شیر یکطرفه ای که در سیستم لوله کشی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد به مصرف کننده این اطمینان خاطر را می دهد که در حین برگشت جریان سیالات خلاف جهت حرکت اصلی خود مشکلی سیستم لوله کشی را تهدید نخواهد کرد. ولی لازم به ذکر است که شیر یکطرفه نیز مانند دیگر قطعاتی که در سیستم لوله کشی وجود دارد، گاهی ممکن است بر اثر گذر زمان دچار ایرادات و معایبی شود که در این شرایط راه حلی جز تعویض کردن شیر یکطرفه وجود ندارد.
نصب شیر یکطرفه
شاید به نظر بیاید که نصب کردن شیر یکطرفه داخل خط لوله کار بسیار ساده ای می باشد ولی هنگام نصب کردن این قطعه باید برخی نکات مورد توجه قرار گرفته شود که رعایت کردن آنها می تواند باعث عملکرد درست سیستم لوله کشی باشد. بنابراین چنانچه برای نصب شیر یکطرفه تجربه ای نداشتید می توانید از تکنسین های حرفه ای در این زمینه کمک بگیرید.
جهت جریان سیالات
نخستین و مهم ترین موردی که هنگام نصب کردن شیر یکطرفه در سیستم لوله کشی ساختمان باید مورد توجه قرار گیرد، جهت جریان سیالات می باشد زیرا جهت حرکت سیالات عامل تعیین کننده و اصلی برای نصب کردن شیر یکطرفه می باشد. 
در واقع عاملی که باعث می شود شیر یکطرفه بتواند وظیفه خودش را که همان جلوگیری از برگشت سیالات خلاف جهت حرکت مستقیم است، به صورت درست انجام دهد همان اتصال شیر یکطرفه جهت جریان می باشد.
به کار بردن شیر یکطرفه مناسب
شیر یکطرفه دارای انواع مختلفی از نظر شکل دیسک، جنس مواد، سایز و … می باشد. در واقع شکل دیسک شیر است که نوع بهره وری آن را مشخص می کند. بعضی از شیرها باید در حالت عمودی نصب گردند، برخی دیگر نیز در مسیر عمودی و برخی نیز در مسیر افقی جریان سیالات. بنابراین تشخیص آنکه کدام شیر برای نصب در مسیر سیالات مناسب است از اهمیت زیادی برخوردار می باشد و باید توسط تکنسین لوله کش و یا تاسیسات انجام شود.
روش نصب کردن شیر یکطرفه
پس از آنکه نکات فوق را رعایت کردید و شیر یکطرفه مناسبی را خریداری نمودید، همچنین جهت جریان سیالات را تشخیص دادید، حالا نوبت به نصب کردن شیر یکطرفه می رسد. برای این کار باید لوله ای را که قصد دارید شیر آن را در مسیر افقی یا عمودی نصب کنید در فاصله مناسبی جهت نصب شیر یکطرفه قرار دهید. چنانچه لوله از جنس PVC بود می توانید آن را با کاتر PVC برش دهید و اگر لوله فلزی بود از دستگاه برش لوله فلزی می توانید استفاده کنید. حالا در این مرحله باید شیر یکطرفه در سمت نقطه بریده شده قرار داده شود و توسط فیتینگ مناسبی به سر لوله دیگر وصل شود. توجه کنید زمانی که می خواهید شیر یکطرفه را روی لوله PVC نصب کنید، قبل از آنکه این کار را انجام دهید و لوله را با بتونه و چسب آغشته کنید، حتماً محل برش خورده را سنباده کشی نمایید. اگر این کار را انجام ندهید محل های ناصاف و ناهمواری که داخل لوله ایجاد شده است باعث انسداد مسیر جریان سیالات می شود. توجه کنید شیر یکطرفه ای که روی لوله PVC باید نصب شود حتماً باید از جنس PVC باشد و نمی توانید شیر یکطرفه ای با جنس فلزی را روی لوله PVC نصب کنید.
علائم خراب شدن شیر یکطرفه
چنانچه علائم زیر را در شیر یکطرفه مشاهده کردید باید بدانید که خراب شده است.
- نشتی آب از نقطه آب بندی در شیر یکطرفه
- کارکرد یکسره پمپ اگر از پمپ در سیستم استفاده شده باشد.
- حرکت سیالات خلاف جهت اصلی
حالا باید بدانید چه عواملی باعث ایجاد این مشکلات می شوند و چه راهکارهایی جهت جلوگیری از ایجاد این مشکلات وجود دارد.
ضربات قوچی آب
ضربات قوچی وقتی در لوله اتفاق میفتد که موجی از سیالات با فشار زیاد به مسیر بسته و یا مسدود شده ای برخورد کنند که این مشکل با در نظر گرفتن وظیفه ای که شیر یکطرفه دارد به صورت مکرر رخ می دهد ولی توجه کنید که ایجاد این مشکل در شیرهای یکطرفه ای که مدل چرخشی و یا مدل نوسانی هستند به علت مسدود شدن شیر در برخورد با مسیر معکوس جریان سیالات بسیار رایج می باشد. همین مورد یعنی ضربات پی در پی قوچی می تواند باعث خراب شدن شیر یکطرفه و اتصالات داخلی آن شود و در کمترین حالت می تواند باعث ایجاد نشتی در شیر یکطرفه شود. ضربات قوچی سیالات نه تنها موجب صدمه به شیر یکطرفه خواهند شد بلکه لوله و فیتینگ را نیز خراب می کنند.
جریان معکوس سیالات
این مشکل یعنی جریان معکوس سیالات وقتی رخ می دهد که سیالات بخواهند خلاف جهت جریان به حرکت خود ادامه دهند.
معمولا این اتفاق بیشتر هنگام تخلیه آب از درون پمپ آب رخ خواهد داد. آب در این شرایط مسیری خلاف راه همیشگی خود طی می کند.
نصب و نگهداری نامناسب شیر یکطرفه
یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است برای شیر یکطرفه پیش آید نصب و نگهداری نامناسب از آن می باشد. شیر یکطرفه هم مانند دیگر قطعات مکانیکی احتیاج دارد که به صورت اصولی نصب شود و نگهداری از آن هم در مرحله بعدی بسیار مهم است. در غیر این صورت می تواند خسارت زیادی به دستگاه و سیستم وارد کند. همانطور که در بخش روش نصب شیرهای یکطرفه بیان کردیم مهم ترین نکته ای که حین اتصال شیر در خط لوله وجود دارد این است که همه شیرهای یکطرفه به یک شکل نصب نمی شوند به همین خاطر چنانچه شیر یکطرفه ای در مسیر افقی قابلیت نصب داشته باشد و آن را در مسیر عمودی قرار دهید شیر خراب می شود و باعث صدمه به دستگاه و سیستم خواهد شد.
رسوبات داخل لوله
همه سیالات دارای مقداری رسوب هستند و انباشته شدن بیش از حد این رسوبات داخل شیر یکطرفه گاهی اوقات می تواند از باز کردن و بستن کامل شیر جلوگیری کند. همین مورد پس از مدتی باعث خراب شدن مکانیزم داخلی شیرهای یکطرفه خواهد شد. یکی دیگر از مشکلاتی که مربوط به شیرهای یکطرفه می باشد کاهش الاستومری و همچنین آب بندی شیرها در دمای زیاد سیالات است.
راهکارهایی برای جلوگیری از ایجاد مشکل در شیرهای یکطرفه
نخستین و مهم ترین راه حلی که جهت جلوگیری از ایجاد نقص و ایراد در شیرهای یکطرفه وجود دارد حفظ و نگهداری اصولی از شیر می باشد. برای نخستین قدم می توانیم بگوییم که باید شیرهای یکطرفه از هر گونه آلودگی و رسوب پاک شوند. برای رسیدن به این هدف می توان در محل های مورد نظر فیلترهایی نصب کرد. علاوه بر آن شست و شوی منظم و اصولی خط لوله مثل نظافت شیرهای یکطرفه فاضلاب نیز می تواند آلودگی سطوح شیر را از بین ببرد و احتمال انباشته شدن مواد شیمیایی را در آنها کاهش دهد. گریس کاری کردن شیرهای یکطرفه هم راه حلی دیگر برای افزایش دادن عمر مفید آنها می باشد زیرا شیرهای یکطرفه از قطعات داخلی مختلفی که به یکدیگر متصل هستند ساخته شده است و هر چقدر که محل اتصال نرم تر باشد اصطکاک آنها کاهش پیدا کرده و ریسک خراب شدن شیر نیز کمتر می شود. در آخر نکته مهمی که برای جلوگیری کردن از ایجاد مشکل در شیرهای یکطرفه وجود دارد این است که باید شیر را در سایز مناسبی انتخاب نمایید. دقت کنید که شیرهای یکطرفه باید بر اساس نیاز دستگاه برگزیده شوند نه بر اساس سایز لوله. به طور معمول هنگام نصب کردن سیستم لوله کشی و تجهیزات مختلف معمولاً قطر لوله را کمی بزرگتر از اندازه معمول انتخاب می کنند. در این شرایط جریانی که برای باز کردن و بستن شیرهای یکطرفه داخل خط لوله نیاز می باشد وجود ندارد و همین مسئله باعث چرخش شیرهای یکطرفه خواهد شد به صورتی که معمولاً شیر به صورت دائم در حالت باز و یا بسته قرار خواهد گرفت. به این مشکل در شیر یکطرفه چترینگ گفته می شود و این حرکات دائمی باعث خراب شدن اتصالات داخلی شده و آسیب جدی به سیستم وارد می کند.
روش تعویض کردن شیر یکطرفه
انجام این کار بسیار ساده است. پس از آنکه با در نظر گرفتن علائمی که در بالا گفتید متوجه شدید که یک مشکل در شیر یکطرفه شما ایجاد شده است، فقط باید طبق مراحل زیر به تعویض شیر بپردازید.
- جریان اصلی آب در سیستم را قطع نمایید.
- شیر یکطرفه قبلی را باز کنید.
- پس از آنکه یک شیر یکطرفه جدید با متناسب با جنس سایز و مدل شیر قبلی تهیه کردید آن را با فیتینگ مناسب در جای قبلی متصل نمایید.
- مجدداً جریان اصلی آب را وصل کنید و بررسی کنید که نشتی وجود نداشته باشد.
سخن آخر
همانطور که در این مطلب متوجه شدید شیر یکطرفه از قطعات ضروری در سیستم مربوط به آب و فاضلاب و یا گاز می باشد ولی در کنار اهمیتی که تجهیزات سیستم شیر یکطرفه دارد، نصب کردن و روش تعویض آن نیز بسیار مهم است و باید به صورت اصولی انجام شود.در این مقاله از ایبک امداد روش تعویض کردن شیر یکطرفه را بیان کرده و علائمی که نشان دهنده خراب شدن شیر هستند را به شما عزیزان معرفی نمودیم. نصب کردن شیر فقط کافی نیست و باید آن را به صورت مرتب مورد بازبینی قرار دهید و اگر مشکلی در آن به وجود آمده بود آن را برطرف نمایید.
روش نصب و تعویض کردن شیر یکطرفه
امتیاز سردبیر
مجموع امتیاز
روش نصب و تعویض کردن شیر یکطرفه، علائم خراب شدن شیر یکطرفه
