ویتیلیگو و عوامل ایجاد کننده آن | راه های درمان بیماری پوستی برص یا پیسی

ویتیلیگو که به آن برص یا پیسی نیز گفته می شود یک بیماری پوستی است که پوست در برخی قسمت ها رنگ خود را از دست می دهد، با از بین رفتن ملانوسیت داخل پوست این لکه ها روی پوست ظاهر می شوند. ملانوسیت سلول های ایجاد کننده رنگدانه پوست هستند و سبب رنگ داشتن پوست می شوند و از آن در برابر اشعه های فرابنفش خورشید محافظت می کنند. بیماری برص یا پیسی در هر سنی ممکن است دیده شود و نه تنها پوست فرد را تحت تاثیر قرار می دهد بلکه در قسمت های مختلف بدن حتی موی سر و داخل دهان نیز بروز می کند، معمولا با گذشت زمان ویتیلیگو بیشتر می شود چرا که قسمت های بیشتری از پوست رنگدانه خود را از دست می دهند‌.

بیماری ویتیلیگو 

ویتیلیگو نوعی بیماری پوستی است که طی آن ملانوسیت ها از بین می روند، سلول های ملانوسیت رنگدانه های پوستی را تولید می کنند و با از بین رفتن آن ها دیگر ملانین تولید نمی شود. در نتیجه تولید نشدن ملانین لکه های سفید رنگی در قسمت های مختلف بدن پدید می آید، این لکه های سفید رنگ ممکن است در هر قسمتی از بدن ظاهر شوند مانند:

• • قسمت هایی از بدن که بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارند از جمله دست ها، پاها، بازوها و صورت
  • قسمت داخلی دهان یا سایر غشاهای مخاطی
  • سوراخ های بینی
  • دستگاه تناسلی
  • پشت چشم
  • گوش

در صورتی که قسمت های مبتلا به ویتیلیگو دارای مو باشد موها به رنگ خاکستری یا سفید تبدیل می شوند، با وجود اینکه این بیماری قابل سرایت به دیگران نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود اما افراد در مواجه با فرد مبتلا دچار نگرانی و استرس می شوند و ممکن است نوع رفتار و واکنش آن ها سبب ایجاد حس ناخوشایندی در فرد مبتلا به ویتیلیگو گردد. این بیماری افراد با هر نوع نژاد و جنسیتی را تحت تاثیر قرار می دهد اما اغلب در افرادی با پوست تیره دیده می شود چرا که بین رنگ طبیعی پوست و لکه های سفید ناشی از ویتیلیگو تضاد چشمگیری وجود دارد.

علائم بیماری ویتیلیگو 

مبتلا شدن به ویتیلیگو خود را با لکه های سفید روی پوست نشان می دهد و ممکن است در هر قسمتی از بدن ظاهر شود. همچنین لکه های سفید روی پوست می تواند به صورت بزرگ و کوچک ایجاد گردند و شامل یکی از الگوهای زیر باشد.

• سگمنتال یا کانونی 

در ویتیلیگو سگمنتال یا کانونی لکه های سفید کوچک در یک یا چند قسمت از بدن دیده می شوند، در این نوع از بیماری معمولا لکه ها در یک طرف از بدن باقی می مانند. زمانی که ویتیلیگو سگمنتال است بیماری اغلب تا یک سال یا بیشتر ادامه داشته و سپس متوقف می گردد و نیز نسبت به نوع دیگر بیماری به کندی پیشرفت می کند.

• غیر سگمنتال یا تعمیم یافته 

در نوع غیر سگمنتال ویتیلیگو لکه های سفید به صورت متقارن و در دو طرف بدن دیده می شوند، در این الگو از بیماری سلول های رنگدانه ممکن است در هر قسمتی از بدن با این مشکل مواجه گردند. برخلاف نوع سگمنتال این الگو از بین نرفته و ممکن است در طول زندگی فرد به فراوانی شروع و متوقف گردد اما نمی توان زمان شروع بیماری و یا سرعت پیشرفت آن را تشخیص داد.

با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه در ۷۵ درصد از مبتلایان به این بیماری رنگدانه های دست و صورت و نواحی چین دار بدن مانند بازوها و اطراف کشاله ران از بین خواهد رفت.

عوامل ایجاد کننده بیماری ویتیلیگو 

این بیماری زمانی رخ می دهد که سلول های تولید کننده رنگدانه از بین روند و یا دیگر قادر به تولید ملانین نباشند، در این شرایط قسمت های درگیر پوست روشن تر یا سفید می شوند. اما مشخص نیست چه عواملی باعث از بین رفتن یا متوقف شدن فعالیت سلول های تولید کننده رنگدانه پوست می شود، با توجه به شواهد موجود احتمالا این بیماری ارثی نیست زیرا افرادی که به این بیماری مبتلا شده اند سابقه خانوادگی آن را ندارند. یکی دیگر از عواملی که ممکن است در بروز ویتیلیگو نقش داشته باشد ژن های مرتبط با این بیماری نظیر NLRP۱ و PTPN۲۲ می باشد‌. بیشتر محققان بر این باورند که ویتیلیگو نوعی اختلال خود ایمنی است چرا که بدن به سلول های خودی حمله می کند اما نحوه بروز آن مشخص نیست. با این وجود شواهد موجود نشان می دهد حدود ۲۰ درصد از افرادی که به این بیماری مبتلا هستند یک اختلال خودایمنی دیگر هم دارند که با توجه به جمعیت می تواند یکی از اختلالات زیر باشد.

• اسکلرودرما که نوعی اختلال در بافت پیوندی بدن می باشد.
• لوپوس
• تیروئیدیت که در اثر عملکرد نامناسب تیروئید ایجاد می شود.
• پسوریازیس
• آلوپسی آرئاتا یا طاسی
• دیابت نوع یک
• کم خونی مخرب که سبب ناتوانی در جذب ویتامین B۱۲ می گردد.

همچنین طبق نظر برخی از متخصصان ویتیلیگو در اثر عوامل زیر نیز می تواند ایجاد شود.

• سطح بالای استرس
• آسیب به پوست در اثر آفتاب سوختگی یا بریدگی شدید
• قرار گرفتن در معرض بعضی مواد شیمیایی
• علت عصبی

روش های درمان ویتیلیگو 

برای درمان این بیماری معمولا از دارو، جراحی یا ترکیبی از هر دو مورد استفاده می شود اما با توجه به شدت بیماری، محل و اندازه لکه ها، تعداد و میزان گستردگی آن ها و نیز چگونگی پاسخ دهی بدن به درمان متفاوت می باشد. با این حال همه روش های درمانی برای همه افراد مفید نیستند و ممکن است برای برخی همراه با عوارض جانبی باشد، بنابراین با بروز عوارض جانبی به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است دوز دارو یا روش درمانی را تغییر دهد.

مصرف دارو برای درمان درمان ویتیلیگو

داروهایی که جهت درمان بیماری ویتیلیگو تجویز می گردند معمولا شامل کرم های موضعی و داروهای خوراکی می باشد و برای مشاهده اثرات باید حداقل به مدت سه ماه دارو مصرف شود.

کورتیکواستروئید ها از جمله کرم های موضعی است که برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار می گیرد و در مراحل اولیه بیماری می تواند رنگ را به پوست بازگرداند و برخی دیگر از این کرم ها سرعت رشد لکه ها را کندتر می کنند. با وجود اینکه کرم های موضعی با دوز بالاتر وجود دارد اما در صورت استفاده طولانی مدت عوارض جانبی چون رشد موهای زائد، سوزش، انقباض و نازک شدن پوست را در پی دارند.

از داروهای خوراکی این بیماری می توان استروئیدها و برخی آنتی بیوتیک ها را نام برد که ممکن است به درمان بیماری کمک کنند و تنها با تجویز پزشک می توان آن ها را تهیه نمود.

پسورالن و فتوکموتراپی  برای درمان ویتیلیگو

در این روش درمانی پسورالن را به صورت قرص مصرف می کنند یا به صورت کرم روی پوست مالیده می شود، بعد از مصرف این محصول فرد در معرض نور UVA قرار می گیرد این نور کمک می کند تا داروهایی که جهت بازگشت رنگ پوست مورد استفاده قرار گرفته اند فعال شوند. زمانی که از این روش جهت درمان ویتیلیگو استفاده می شود پس از آن باید کمتر در معرض آفتاب قرار گرفت و همچنین از عینک آفتابی استفاده کرد، علاوه بر این روش پسورالن و فتوکموتراپی که به آن PUVA نیز گفته می شود عوارض جانبی نظیر آفتاب سوختگی، حالت تهوع، خارش و هایپرپیگمانتاسیون را در پی دارد.

UVB تراپی برای درمان ویتیلیگو

این روش درمانی را به عنوان جایگزینی برای روش سنتی PUVA می دانند که در آن از نوع متمرکز تری از نور درمانی استفاده می شود. این روش درمانی برخلاف PUVA با عوارض جانبی کمتری همراه است و حتی می تواند به عنوان بخشی از درمان خانگی زیر نظر پزشک باشد.

لیزر اگزایمر برای درمان ویتیلیگو

با کمک لیزر اگزایمر مناطق کوچکی از لکه های روی پوست از بین می رود برای نتیجه گیری از این روش درمانی باید ۲ تا ۳ بار در هفته این کار را انجام داد که در صورت انجام منظم و به موقع لیزر اگزایمر کمتر از ۴ ماه نتیجه مطلوب حاصل می گردد.

ضد آفتاب برای جلوگیری از ویتیلیگو

هر چه کمتر در معرض نور خورشید قرار بگیرید پوست یکنواخت تر خواهد بود همچنین برنزه کردن سبب تضاد در پوست شده و مناطق آسیب دیده را بیشتر نشان می دهد. بنابراین تا حد امکان جلوی آفتاب قرار نگیرید و در صورت مجبور بودن حتما از ضد آفتاب هایی با SPF بالا استفاده کنید تا به خوبی از پوست محافظت کنند.

جراحی برای درمان ویتیلیگو

در صورتی که استفاده از دارو و نور درمانی تاثیرگذار نباشند می توانید از روش های جراحی استفاده کنید که شامل موارد زیر است.

• پیوند پوست: در این روش پوست سالم را به مناطق لکه دار پیوند می ‌زنند که با خطراتی نظیر عفونت، زخم و عدم رنگ پذیری همراه می باشد.
• پیوند ملانوسیت: برای این کار ملانوسیت ها را برداشته و در محیط آزمایشگاهی رشد می دهند سپس سلول ها را به مناطق رنگی پوست پیوند می زنند.
• میکروپیگمنتیشن: در روش میکروپیگمنتیشن رنگدانه ها روی پوست خالکوبی می گردند، این روش بهترین‌ گزینه برای نواحی لب می باشد با این حال مطابقت آن با رنگ پوست تا حدی دشوار است.

ویتیلیگو یک بیماری پوستی است که سبب از بین رفتن رنگ طبیعی پوست در برخی نواحی آن می شود، با وجود اینکه علل ظاهر شدن این بیماری تاکنون شناخته نشده است اما پیشرفت های صورت گرفته در علم پزشکی این شرایط را فراهم نموده تا تحقیقات ژنتیکی بیشتری در این زمینه انجام شود و بتوان به نحوی عملکرد این بیماری را درک کرد.