طراحی نقشه لوله کشی تأسیسات آتش نشانی ساختمان

در صنعت ساختمان ایجاد محیطی محفوظ و ایجاد آرامش برای ساکنین و حفظ جان مردم در مقابل آتش سوزی از جمله وظایف سازندگان کشور است. در کشور قوانین ساختمان برای بیشتر سیستم‌های تاسیساتی مقررات خاص و ویژه‌ای برقرار نموده است. اما برای سیستم اطفاء حریق متأسفانه مقررات جامعی به ویژه در مورد تأسیسات مربوطه وضع نگردیده است.

البته امروزه اکثر شهرداری‌ها برای دادن پروانه پایان کار به سازندگان بابت ساختمان‌های انبوه، آنها را ملزم به نصب و راه‌اندازی تجهیزات تأسیسات آتش نشانی نموده است و لازم است که تأییدیه از طرف آتش نشانی داده شود. سیستم اعلان و همچنین سیستم اطفاء حریق از تأسیسات آتش نشانی می‌باشد که لوله کشی آتش نشانی قسمتی از سیستم اطفاء حریق است. اجرا نمودن لوله کشی آتش نشانی از نظر متریال اتصالات و لوله و همچنین طریقه اجرا مثل جوشکاری لوله کشی گاز است و فقط کمی تفاوت در ضوابط و استانداردهای آن وجود دارد.

روش‌های لوله کشی آتش نشانی

• روش خشک

در استفاده از سیستم خشک، لوله کشی با آب شهری در کل اصلاً ارتباطی ندارد و به آب خانگی هیچگونه اتصالی نخواهد داشت. به همین سبب به این شیوه روش خشک گفته می‌شود.

• روش تر

در استفاده از سیستم تر از آب شهری استفاده می‌گردد و به لوله کشی آب به صورت کامل وصل می‌گردد.

• روش ترکیبی

در این روش از هر دو سیستم خشک و تر در لوله کشی استفاده می‌شود و با توجه به ارتفاع و مساحت ساختمان از این دو سیستم به صورت ترکیبی استفاده می‌کنند.

به صورت کلی سیستم لوله کشی تأسیسات آتش نشانی بسیار اهمیت دارد و باید توسط لوله کش با تجربه و حرفه‌ای انجام شود.

نصب و اجرای تجهیزات و تأسیسات آتش نشانی یک زمینه مستقل و تخصصی از لوله کشی معمولی می‌باشد و باید طبق استانداردها و اصول منحصر به فرد انجام شود. لوله کشی آتش نشانی با توجه به نوع ساختمان انجام می‌شود و بر اساس آن جنس و نوع لوله تعیین می‌گردد.

لوله کشی اسپرینکلر

رایزر تر: رایزر تر همیشه آب دارد و به منبع تأمین آب سیستم اطفاء آتش ساختمان مورد نظر وصل می‌باشد. در این شیوه آب رسانی به سیستم با پمپ خودرو آتش نشانی امکان‌پذیر نیست.

رایزر ترکیبی: در این سیستم لوله عمودی رایزر همیشه آب داشته و به منبع تأمین آب سیستم اطفاء حریق متصل است. همچنین این سیستم انشعاب ویژه خودروهای آتش نشانی را دارد که در صورت احتیاج با استفاده از پمپ خودروهای آتش نشانی می‌تواند تغذیه شود.

رایزر مشترک: در این شیوه فقط یک رایزر برای تأمین نمودن آب سیستم اسپرینکلر و سیستم لوله کشی عمودی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این شیوه با رعایت قطر لوله کشی و همچنین نکات مربوط به طراحی انشعاب گیری می‌باشد.

با توجه به اینکه از وظایف و اختیارات هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی همکاری با وزارت شهرسازی و مسکن و کمک به گسترش اصول درست مهندسی ساختمان در زمینه تدوین، کنترل و اجرا قوانین کشوری ساختمان ضوابط و استانداردها می‌باشد، بنابراین هیئت مدیره بر اساس درخواست آتش نشانی در زمینه سیستم اطفاء حریق با گروه تخصصی تأسیسات آتش نشانی مشاوره نموده و نظر آنها را کسب کرد.

در مورد این مورد گروه تخصصی تأسیسات مکانیک ضوابطی را تهیه نمودند. مقررات و قوانین ملی ساختمان مجموعه استانداردها و اصول فنی و ترتیب کنترل و اجرای آنها می‌باشد که باید در محاسبه، دیزاین، استفاده، اجرا و نگهداری ساختمان برای مصرف مناسب و صحیح، تأمین ایمنی، صرفه اقتصادی، آسایش، صرفه‌جویی در مصرف آب، حفاظت از محیط زیست و حفظ سرمایه ملی رعایت گردد.

استاندارد لوله کشی آتش نشانی

بر اساس مبحث سوم قوانین ملی ساختمان ساخت، طراحی، تجهیز، پرداخت، نگه داری و شرکت نمودن هر ساختمان و راه‌های خارج شدن از آن باید طوری برنامه‌ریزی گردد که افراد ساکن در ساختمان در صورت آتش سوزی زمان خارج شدن ایمن را داشته باشند و در اشتعالات و آتش همچنین گازهای سمی احتمالی دچار گرفتاری نگردند و ایمنی و جان انسان‌ها فدای نادیده گرفتن خطرات، تأسیسات آتش نشانی و کم کاری در ساختمان نشود.

برای هر ۴۴ متر مربع زیربنا در یک طبقه یک انشعاب شلنگ قرقره و رایزر مرطوب تعبیه می‌گردد و افشانک باید به فاصله شش متر از دورترین نقطه ساختمان توانایی دستیابی داشته باشد. اگر شلنگ قرقره نتواند همه بنای آن طبقه را پوشش دهد، باید یک انشعاب شلنگ قرقره و رایزر مرطوب ثانویه در نظر گرفته شود.

سیستم اعلام حریق

سیستمی است که توسط نقشه‌کش برای اعلام حریق و پیشگیری از آن طراحی می‌گردد. اعلام حریق از لوازم اطفاء حریق محسوب نمی‌شود. چون این سیستم موجب آگاهی از آتش سوزی و حریق خواهد شد و خسارات و تلفات را به حداقل می‌رساند. بنابراین اجرای آن ضروری و لازم خواهد بود.

لوله کشی آتش نشانی در ساختمان

سیستم شبکه بارنده اتوماتیک یا خودکار از منابع یا منبع تأمین آب، شیر کنترل اصلی، یک یا چند منطقه اسپیرنکلر و طریقه لوله کشی اتصالات وصل به اسپیرنکلرها است.

سیستم اسپرینکلر اتوماتیک برای کشف، کنترل یا اطفای حریق با آب است که اساساً در این سیستم کنترل در مرحله اولیه حریق انجام می‌شود. بنابراین در جلوگیری از خسارات بعدی بسیار مهم است و خسارت آتش سوزی را بسیار کاهش می‌دهد. این سیستم معمولاً کل بنا را تحت پوشش قرار می‌دهد.

به لوله‌های بالا که آماده برای حمل آب هستند یا حامل آب می‌باشند در این ضوابط رایزرها گفته می‌شود که ارتباط میان جعبه‌های آتش نشانی و منابع ذخیره آب است.

سیستم اطفاء حریق غیر اتوماتیک

لوله کشی آتش نشانی خشک سیستمی می‌باشد که توسط نیروهای آموزش دیده و آتش‌نشانان به صورت غیر خودکار استفاده می‌شود. در سیستم اطفاء خودکار خاموش نمودن آتش بدون دخالت عوامل انسانی انجام می‌شود و با استفاده از سیستم اعلام حریق فعال شده و و به صورت مستقل حریق را اطفاء یا کنترل می‌کند.

شلنگ نواری در حالتی که بدون آب است، به حالت نوار تخت دور قرقره مخصوص قرار می‌گیرد. برای استفاده در ابتدا باید به طور کامل روی زمین باز شود و پس از آن باید شیر آب باز شده و پر از آب گردد. استفاده از این شلنگ‌ها و تاسیسات آتش نشانی ویژه اشخاص ماهر است.

لوله کشی آتش نشانی مرطوب

شلنگ لاستیکی نیمه سخت معمولاً از جنس لاستیک است و ظاهر آن در شرایط آبگیری شده و بدون آب مشابه هم می‌باشد. استفاده از شلنگ لاستیکی نیمه سخت راحت است و نیاز به آموزش و مهارت ندارد و افراد عادی در مراحل اولیه آتش سوزی می‌توانند از آن استفاده کنند.

طراحی لوله کشی آتش نشانی

رک مخصوص شلنگ نواری جایی می‌باشد که برای قرار گرفتن چند یا یک بند شلنگ نواری آتش نشانی قرار داده شده است. این محل برای حفاظت بیشتر می‌تواند داخل یک کابین مخصوص قرار بگیرد. توجه به اینکه استفاده از این تأسیسات آتش نشانی سخت است برای متصرفین توصیه نمی‌گردد. این سر لوله‌ها دارای اهرم کنترل نمی‌باشند.

مقررات لوله کشی آتش نشانی

انشعاب کمکی آتش نشانی انشعابی می‌باشد که از آب شهری به صورت غیر وابسته و خودکار توسط سازمان آب با عنوان انشعاب آب آتش نشانی به ساختمان مورد نظر وصل می‌شود. شبکه آب آتش نشانی این شبکه دارای لوله کشی آبرسانی، منبع آب آتش نشانی، شیرهای کنترل، باکس‌های آتش نشانی، منبع تأمین آب و متعلقات می‌باشد. از شبکه آب آتش نشانی فقط برای اطفاء حریق می‌توان استفاده نمود و هر استفاده جانبی دیگر از این تأسیسات آتش نشانی با هدف‌های متفاوت مانند تأمین آب سیستم گرمایشی و سرمایشی ساختمان، آبیاری فضای سبز و یا شستشوی محیط مجاز نیست.

طریقه لوله کشی آتش نشانی

کلکتور ورودی پمپ آب را به ورودی‌های پمپ انتقال داده و با استفاده از لوله‌هایی به منبع تأمین آب آتش نشانی متصل است.

کلکتور خروجی پمپ، آب پمپاژ شده را با استفاده از پمپ‌ها جمع آوری می‌کند و آن را به طرف لوله کشی اصلی آتش نشانی هدایت می‌کند. فشارسنج یا مانومتر برای سنجش مقدار فشار سیال درون مخزن یا لوله و یا شبکه و نمایش دادن آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پرشر سوئیچ یا کلید اتوماتیک وسیله‌ای است که می‌توان آن را تنظیم کرد. در این صورت به تجهیزات دیگر فرمان ارسال می‌کند. اگر فشار از حد کاهش پیدا کند یا بیش از حد افزایش پیدا کند، فرمان‌هایی صادر می‌کند.

شیر تست شیری است که برای مطمئن شدن از عملکرد درست یک سیستم مثل ‌پمپ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شیر دروازه‌ای معمولاً برای کنترل جریان آب مورد استفاده قرار می‌گیرد و بخش رزوه آن بیرون از بدنه شیر است. با بسته یا باز شدن شیر از بدنه شیر بیرون آمده یا درون آن فرو می‌رود. ویژگی این شیر این می‌باشد که وقتی به آن نگاه می‌کنید، می‌توانید از بسته باز بودن آن آگاهی پیدا کنید.

سخن تکمیلی

تأسیسات آتش نشانی ساختمان جدا از نحوه و روش‌های اجرا، در حال حاضر یکی از ضروریات به حساب می‌آید. وجود تأسیسات آتش نشانی علاوه بر اینکه از بروز صدمات و خسارات به ساکنین ساختمان محافظت می‌کند، موجب حفظ سلامت انسان‌ها نیز می‌شود و این تأسیسات می‌تواند از افزایش خسارت به ساختمان و همچنین ساختمان‌های مجاور جلوگیری نماید.

بنابراین از لحاظ کلی می‌توان وجود تأسیسات آتش نشانی را به صرفه دانست. به این نکته توجه نمایید که چه از نظر اجتماعی و چه از نظر اقتصادی لزوم و ضرورت ایجاد تأسیسات آتش نشانی برای سازندگان قابل توجیه است.