آشنایی با انواع مختلف آجر و سفال | مزایای استفاده از سفال

آجر و سفال جزو مهم‌ترین و پرکاربردترین مصالح ساختمانی می‌باشند که گاهی هم برای نما و دکوراسیون داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از پختن خاک رس، آجر به دست آمده و در رنگ‌ها و ابعاد مختلفی به کار گرفته می‌شود. برای اینکه آجر بسازند، ابتدا خاک رس با کیفیت و مرغوب را عمل آوری کرده و با آن گل را درست می‌کنند. بعد از آن گل رس در قالب‌های استانداردی ریخته شده و سپس خشک می‌شود به این مرحله قالب گیری یا خشت زنی می‌گویند بعد از اینکه خشت در کوره آجرپزی خشک شد، مرحله آخر پخت آجر انجام می‌گیرد. آجرهایی که در کوره پخته می‌شوند دارای کیفیت متفاوتی هستند.

انواع کوره آجرپزی

کوره‌های آجرپزی به طور کلی در سه نوع هستند:

1. در کوره نوع اول تمام آجرها به شکلی در روی هم چیده شده که تشکیل برج آجری می‌دهند و پخت آنها هم به کمک آتشی در داخل کوره انجام می‌شود.
2. در کوره نوع دوم هم آجرها را در کوره می‌ریزند و آتش در داخل کوره باعث پختن آجر می‌شود.
3. کوره نوع سوم هم حالت مکانیزه داشته و در آن یک تونل آتش را در وسط کوره قرار داده و آجرهایی که پخته نشده اند، از طرفی وارد شده و بعد از پختن، از طرف دیگر تونل خارج می‌شوند.

انواع آجر

آجرها انواع مختلفی دارند و عبارتند از:

• آجرهای ماسه ماهکی
• آجرهای سیمانی
• آجر نسوز
• آجر لعابی
• آجرهای قزاقی
• آجرهای فشاری

آجر سفال

قبل از اینکه شما را با انواع آجر سفال آشنا کنیم، باید بگوییم که یکی از قدیمی‌ترین مصالح در ساختمان سازی آجر سفال است که در بناهای معروف و شناخته شده مانند ارگ تبریز، مسجد جامع اصفهان، چغازنبیل، ایوان مدائن و… از آن استفاده شده است، به همین دلیل می‌توان گفت که آجرهای سفال قدمت طولانی و ۱۰ هزار ساله دارند و بقای کوره های آجرپزی سفالی هم در سیلک کاشان و شوش دیده شده است.

البته باید بگوییم که معماری ایرانیان فقط مربوط به دوران باستان نبوده و تا به امروز هم مدل های مختلفی از آجرهای سفال در ابعاد مختلف و رنگ بندی‌های گوناگون تولید می‌شود و به وسیله آنها، بناهای منحصر به فرد و زیبایی می‌سازند.

می‌توان گفت که وزن آجرهای سفال پایین بوده و نسبت به مصالح ساختمانی دیگر هزینه کمتری دارند و همین موضوع باعث شده تا تولید کنندگان در روی ساختن آجرهای سفالی در رنگ، شکل و ابعاد مختلف، تمرکز بیشتری داشته باشند.

انواع آجرهای سفال

باید بگوییم مهم‌ترین تقسیم بندی مربوط به ابعاد آجرهای سفال است زیرا که یکی از معیارها برای محاسبات تعداد آجر و چینش آن، ابعاد آجر است. البته تنها مشخصه آجرهای سفال ابعاد آنها نیست و معیارهای دیگری هم مثل کیفیت، کاربرد و وزن آن می‌تواند در انتخاب و قیمت آجر تأثیرگذار باشد. به هر صورت می‌توان گفت بیشترین ابعاد آجرهای سفال امروزه  ۵.۵، ۷، ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۵، ۲۰ و ۲۵ سانتی‌متر می‌باشد.

البته کارخانه‌های موجود تمام ابعاد این آجرها را تولید نکرده و پوشش نمی‌دهند و گاهی ابعاد مد نظر خود را برای ساخت آجر سفال پیاده می‌کنند، پس بهتر است قبل از اینکه برای خریدن آجرهای سفال اقدام کنید، با تولید کننده تماس گرفته و در مورد ابعاد و وزن آجر و همچنین مدل آن اطلاعات لازم را دریافت کنید. البته دقت داشته باشید ابعاد آجر باید حتماً برای مکان مورد استفاده مناسب باشد زیرا مثلاً اگر شما می‌خواهید از آجر سفال برای دیوار چینی استفاده کنید باید ابعاد بزرگتر را انتخاب کنید.

انواع آجرهای سفال، هر کدام معایب و مزایا و همچنین خصوصیات خاص خود را دارند که باید حتماً به صورت فنی و تخصصی بررسی شوند. ابتدایی‌ترین دسته‌بندی آجرهای سفال بر حسب محل قرارگیری و کاربرد آنها است که به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1. آجرهای سفال تیغه‌ای
2. آجرهای سفال فوم دار
3. آجرهای سفال سقفی

انواع آجرهای سفالی از نظر کاربردی

همانطور که شما هم می‌دانید در گذشته، برای ساخت ساختمان‌ها، از آجر استفاده می‌شد ولی امروزه تعداد طبقات ساختمان زیاد شده و باید از مصالح ساختمانی ایمنی برای دیوارکشی و پایه ریزی ساختمان استفاده کرد.

باید بدانید که کاربرد آجرهای سفال فقط محدود به فضاهای داخل ساختمان نیست و این آجر می‌تواند عایقی در مقابل صوت، گرما و سرما محسوب شود. همچنین اگر وزن آجر سفالی پایین باشد، باعث خواهد شد که وزن کلی ساختمان هم کاهش پیدا کند و به این ترتیب طول عمر ساختمان بالاتر رفته و در مقابل خطراتی مانند زلزله مقاومت بیشتری خواهد داشت.

۱- آجرهای سفالی تیغه‌ای

اولین نوع از آجرهای سفالی، آجر سفالی تیغه‌ای نام دارد که از شن، خاک رس و مواد دیگر مثل آهک درست می‌شود. مراحل تولید این آجر مانند مدل‌های دیگر بوده و بعد از آماده شدن خمیر و قالب گیری و همچنین خشت زدن، آنگاه آجر را در داخل کوره آجرپزی ریخته و با دمای ۹۰۰ درجه آن را می‌پزند. از جهت ابعاد آجر هم، مدل‌های تیغه‌ای دارای سایزهای مختلفی هستند.

از آجرهای سفال تیغه‌ای برای جداسازی دیوارهای خارجی در بنا و یا جداره‌های بین فضای داخلی، استفاده می شود. آجر سفالی تیغه‌ای، جزو مصالح پرفروش و مقاوم برای ساختمان سازی بوده و طول عمر زیادی دارد.

۲- آجرهای سفالی فوم دار

همانطور که در ابتدا هم برایتان گفتیم یکی از دلایلی که باعث محبوبیت آجرهای سفالی شده، وزن کم آن است که می‌تواند باعث ایمنی بیشتر بنا شود و علاوه بر آن در دیوار ساختمان عایق مناسبی به کار برده اید. استفاده از آجرهای سفالی فوم دار می‌تواند برای شما گزینه خوبی باشد.

در اصل مدل‌های فوم‌دار به اسم آجرهای عایق یا تیغه فوم‌دار یا همان تیغه یونولیت‌دار در بازار فروخته می‌شود. آجرهای فوم دارها هم دومین نوع از انواع آجرهای سفالی می‌باشند که به دلیل طراحی عایق مانند، دارای شیارهای داخلی و سوراخ‌هایی هستند که می‌توانند برای ساختمان سازی عملکرد مناسبی داشته باشند زیرا این شیارها در روی آجر به چسبندگی آجر و ملات کمک می‌کند و می‌تواند باعث استحکام بیشتر ساختمان شود. ابعاد آجرهای سفالی فومدار هم بسیار متنوع می‌باشد.

۳- آجرهای سفالی سقفی

آخرین مدل از آجرهای سفالی به اسم آجرهای سقفی بوده که امروزه کاربرد زیادی ندارد و از آن زیاد استفاده نمی‌شود زیرا این آجرها در بین تیرچه‌ها قرار می‌گیرد و سقف را می‌پوشاند وقتی از این همه آجر برای پوشاندن سقف استفاده شود، مسلماً وزن ساختمان بالا رفته و علاوه بر آن در مقایسه با یونولیت باید هزینه بیشتری بپردازید. از طرف دیگر هم حمل این آجرها سخت است و راه‌اندازی و نصب آن معقولانه نیست و به همین علت طرفداران زیادی هم ندارد.

انواع آجرهای سفالی از جهت کیفیت

می‌توان گفت کیفیت ساختن این آجرها در بازار یکسان نبوده و شما بسته به بودجه خود و محلی که از این آجرها استفاده می‌کنید، می‌توانید از درجه ۱ تا درجه ۳ را برای کیفیت آن انتخاب کنید. البته دقت داشته باشید که تنوع ابعاد این آجرهای سفالی در کیفیت‌های مختلف تولید شده و آجر درجه یک یا همان آجر ویژه، ابعاد دقیق‌تر و استانداردتری دارد.

البته به طور کلی باید گفت که وزن آجر ویژه و درجه یک به نسبت سفال درجه ۲، سبک‌تر بوده و گران‌تر هم می‌باشد. به هر صورت باید بگوییم که کیفیت آجرهای سفالی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

• آجرهای سفالی درجه ۲: این آجرها بیشتر برای داخل ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• آجرهای سفالی درجه ۱: با اینکه آجرهای سفالی درجه یک از جهت کیفیت مانند آجرهای سفالی ویژه، فوق العاده نیستند ولی در نمای ساختمان مقاومت خوبی دارند.
• آجرهای سفالی ممتاز یا ویژه: آجرهای سفالی ویژه دارای استحکام و مقاومت بالایی بوده و در برابر سرما و یخ زدگی بسیار مقاوم هستند و می‌توانند برای استفاده در کانال‌های فاضلاب، کفپوش‌های پیاده رو و… گزینه مناسبی باشند.

انواع آجرهای سفالی از جهت رنگ

شاید بتوان آجرهای سفالی را از جهت رنگ دسته‌بندی کرده و رنگ آن را یک معیار برای خرید آجر قرار دهیم زیرا آجرهای سفالی که دارای کیفیت خوبی هستند، مخصوصاً آجرهایی که به صورت ویژه پخته می‌شوند، به دلیل مواد اولیه کاملاً مرغوب دارای رنگ یکدستی می‌باشند و از طرفی هم در صورت تیره بودن آجر سفالی، این رنگ تیره می‌تواند نشانه غیر استاندارد بودن دمای پخت و در نهایت استحکام و کیفیت پایین آجر باشد.

اگر آجر سفالی دارای رنگ زرد یک دست بود، شما می‌توانید متوجه پخت خوب و کیفیت بالای آن شوید ولی اگر رنگ آن متمایل به قرمز بود، احتمالاً در مواد اولیه آن از کیفیت مرغوبی استفاده نشده است. رنگ آجر باید بدون لک و کاملاً یکدست باشد و اگر در روی آن جوش مشاهده شد، نشان دهنده پختن بیش از اندازه آجر است.

ابعاد آجرهای سفالی تیغه‌ای

همانطور که در ابتدا هم برایتان توضیح دادیم آجرهای سفالی از جهت ابعاد تنوع زیادی دارند و با توجه به ابعاد آن، وزن آجر هم متغیر است.

البته این نکته مهم را فراموش نکنید که آجرهای سفالی که ممتاز و یا درجه یک هستند دارای ابعاد دقیق‌تری بوده و وزن آنها نسبت به درجه ۲، پایین‌تر است پس در ساختمان‌هایی که بنا به سبک سازی است، استفاده از آجرهای ممتاز و درجه یک توصیه می‌شود.

ابعاد کوچکتر آجرهای سفالی در ابعاد ۵.۵ , ۷ و یا ۸ سانتی‌متری معمولاً در کناره درب‌ها، راه پله‌ها، کناره آسانسور و… استفاده می‌شود زیرا ضخامت این آجر پایین بوده و می‌تواند به عنوان جدا کننده های دیوار نازک داخل بنا، از آن استفاده کرد و قیمت آن هم مقرون به صرفه و اقتصادی می‌باشد.

آجرهای سفالی که اندازه متوسطی دارند مانند آجرهای ۱۰ و یا ۱۲ سانتی‌متری برای دیوارهای اتاق و داخل ساختمان مناسب هستند وزن این آجرها معمولاً ۲ تا ۳ کیلوگرم گرم بوده و اگر درجه یک باشند، می‌توان گفت تا حدی عایق صوتی و حرارتی هم هستند پس می‌توانند جزو مصالح ساختمانی مرغوب به حساب بیایند.

یکی دیگر از ابعاد آجرهای سفالی که بسیار هم پرفروش هستند، ۱۵ سانتی‌متر می‌باشد که به دلیل اندازه بین آجرهای بزرگ و کوچک، برای هر دو دیوار خارجی و داخلی مناسب است. آجرهای سفالی ۱۵ سانتی دارای وزن سبکی بوده و می‌تواند بار اضافه ساختمان را کاهش دهد. توصیه می‌کنیم اگر می‌خواهید آجر سفالی خریداری کنید که عایق حرارتی و صوتی بالا باشد، بهتر است آجرهای ۱۵، ۲۰ و ۲۵ سانتی را استفاده کنید زیرا به دلیل ضخامت، مقاومت بالایی دارند.