چگونه می توان به کودکان نحوه صحیح شستشوی دست ها را آموزش داد؟

شستشوی دست ها می تواند در کنترل انتشار بیماری ها و همچنین کنترل آلودگی ها اهمیت زیادی داشته باشد. مخصوصاً اگر کودک شما دچار سرماخوردگی، سرفه و آبریزش بینی باشد، شستشوی دست ها از اهمیت بیشتری هم برخوردار است.

شستن دست در کودکان چه اهمیتی دارد؟

کودکان شما در هنگام تولد، سیستم ایمنی پیشرفته ای ندارند و سیستم ایمنی آنها بسیار ضعیف است. کودکان در حال رشد هستند به همین دلیل در معرض عفونت ها و بیماری های زیادی قرار می گیرند. برای اینکه بتوانید با این امراض مبارزه کنید، باید حتماً کودک را ترغیب  کنید تا بهداشت را رعایت کند.

یکی از موارد مهمی که باید به کودک خود آموزش بدهید، شستن دست ها می باشد. با شروع شدن سال تحصیلی و باز شدن مدارس، بیشتر کودکان در معرض ویروس و میکروب قرار گرفته و می توانند آن ویروس را در بین اعضای خانواده هم منتشر کنند؛ پس باید به طور مرتب به کودکان خود آموزش دهیم که دست های خود را شسته و هیچگاه قبل از شستن دست ها، آن را به دهان و چشم های خود نزنند. توصیه می کنیم هر روز قوانین شستشوی دست را با فرزند خود مرور کرده تا احتمال بیماری کودک و خانواده در طول سال کم شود.

چگونه میکروب ها منتشر می شوند؟

قبل از اینکه بخواهیم شستشوی صحیح دست ها را آموزش دهیم شاید بهتر باشد با راه های منتشر شدن بیشتر میکروب آشنا شویم. مهم ترین راه هایی که ممکن است میکروب های خطرناک به کودک شما منتقل شود به شرح زیر می باشد:

۱- متداول ترین روش منتقل شدن میکروب، لمس کردن سطوح توسط کودک است. این سطوح فقط کف اتاق نیست. سطح های آلوده دیگری مثل گوشی، رایانه، وسایلی که در توالت و سرویس های بهداشتی هستند، حتی دستگیره های در که به وسیله همه افراد لمس می شوند، ممکن است محل مناسبی برای انتقال و تولید میکروب باشد.

۲- یکی دیگر از فعالیت هایی که کودکان علاقه زیادی به آن دارند خاک بازی است که می‌تواند باعث گسترش بیشتر میکروب شود. در خاک ترکیبات غیر بهداشتی وجود دارد. وقتی کودکان با خاک بازی می کنند، اگر دستان خود را خوب نشویند، این ترکیبات غیر بهداشتی برای آنان زیان آور است.

۳- اگر هنوز کودک خود را پوشک می کنید ممکن است کودک دست خود را در داخل پوشک کرده و این می تواند باعث وارد شدن بسیاری از میکروب ها به بدن کودک شما شود. باید مراقب بود و در صورت مشاهده این مورد، حتماً دست کودک را تمیز بشویید.

۴- اگر یکی از اعضای خانواده بیمار بود، بهتر است کودک را از او دور کنید و اجازه ندهید که کودک به وسایل و ظروف بیمار دست بزند. به این طریق می‌توانید احتمال بیماری کودک را کم کنید.

۵- گاهی در آب و غذا های آلوده،  باکتری های بدی وجود دارد که کودک ممکن است با لمس کردن آنها آلوده شده و در صورتی که کودک دست خود را به دهان بزند، این میکروب وارد بدن او خواهد شد.

۶- بعضی از میکروب ها و باکتری ها در صورت قرار گرفتن در معرض عرق، وارد بدن کودک می شود. ممکن است بدن کودک و یا فرد دیگری عرق کرده باشد و کودک عرق بدن او را لمس کند و از این طریق ممکن است کودک بیمار شود.

شستشوی دست ها از چه بیماری هایی می تواند جلوگیری کند؟

عفونت ها انواع مختلفی دارند که می‌توان با یک کار ساده یعنی شستن دست ها، از مبتلا شدن به آن جلوگیری کرد. مانند بعضی از بیماری ها مثل آنفلوانزا، سرماخوردگی، برونشیولیت، مننژیت و هپاتیت A.

باید یادآوری کنیم که شستن دست ها با صابون می‌تواند بسیاری از میکروب های عفونی و باکتری ها را از بین ببرد که در صورت عدم مراقبت، این میکروب ها و باکتری ها بسیار خطرناک هستند.

کودک باید چه زمانی دست های خود را شستشو دهد؟

باید به کودک آموزش دهید که در ساعات مختلف روز دست های خود را بشوید. مخصوصاً در هنگام بعضی از فعالیت ها، شستشوی دست ها بسیار ضروری است. مانند: قبل از خوردن غذا، بعد از خوردن غذا، بعد از بازی کردن در خاک، بعد از اینکه کودک از خواب بیدار می شود، قبل از اینکه کودک شما به رختخواب برود باید دست های خود را بشوید. بعد از ورزش کردن شستشوی دست ها ضروری است. بعد از اینکه به بینی خود دست زد، بعد از اینکه به توالت رفت، حتماً باید دستان خود را بشوید.

باید به کودک خود آموزش دهید هر زمانی که دست هایش کثیف شد و در معرض میکروب قرار گرفت، آنها را با آب و صابون بشوید. شاید بهتر باشد با پزشک در مورد شستشوی بهتر دستان کودک صحبت کنید تا بدانید که کودک شما چه زمانی بیشتر با میکروب های مضر در تماس است.

بهترین روش برای شستشوی دست ها چیست؟

بهترین روش برای شستشوی دست ها این است که ابتدا دست خود را در زیر آب بگیرید و حتماً از صابون برای شستشوی دست استفاده کنید؛ سپس دست ها را به یکدیگر مالیده تا کاملاً صابونی شود. دقت داشته باشید که پشت دستان خود را هم تمیز بشویید. زیر ناخن ها و بین انگشتان باید به طور کامل به صابون آغشته شود. حداقل باید ۳۰ ثانیه دست های خود را بشویید. به کودکان خود بیاموزید که در هنگام شستن دست ها یک کار سرگرم کننده انجام بدهند، مثلاً خواندن شعر «تولدت مبارک» می تواند برای شستن دست های کودک سرگرم کننده باشد.

اگر در دسترس خود آب و صابون ندارید می توانید از الکل ضدعفونی کننده ۶۰ درصد برای این کار استفاده کنید. توجه به این نکته لازم است که ضدعفونی کننده ها نمی توانند تمام میکروب ها را نابود کنند.

چگونه می توانیم کودک خود را به شستشوی دست ترغیب کنیم؟

بیشتر کودکان تمایلی برای شستشوی دست ندارند زیرا تصور می‌کنند که این کار برای آنها به عنوان یک قانون و محدودیت است. معمولاً کودکان دوست دارند محدودیت ها را به چالش بکشانند. با این حال باید شما آنها را به شستشوی دست مشتاق کنید. در اینجا می خواهیم چند نکته را جهت تشویق کودکان به شستشوی دست برای تان بیان کنیم:

۱- شستن دست را به بازی تبدیل کنید:

بچه ها کارهایی را که با بازی باشد دوست دارند. بهتر است شستن دست های کودک را به یک بازی برای او تبدیل کنید. این کار به کودک کمک می‌کند تا از شستن دست خود هیجان زده شده و لذت ببرد.

۲- هنگام شستن دست ها آواز بخوانید.

شستشوی دست را برای کودک خود سرگرم کننده کنید. می توانید برای این کار یک آهنگ خوانده تا به کودک نشان بدهید که شستن دست ها علاوه بر تمیزی، می تواند یک بازی سرگرم کننده هم باشد.

۳- به کودک برای شستن دست پاداش بدهید.

پاداش می تواند بچه ها را به هرکاری تشویق کند. برای اینکه کودک شما از شستن دست ها مشتاق و هیجان زده شود، به او پاداش بدهید. برای اینکار باید ابتدا نحوه درست شستشوی دست را به کودک خود آموزش داده و در صورتی که کودک تمام مراحل را درست انجام داد، به او پاداش بدهید.

۴- با کودک خود صحبت کنید.

کودکان بسیار باهوش هستند. باید برای آنها توضیح دهید که هدف از شستن دست ها رعایت بهداشت است. به این طریق کودک متوجه خواهد شد که چرا باید دست های خود را بشویید و اهمیت شستشوی دست ها چیست؟

۵- می توانید به وسیله ویدیو ها شستشوی دست را به کودک بیاموزید.

می توان به وسیله فیلم های آموزشی، شستن صحیح دست را به کودک یاد داد. با یک فیلم یا یک کارتون در مورد شستشوی دست، به کودک خود نشان بدهید که چگونه دست های خود را تمیز بشوید و او را با خطرات جدی نشستن دست ها آشنا کنید.

۶- خودتان را به یک الگو برای کودک تبدیل کنید.

کودکان معمولاً چیزهایی را که می بینند بیشتر یاد می گیرند تا چیزهایی را که می شنوند. اگر شما قبل از خوردن غذا دست های خود را بشویید کودک هم این کار را یاد می گیرد. یا بعد از اینکه از دستشویی برمی گردید و یا از بیرون به خانه می‌آیید حتماً دست های خود را شسته و طوری این کار را انجام بدهید که کودک شما را در حال شستن دست ببیند.

۷- برای آموزش شستشوی دست به کودک، باید صبور باشید.

مدت زیادی طول خواهد کشید تا کودک شما به شستشوی دست عادت کند و بتواند این کار را درست انجام بدهد. در زمانی که کودک فراموش کرد دست های خود را بشوید، حتماً این کار را به او یادآوری کنید.

۸- روش استفاده از ضدعفونی کننده را به کودک خود بیاموزید.

برای ضدعفونی شدن دست کودک، باید به مقدار یک چهارم از کف دست کودک را ضدعفونی کننده بریزید. پشت و روی دست و به بین انگشتان را کاملاً به هم بمالید تا خشک شود.

در چه زمانی می توانیم از ضدعفونی کننده استفاده کنیم؟

همانطور که گفتیم ضدعفونی کننده ها تمام میکروب ها را نمی توانند از بین ببرند. وقتی دست ها چرب و یا خیلی کثیف باشد، ضدعفونی کننده تأثیر خوبی ندارد. در این زمان، آب و صابون می تواند گزینه ی بهتری باشد زیرا آب و صابون میکروب ها، چربی و خاک را کاملاً از بین خواهد برد. ولی در زمانی که آب و صابون در دسترس شما نیست، می توانید از ضدعفونی کننده استفاده کنید.

آیا قد کودک شما به روشویی می رسد؟

اگر قد فرزند شما هنوز به سینک و یا روشویی نمی رسد باید به او کمک کنید و او را بالا نگه دارید، تا بتواند به راحتی در دستان خود را بشویید و یا از یک چهارپایه ایمن برای این کار استفاده کنید. در صورتی که قادر نیستید کودک را بلند کنید و چهارپایه هم در دسترس ندارید، بهتر است دستان کودک خود را با صابون و دستمال کاغذی مرطوب پاک کنید. بعد از این کار دوباره از دستمال کاغذی مرطوب شده دیگر استفاده کنید تا دستان کودک پاک شود. سپس دوباره با یک دستمال کاغذی همه دستان او را خشک کنید. بعد از اینکه به کودک کمک کردید تا دست های خود را تمیز کند، حالا دست های خود را هم بشوید.

 

سخن پایانی

آموزش شستشوی صحیح دست ها به کودک، از اهمیت زیادی برخوردار است و بهتر است از کودکی این کار را شروع کنید، تا وقتی کودک به سن مدرسه رسید به این کار عادت کرده و با روش صحیح شستشوی دست هم آشنا باشد. استفاده از روش های آموزشی و سرگرم کننده، می تواند تأثیر زیادی در یادگیری شستن دست در کودک داشته باشد.