرد.
معرفی انواع فیوز
فیوزها انواع گوناگونی دارند که هر کدام از آنها کارایی و قدرت مخصوص به خود را دارند. برای اینکه با انواع فیوز آشنا شوید، در ادامه هر کدام از آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
فیوزهای پایه پیچی
فیوز مدارهای استاندارد فیوزهای پلاگین هستند که پایه‌های پیچ‌دار دارند و در دو نوع پایه رد و ادیسون موجود می‌باشند:
- پایه ادیسون: این پایه به پایه لامپ شباهت دارد و با سوکت‌های استانداردی که در جعبه فیوزهای قدیمی وجود دارد مطابقت دارد.
- پایه رد: این فیوزها تنها در مواقعی با سوکت‌های نوع ادیسون کار می‌کنند که با پایه آداپتور ترکیب شوند تا به خوبی در سوکت ادیسون قفل و پیچ شوند.
پایه‌های رد هم از پایه‌های ضد دستکاری محسوب می‌شوند و برای اینکه از استفاده اشتباه از فیوز نامناسب برای مدار جلوگیری شود، مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر کدام از این نوع فیوزها با درجه آمپرهای معین آداپتوری منطبق با اندازه رزوه دارند که موجب می‌شود از استفاده نادرست از فیوزها جلوگیری شود.
برای نمونه از قرارگیری فیوز بیست آمپر در مدار پانزده آمپر جلوگیری می‌کند. چون این اشتباه از جمله اشتباهات جدی و خطرناک خواهد بود. این حالت ممکن است که موجب شکستن فیوز پیش از داغ شدن بیش از اندازه سیم کشی مدار و در ادامه آتش سوزی احتمالی سیم‌کشی گردد.
فیوزهای W
این نوع فیوزها سبک قدیمی‌تری از فیوزها می‌باشند که از پایه ادیسون استفاده می‌کنند. امروزه از آنها استفاده نمی‌شود. این قطعه‌ها فیوزهای همه منظوره بوده و عملکرد سریعی داشتند. بدین معنا که وقتی جریان برق بیش از اندازه وارد می‌شد، در کمترین زمان فیوز، مدار را قطع می‌کند.
فیوز Type-SL و Type- TL
این فیوزها دارای تأخیر زمانی متوسطی بوده و در سیستم‌های برق خانگی، امروزه از جمله رایج‌ترین فیوزهای پرمصرف می‌باشند. فرق فیوز SL و TL تنها در نوع پایه آنها می‌باشد.
این دو نوع فیوز دارای یک دوشاخه لحیم کاری هستند که جاذب گرما می‌باشند. این دو شاخه به مرکز فیوز یعنی قسمتی که در زمان اضافه بودن بار مدار منفجر شده یا می‌سوزد، متصل می‌شود. این دو شاخه به فیوز این اجازه را می‌دهد که بار اضافه موقت در مدار را جذب کند.
فیوزهای با تأخیر سنگین Type-S و Type-T
این فیوزها برای مدارهایی که به موتورهای برقی که مدام خاموش و روشن می‌شوند یا مدارهایی با بارهای زیاد وصل شدند مورد استفاده قرار می‌گیرند این فیوزها تاخیر زمانی بیشتری در مقایسه با فیوزهای SL و TL دارند و تفاوت آنها در پایه آنها است. Type-T پایه ادیسون و Type-S پایه رد دارد.
این فیوزها دارای یک فیوز فلزی فنری می‌باشند که به دوشاخه لحیم کاری وصل می‌باشد. در صورتی که در مدار برای مدت زمان طولانی اضافه بار ادامه یابد، دو شاخه لحیم کاری ذوب خواهد شد و فنر فیوز را آزاد می‌کند. در این حالت برق مدار قطع خواهد شد. این مورد به فیوز اجازه خواهد داد که بار اضافی مدار را برای مدت زمان بیشتری به صورت موقت نسبت به فیوزهای دیگر جذب کند.
فیوز مینیاتوری
این فیوزها از جمله فیوزهای قطع کننده مدار می‌باشند که بر روی سوکت‌های فیوز پایه ادیسون نصب می‌گردند. فیوز مینیاتوری یک دکمه کوچک دارد که در هنگامی که به مدار بیش از اندازه بار وارد می‌شود آن را قطع می‌کند. کاری که باید انجام دهید، فقط این می‌باشد که دکمه را دوباره بزنید تا مجدداً جریان برق متصل گردد. این فیوزها طراحی شده برای تأخیر زمانی هستند. بنابراین در زمان راه اندازی وسایل برقی یا موتورها بی‌جهت خاموش نخواهند شد.
قطع کردن برق از جعبه فیوز
در همه منازل تابلو خدمات برق وجود دارد که به جعبه فیوز یا تابلوی قطع کننده مدار معروف می‌باشد. برای قطع کردن جریان مدار امن‌ترین راه قطع کردن برق از تابلوی برق می‌باشد. تابلوی برق به افراد این امکان را خواهد داد که به وسیله فیوز برق اصلی، برق همه مدارها را همزمان با هم قطع نمایند.
خاموش کردن بریکر اصلی
در صورتی که تشخیص کلید قطع کننده و مدار صحیح در جعبه فیوز سخت است یا قصد دارید کلید قطع کننده جدیدی را در مدار نصب نمایید، قطع کردن برق کل ساختمان و کلید اصلی ضروری خواهد بود. نصب قطع کننده مدار باید حتماً توسط حرفه‌ای و با تجربه انجام شود. چون این کار را با برداشتن پوشش پنل قطع کننده انجام می‌دهند و سیم‌های اصلی برق قابل مشاهده خواهد بود.
باز کردن درب پنل
در ابتدا باید کلید اصلی قطع کننده مدار را بیابید و اطمینان حاصل کنید که اطراف و کف آن خشک است. حالا باید درب فلزی روی محفظه کلیدها را با احتیاط باز نمایید. در صورتی که جعبه فیوز در اتاق بدون پنجره یا در زیرزمین قرار دارد، بهتر است که چراغ قوه‌ای را در دسترس داشته باشید. چون پس از اینکه فیوزها را خاموش نمودید، همه چراغ‌ها خاموش خواهند شد.
شناسایی و قطع کلید اصلی
باید در داخل پنل کلیدهای مدار را مورد بررسی قرار داده و قطع کننده اصلی را شناسایی نمایید. به صورت کلی یک قطع کننده بزرگ ۲۴۰ ولتی با برچسب صد آمپر یا بیشتر در قسمت بالا یا در برخی مواقع پایین دو ستون عمودی کلیدها داخل جعبه فیوز قرار دارد. در برخی مواقع امکان دارد کلیدهای قطع کننده به حالت افقی نصب شده باشند و در یکی از دو طرف کلیدهای افقی، قطع کننده اصلی قرار گرفته باشد.
خاموش کردن کلید قطع کننده اصلی
اهرم روی کلید اصلی را با احتیاط زیاد در حالت خاموش فشار دهید. با این کار جریان الکتریکی که به قطع کننده‌های مدار می‌رسد، قطع خواهند شد و شما متوجه می‌شوید که همه چراغ‌ها و دیگر وسایل برقی خانه به صورت همزمان خاموش می‌شوند و محیط تاریک خواهد شد.
تست قطع بودن برق
می‌توانید از فازمتر استفاده کنید و پریزهای برق را تست کنید تا اطمینان حاصل نمایید که قطع برق به صورت کامل انجام شده است. ممکن است که افراد مبتدی مدار قطع کننده اصلی را به صورت اشتباه تشخیص داده باشند. بنابراین برای اینکه از قطع بودن برق اطمینان حاصل نمایید، تست برق به کمک فازمتر بسیار حائز اهمیت می‌باشد. حالا می‌توانید تعمیرات و یا هر کاری را روی مدار الکتریکی انجام دهید.
وصل کردن مجدد برق
پس از اینکه کارتان بر روی مدار الکتریکی تمام شد، باید برق را مجدداً وصل کنید. برای این کار باید اهرم کلید قطع کننده مدار اصلی را به حالت روشن برگردانید. با توجه به اینکه ممکن است کار موج قوی و گسترده برق را همزمان به همه مدارها ارسال کند، افراد حرفه‌ای معمولاً قبل از انجام دادن این کار، همه کلیدها را در حالت خاموش قرار می‌دهند و پس از آن هر مدار را به صورت جداگانه پس از وصل شدن کلید اصلی، به حالت روشن برمی‌گردانند.
نصب فیوز محافظ جان تک فاز
یکی از مواردی که در آیین نامه‌های نظام مهندسی وجود دارد، نصب فیوز محافظ جان می‌باشد که حتماً باید انجام شود. فیوز محافظ جان ممکن است که به صورت سه فاز و یا تک فاز با آمپرهای گوناگون طراحی و ساخته شده باشند.
برای اینکه نصب فیوز محافظ جان تک فاز را انجام دهید باید بدانید که در این هنگام با ۴ پین روبرو خواهید بود. نول خروجی و ورودی روی آنها مشخص گردیده و درج شده است و برای نصب فاز ورودی در برخی از فیوزها in یا ۱ و برای فاز خروجی out یا ۲ نوشته شده است در ابتدا باید نول و فاز اصلی یا همان ورودی را نصب نمایید.
توجه داشته باشید که کارهایی که به برق و جریان الکتریکی مربوط است، بسیار خطرناک می‌باشند و با خطراتی همراه هستند. بنابراین پیشنهاد می‌شود که این کارها را حتماً به افراد حرفه‌ای و با تجربه بسپارید تا آنها به صورت صحیح و اصولی مشکلات را مورد بررسی قرار داده و برطرف نمایند.
سخن تکمیلی
جریان برقی که در پریزها و کلیدهای همه ساختمان‌ها وجود دارد، با استفاده از دو جعبه فیوز کنترل می‌گردد. جعبه اول برق شهری را برای آسانسور، طبقات، پارکینگ، تأسیسات و انباری تأمین می‌کند. در مسیر مدار برق ورودی هر بخش از ساختمان‌ها یک جعبه فیوز دیگر نصب می‌گردد تا با استفاده از آن بتوانید برق بخش‌های گوناگون هر واحد را کنترل نمایید.
در این صورت اگر نیاز به قطع یا متصل کردن برق هر بخش مانند برق اتاق‌ها باشد، نیاز نخواهد بود که برق کل واحد یا کل ساختمان را قطع نمایید. در صورتی که با مشکلاتی مانند پریدن فیوز روبرو هستید، حتماً برای رفع این مشکل از متخصص کمک بگیرید.
فیوز و جعبه فیوز چگونه کار می‌کنند؟ | انواع فیوز
امتیاز سردبیر
مجموع امتیازات
بررسی نحوه کار فیوز و جعبه فیوز
