در صورتی که عایق کاری لوله‌های موتورخانه به صورت مناسب انجام نشود، موجب خواهد شد که مصرف انرژی در موتورخانه‌ها بسیار بیشتر شود. در این صورت حرارت تولید شده به میزان زیادی هدر خواهد رفت. در صورتی که می‌خواهید لوله‌های موتورخانه انرژی را هدر ندهند باید با نحوه عایق کاری لوله‌های موتور خانه به خوبی آشنا شوید. با عایق کاری لوله‌های موتورخانه می‌توانید در صرفه‌جویی انرژی حرارتی و گرمایشی سهم بسزایی داشته باشید و بابت قبض گاز پول کمتری را بپردازید.
اهمیت عایق کاری لوله‌های موتورخانه
بهتر است بدانید که میزان اتلاف انرژی و حرارت در هر ثانیه از هر متر لوله دو اینچی که عایق‌کاری نشده است، در دمای صد درجه سانتیگراد تقریباً در حدود دویست و بیست وات و از یک متر لوله چهار اینچی در دمای صد درجه در حدود سیصد و هشتاد وات می‌باشد.
بنابراین امروزه اهمیت صرفه‌جویی در انرژی بر افراد پوشیده نیست و همواره در کشورهای توسعه یافته سیاست‌گذاری‌های اصلی نقش اساسی دارد. آمارهای جهانی نشان می‌دهد که شصت درصد درآمد جامعه برای خرید و تهیه انرژی صرف گردیده است و بیشتر از سی درصد انرژی که در کل جهان تولید می‌شود، صرف وسایل گرمایشی می‌گردد. اهمیت عایق کاری لوله‌های موتورخانه موجب گردیده است که در مقررات ملی ساختمان این کار ضروری بیان شود.
انواع عایق برای لوله‌های موتورخانه
با توجه به کارکرد، عایق‌ها را به عایق‌های تشعشعی، صدا، رطوبتی و حرارتی و… تقسیم بندی می‌کنند و با توجه به جنس به دو قسمت کلی تقسیم می‌گردند:
- فوم‌های عالی مثل پلی‌یورتان، پلی استایرن، فنولیک، پلی اتیلن و…
- مواد غیرعالی مثل پشم سنگ، پشم شیشه، فوم شیشه، پشم سرباره، پشم سرامیک و…
همچنین سیستم هایی که به عایق کاری نیاز دارند، به سه دسته دمایی تقسیم بندی می‌گردند:
- دامنه دمایی بالا
- دامنه دمایی متوسط
- دامنه دمایی پایین
بنابراین برای عایق کاری لوله‌های موتورخانه باید عایق مناسب انتخاب نمایید و در ابتدا به دمای عملکرد سیستمی که می‌خواهید عایق کاری نمایید، توجه کنید.
سپس باید تعیین گردد که آیا سیستم خارج ساختمان، داخل ساختمان یا ترکیبی از هر دو می‌باشد، تا تعیین گردد که عایق و سیستم نیاز به محافظت در برابر جو خورنده، هوا، مواد شیمیایی و آب و… دارد یا خیر.
یکی دیگر از موارد تاثیرگذار برای عایق کاری لوله‌های موتورخانه نوسان داشتن یا ثابت بودن دمای محیط است که در انتخاب عایق برای محافظت در برابر هدر رفت گرما، تقطیر و دیگر مشکلات موثر می‌باشد.
با توجه به اینکه عایق کاری به علت کاهش انتقال حرارت انجام می‌شود، عایق‌ها باید دارای ویژگی‌هایی باشند که موجب کمتر شدن انتقال حرارت از راه تابش، هم رفت و هدایت گردند. بنابراین قبل از انتخاب ضخامت عایق باید به ویژگی‌های مقاومت حرارتی توجه نموده و مناسب‌ترین عایق برگزیده شود. در صورتی که چندین عایق دارای مقاومت حرارتی یکسانی هستند، بدین معنا خواهد بود که صرفه‌جویی در همه آنها به یک اندازه است و اختلاف آنها فقط در محل کاربرد و قیمت آنها است.
بنابراین عایق کاری لوله‌های موتورخانه به عوامل گوناگونی بستگی خواهد داشت که می‌توان به ضریب انتقال حرارت، ضریب تابش، سطح ضخامت عایق، مقاومت در برابر بخار و چگالی عایق، رطوبت محیط و… را می‌توان اشاره نمود.
جنس عایق برای لوله‌های موتورخانه
در عملکرد عایق‌کاری لوله‌های موتورخانه جنس عایق تأثیر بسزایی خواهد داشت. مواردی که برای عایق کاری لوله‌های موتورخانه مورد استفاده قرار می‌گیرند، بیشتر موارد زیر است:
- پشم معدنی
پشم‌های معدنی شامل پشم سرباره و پشم سنگ از الیاف غیر ارگانیک تشکیل گردیده‌اند که با استفاده از ریزینی ارگانیک به هم وصل شده‌اند. پشم‌های معدنی مقاومت بسیار بالایی در برابر حرارت دارند و در همه اندازه‌های استاندارد لوله‌های صنعتی در دسترس می‌باشند. از پشم سنگ هم به عنوان عایق صوتی و هم به عنوان عایق حرارتی و آتش استفاده می‌گردد.
- پشم شیشه
پشم شیشه نیز از الیاف غیر ارگانیک تشکیل شده است که با رزین ارگانیک به یکدیگر وصل شده و ساخته شده‌اند. پشم شیشه در عایق کاری صوتی و هم عایق کاری حرارتی به کار برده می‌شود.
- فوم‌های انعطاف پذیر الاستومری
این فوم‌های انعطاف پذیر عایق سرد به حساب می‌آیند و به نفوذ بخار مقاومت خوبی دارند، طوری که به پوشش بخار خارجی نیازی نخواهند داشت. ویژگی‌های مانند مقاومت بالا در برابر بخار و انعطاف پذیر بودن و تابش مناسب سطح لاستیک این فوم‌ها را عایقی ایده آل برای جلوگیری از تبرید و چگالش در عایق‌کاری لوله‌های سرد کرده است. این این فوم‌ها در سردخانه‌ها، یخچال‌ها، ممبردها و سیستم‌های تهویه مطبوع به مقدار قابل توجهی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- فوم‌های صلب
از فوم‌های صلب پلیمری مثل پلی‌یورتان، فنولیک و پلی استایرن نیز در عایق کاری لوله‌های موتورخانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فوم‌ها حرارت را بسیار کم منتقل می‌کنند، اما خواص ضد آکوستیکی بسیار ناچیزی دارند. این فوم‌ها به حالت پیش شکل‌های آماده در اندازه‌های استاندارد لوله‌ها در بازار وجود دارند.
- ایروژل
عایق‌های ایروژلی در میان عایق‌های تجاری دارای کمترین ضریب انتقال حرارت می‌باشند. اگر چه در اندازه‌های مختلف در بازار وجود ندارد، ولی می‌توانید رول‌های ایروژل را به اطراف لوله‌ها بپیچید. با این وجود استفاده از ایروژل در عایق کاری لوله‌های موتورخانه رواج ندارد.
طریقه عایق کاری با پشم شیشه و مل و ماستیک
عایق کاری با پشم شیشه و محل و ماستیک اقتصادی‌ترین و متداول‌ترین شیوه عایق کاری لوله‌های موتورخانه و دیگر تجهیزات گرمایشی می‌باشد. در این شیوه معمولاً از چشم شیشه‌ای که دارای ضخامت دو و نیم سانتی‌متر است، استفاده می‌کنند. مراحل انجام این روش بدین ترتیب می‌باشد:
- سطح کار باید با استفاده از سمباده زنی زنگ زدایی شده و به صورت کامل تمیز شود.
- در دومین مرحله باید ضد زنگ را دو دست بزنید. روی سطح را با استفاده از روپوش کاغذ یا عایق هدایت حرارتی بپیچانید.
- پوشش عایق با پیچیدن مقوا یا یک لایه نایلون و به کمک سیم مفتول نازک گالوانیزه در محل خود محکم و ثابت می‌شود.
- روی پارچه ماستیک کشی نهایی انجام شود.
- در پایان نشانه گذاری و رنگ آمیزی انجام می‌گردد.
- برای پارچه پیچی باید به اندازه مورد نیاز چسب چوب، پودر مل و سریش در بشکه آب ریخته و به صورت کامل با یکدیگر مخلوط گردند تا چسب غلیظی درست شود.
- پس از آن پارچه متقال در سایز مناسب برش داده می‌شود و داخل بشکه فرو برده می‌شود تا به صورت کامل به چسب آغشته شده و خیس شود.
- وقتی اطمینان حاصل کردید که به محلول چسب آغشته شده است، آن را به صورت کامل به دور عایق پیچیده و در آخرین مرحله لبه‌های آن را بر روی هم باید قرار دهید و به صورت کاملاً صاف و کشیده و بدون چروک قرار دهید، طوری که منافذ‌های پارچه باید کاملاً پوشیده شود.
- وقتی که این مرحله انجام شد و پارچه خشک شد، عایق کاری را باید رنگ آمیزی نمایید.
- برای رنگ آمیزی عایق پس از اینکه اطمینان حاصل نمودید پارچه به صورت کامل خشک شده است، روی پارچه باید دو دست رنگ بزنید. منبع انبساط و لوله‌ها معمولاً با استفاده از رنگ روغنی سفید یا شیر رنگ رنگ آمیزی می‌گردند.
باید به این نکته توجه داشته باشید که پشم‌های معدنی ممکن است که روی گلو، بینی، چشم و پوست حساسیت ایجاد کنند. بنابراین در زمانی که با آنها کار می‌کنید باید لباس مخصوص کار را پوشیده و از ماسک، دستکش و همچنین عینک ایمنی استفاده نمایید.
موارد بی‌شماری از حساسیت‌ها و آسیب‌های تنفسی و چشمی به علت تماس با فیبرهای سلولزی مشاهده شده است. در صورتی که از این مواد استفاده می‌کنید، باید مواد مهار کننده آتش را نیز به کار ببرید تا از گسترش آتش جلوگیری شود. با توجه به اینکه ورقه‌های بازتابشی بسیار خطرناک هستند، حتماً باید از عینک‌های مخصوص این کار استفاده نمایید تا از چشمان خود محافظت نمایید.
پلی استایرن ماده قابل اشتعال می‌باشد. بنابراین در هر دو طرف حتماً از مواد مقاوم به آتش محافظت گردد.
نکات مهم عایق کاری لوله‌های موتورخانه
در مواقعی که اقدام به عایق کاری لوله‌های موتورخانه می‌کنید، حتماً به نکات زیر توجه داشته باشید:
- ضخامت عایق مورد استفاده باید با دمای کاری جدول‌های پیشنهادی سازنده و سطح مورد نظر متناسب باشد. بنابراین در زمان انتخاب عایق مناسب باید به این مورد توجه کافی داشته باشید.
- برای لوله‌هایی که سایز آنها از دو اینچ کمتر است، از عایق‌های لوله‌ای و برای لوله‌هایی که سایز آنها از دو اینچ بزرگتر است، از عایق‌های رول یا صفحه‌ای استفاده گردد.
- در زمان اندازه‌گیری باید دقت لازم را داشته باشید که عایق در هیچ جایی نباید دچار کشیدگی یا فشردگی شود. در صورتی که اشکال پیچیده‌ای وجود دارد، بهتر است که از شابلون‌های هندسی یا الگوهای مناسب استفاده گردد.
- در هنگام عایق کاری لوله‌های موتورخانه و نصب عایق روی سطوح از چسب‌های مناسب استفاده نمایید و سطح کار را به صورت کامل تمیز نمایید.
سخن تکمیلی
عایق کاری لوله‌های موتورخانه بهترین راهکار برای جلوگیری از هدر رفت حرارت و انرژی است که با استفاده از عایق مناسب انجام می‌شود. مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آنها توجه داشته باشید، این است که عایق‌ها از نظر جنس با هم تفاوت‌هایی دارند. در زمان انتخاب باید به درصد رطوبت محیط، ضخامت و جنس عایق و… توجه داشته باشید.
همچنین به شدت تأکید می‌گردد که عایق کاری لوله‌های موتورخانه فقط باید توسط افراد با تجربه و متخصص انجام شود. در غیر این صورت امکان دارد که به سلامت افراد آسیب‌های جدی وارد شود.
عایق کاری لوله‌های موتورخانه | عایق کاری تأسیسات موتورخانه
امتیاز سردبیر
مجموع امتیازات
بررسی طریقه عایق کاری تأسیسات و لوله‌های موتورخانه
