محصولات کشاورزی در معرض آسیب های فراوان قرار دارند که یکی از آنها قارچ ها هستند. علت از بین رفتن بسیاری از گیاهان قارچ می باشد. موارد زیادی را می توان به عنوان عامل موثر در به وجود آمدن قارچ دانست. باکتری، ویروس و کرم انگلی از جمله این عوامل هستند. برای آنکه بتوان گیاهان را در برابر این قارچ ها محافظت کرد می توان از سم قارچ کش استفاده نمود.
سم قارچ کش چیست؟
سم قارچ کش که نام دیگر آن ضد قارچ می باشد یک آفت کش است که موجب از بین رفتن و یا جلوگیری از رشد قارچ ها می شود. از این سم می توان جهت کنترل کردن قارچ هایی که به گیاهان صدمه می رسانند مانند کپک، زنگ زدگی و آفت استفاده نمود. به صورت کلی می توانیم بگوییم که قارچ کش ها جهت کنترل قارچ های انگلی مورد استفاده قرار می گیرند. این قارچ ها باعث وارد کردن خسارت به گیاهان زینتی یا زراعی می شود و همچنین می تواند سلامت انسان ها و حیوانات اهلی را هم به خطر بیندازد.
قارچ در گیاهان چگونه به وجود می آید؟
بیشترین عوامل بیماری زا برای گیاهان قارچ ها هستند و در واقع قارچ ها طیف وسیعی از انواع بیماری ها را در گیاهان تشکیل می دهند. بیشتر بیماری های مربوط به گیاهان توسط قارچ ایجاد می شود که با کشتن سلول ها و ایجاد تنش در گیاهان باعث ایجاد آسیب به آنها خواهد شد. اصلی ترین منبع عفونت قارچی در باغ و مزرعه موارد زیر می باشد.
- بذر آلوده
- بقایای محصول
- خاک
- علف‌های هرز
- محصولات مجاور
قارچ ها توسط آب و باد به اطراف پاشیده می شوند و از طریق خاک آلوده، کارگران، حیوانات، ماشین آلات، نهال، ابزار و دیگر مواد گیاهی انتشار پیدا می کنند.
انواع قارچ های گیاهان
همانطور که گفتیم قارچ ها می توانند از طریق دهانه طبیعی مثل روزنه ها و یا زخم هایی که ناشی از هرس، تگرگ، برداشت، حشرات و یا دیگر بیماری ها و یا آسیب های مکانیکی می باشند به گیاهان وارد می شوند. قارچ ها انواع مختلف دارند و هر کدام از آنها دارای ویژگی های خاصی می باشند که در ادامه به بحث در مورد آنها می پردازیم.
قارچ لکه سیاه
اگر گل رز پرورش داده باشید حتماً با لکه های سیاه روی آن مواجه شده اید. این مشکل قارچی متداول از طریق لکه سیاه قهوه ای و یا خاکستری که بر روی برگ های گیاه به وجود می آید می تواند موجب ریزش آنها شود.
قارچ سفیدک کرکی
یک نوع دیگر قارچ به نام سفیدک کرکی شناخته شده است که به برگ ها و یا دیگر قسمت های گیاهان که در سطح زمین رشد کرده اند حمله می کنند. معمولا این نوع از کپک ها در شرایط خنک، مرطوب و شرجی رشد می کند و معمولاً گیاهان جوان و ناسالم و یا هر گیاه دیگری را که تحت فشار است درگیر می کند. قارچ سفیدک کرکی چند سویه مختلف دارد و واکنش های متفاوتی را در گیاه ایجاد می کند. در برخی از گیاهان موجب زرد شدن برگ ها و ساقه ها شده و در برخی دیگر از گیاهان مانع از گلدهی می شود. موثرترین راه جهت درمان سفیدک کرکی از بین بردن گیاهان آلوده می باشد. معمولاً سم قارچ کش برای این نوع از قارچ ها عمل نمی کند.
قارچ کپک پودری
این نوع از قارچ ها معمولاً در خاک خشک، آب و هوای شرجی و مرطوب رشد می کنند و گیاهانی مثل گل رز را آلوده می کنند. چنانچه گیاهی به این قارچ آلوده شود برگ های آن زرد و یا قهوه‌ای می شود. بهترین راه برای از بین بردن آن حذف آن قسمت از گیاه است.
قارچ آتشک یا بادزدگی (بلایت)
بلایت قارچی است که سیب زمینی و گوجه فرنگی را آلوده می کند. چنانچه این محصولات دچار آتشک شوند غیر قابل خوردن خواهند شد و برگ های آنها بی رنگ و یا قهوه‌ای شده و خشک می شوند.
قارچ زنگار
یکی دیگر از ساده ترین بیماری های قارچی زنگار می باشد که تشخیص آن هم بسیار ساده است. چنانچه در باغی این قارچ به وجود آید قسمت های آلوده آن را باید جدا کرده و کاملاً از بین برد. همچنین باید کودهایی که دارای نیتروژن زیاد هستند را حذف کرده و به جای آن کودهای پتاسیم دار استفاده کرد.
قارچ کلاب روت
یکی دیگر از عفونت های قارچی کلاب روت است که معمولاً گیاهانی مانند کلم بروکسل، شلغم، گل کلم و … را درگیر می کند.
اگر گیاهی به این قارچ مبتلا شود ریشه های آن متورم و مخدوش خواهد شد و رشد آن متوقف می شود. معمولا این بیماری زمانی اتفاق می افتد که خاک گرم و مرطوب باشد. بهترین راه درمان آن استفاده از آهک در خاک و همچنین بهبود زهکشی می باشد.
قارچ آنتراکنوز
یکی دیگر از بیماری های رایج در گیاهان قارچ آنتراکنوز می باشد که معمولاً در گیاهانی مانند لوبیا، خیار، گوجه فرنگی، خربزه و … یافت می شود. با ظاهر شدن نقاط فرو رفته بر روی غلاف ها و میوه ها می توان از وجود قارچ آنتراکنوز مطمئن شد. برای رفع این قارچ باید خاک آن را با کمپوست غنی شده جایگزین نمود.
ویروس گیاهی (موزاییک)
یکی از بیماری های ویروسی که سبزیجات و گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد ویروس گیاهی موزاییک می باشد. این ویروس از طریق دانه و یا با ابزار آلوده به گیاه منتقل می شود. یکی از آسان ترین روش ها جهت جلوگیری از این ویروس استریل کردن ابزارها و همچنین استفاده از حشره کش می باشد. همچنین می توان خاک گیاه را خارج کرده و به این وسیله از گسترش بیماری جلوگیری خواهد شد.
اهمیت استفاده از قارچ کش ها
در گیاهان یک پدیده شایع که معمولاً در گیاهان به وجود می آید بیماری های قارچی است که اغلب تاثیر قابل توجهی روی عملکرد و کیفیت محصول می گذارد. به طور کلی می توان سه علت عمده را برای استفاده کردن از قارچ کش عنوان نمود.
- جهت کنترل بیماری هنگام ایجاد و توسعه یافتن محصول
- جهت افزایش بهره وری محصول
- جهت بهبود کیفیت گیاهان و همچنین افزایش عمر آنها
یکی از مهمترین ابزارها برای هر کشاورز قارچ کش ها می باشد زیرا می توانند به محافظت از گیاهان در مقابل عوامل بیماری زا بپردازند.
انواع مختلف سموم قارچ کش
- سم قارچ کش مانکوزب
این نوع از قارچ کش ها به عنوان یک سم حفاظتی و تماسی می باشد و جهت پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری های قارچی بسیار متداول است. این قارچ کش گوگردی است و از بیماری سیاهک در درختان میوه و بوته میری در خیار و گوجه فرنگی جلوگیری می کند.
- سم قارچ کش پنکونازول
این سم به عنوان دارو برای از بین بردن و برطرف کردن بیماری سفیدک استفاده می شود و لازم به ذکر است که قارچ کش معمولاً روی سیاهک اثر زیادی ندارد. این نوع از قارچ کش ها سیستمیک هستند و از برگ گیاهان جذب می شوند و به دیگر نقاط گیاه انتقال پیدا می کنند.
- سم قارچ کش کاپتان
این سم هم به عنوان داروی موثر برای ضدعفونی کردن بذر و خاک استفاده می شود و برای جلوگیری از شیوع بوته میری مناسب است.
- سم قارچ کش کاربندازیم
از بهترین سم ها برای کنترل کردن فوزاریوم و همچنین لکه برگی قارچ کش کاربندازیم می باشد. این قارچ کش سیستمیک است و از برگ و ریشه قابل جذب می باشد.
نکات مهم در مورد سم قارچ کش
پس از آنکه سم قارچ کش برای گیاهان خود خریداری کردید برای آنکه بتوانید استفاده بهتری از آن داشته باشید نکات زیر را مطالعه نمایید.
- بدون تردید سموم دفع آفات و یا همان قارچ کش می تواند برای محیط زیست خطر داشته باشد بنابراین از مصرف بی رویه آن خودداری کنید.
- همیشه قارچ کش نمی تواند بیماری قارچی را در گیاهان درمان کند و برخی از آنها فقط نقش جلوگیری کننده دارند.
- وقتی که علائم بروز می کند معمولاً قارچ کش اثر زیادی نخواهد داشت.
- پیش از استفاده قارچ کش باید مشخص کنید که می خواهید قدرت نفوذ پذیری سم چقدر باشد. بعضی از سم های قارچ کش قابلیت نفوذ بالایی دارند و تا کوتیکول گیاه هم نفوذ می کنند.
- چنانچه سررشته‌ای در مورد این موضوعات ندارید هنگام بروز بیماری گیاهان خود بهتر است فوری سم قارچ کش نخرید زیرا ممکن است بیماری گیاه شما منشا دیگری داشته باشد.
- درست است سم های قارچ کش می توانند بیماری های قارچی را درمان کنند اما بر روی سلامت حیوانات و انسان ها اثر منفی می گذارند.
- ابزارهای مربوط به هرس کردن گیاهان مانند قیچی می تواند باعث انتقال قارچ از یک گیاه به گیاه دیگری شود.
- جهت جلوگیری از انتشار عامل بیماری زا حتماً وسایل و ابزارها را ضدعفونی نمایید.
- همانطور که گفتیم خیلی از سم های قارچ کش فقط علائم را متوقف می کنند و نمی توانند برای درمان موثر باشند.
سخن آخر
قارچ کش راه حلی عالی جهت از بین بردن بیماری و آفت های گوناگون در گیاهان و همچنین کشاورزی می باشد. معمولا از قارچ کش ها و سم ها جهت مدیریت بیماری و پیشگیری از بروز صدمات در گیاهان استفاده می شود. در نتیجه چنانچه محصول با کیفیت تر و سالم تری می خواهید می توانید از مزایای سم و قارچ کش استفاده کنید. یکی از این مزایا بازدهی بیشتر محصول می باشد. علاوه بر آن این قارچ کش ها و سم ها می توانند بر روی باروری هم تاثیر گذاشته و از بی طعم شدن و بد شکل شدن گیاهان و میوه‌ها جلوگیری نمایند.
سم قارچ کش چیست؟
امتیاز سردبیر
مجموع امتیاز
سم قارچ کش چیست؟ نحوه استفاده از سم قارچ کش
