شب یلدا 1402 چه روزی است / شب یلدا 1402 چند شنبه است

شب چله یا همان شب یلدا یکی از جشن های قدیمی ایرانیان می باشد که برای مردم ازش زیادی دارد و مراسم خاصی را در این شب برگزار می‌کنند. در این مقاله از مجله ایبک می خواهیم شما را با شب یلدا ۱۴۰۲ آشنا کنیم.

شب یلدا ۱۴۰۲ چه روزی است؟

شب چله ۱۴۰۲ در روز پنج شنبه ۳۰ آذر ماه است. شب یلدا ۱۴۰۲ را در تقویم شمسی، قمری و میلادی به صورت زیر است:

• شب یلدای ۱۴۰۲ در تقویم های شمسی روز پنج شنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۲ می باشد.
• شب یلدا در تقویم قمری روز پنج شنبه ۷ جمادی الثانی سال ۱۴۴۵ است.
• شب یلدا در تقویم های میلادی روز پنج شنبه ۲۱ سال ۲۰۲۳ می باشد.

مراسم شب یلدا

مراسم های شب یلدا تقریباً می توان گفت که جزو جالب ترین مراسم های سنتی ایرانی می باشد. آشنایی با فلسفه برگزاری مراسم شب یلدا، به منزله استقبال کردن از فصل نو است. در شب یلدا خواندن شعرهای حافظ، شب نشینی، فال گرفتن، خوردن هندوانه و انار می‌تواند از شادمانی و تندرستی زمستانی که در پیش رو است، خبر بدهد. احترام به آداب و رسومی که سال ها جزو فرهنگ سرزمین ما شده از اهمیت زیادی برخوردار است. مراسم شب یلدا در استان ها و شهرهای مختلف با هم کاملاً فرق می کند ولی در هر جای ایران که زندگی کنیم، مطمئناً زمستان را با یلدا آغاز خواهیم کرد.

شب چله طولانی ترین شب سال

تمام ایرانیان با شب چله و مراسم آن به طور کامل آشنا هستند. باید بدانید که این مراسم ریشه های کهن داشته و ما هم در سرزمین پهناوری زندگی می‌کنیم و این باعث شده است تا این رسوم قدیمی در تمام نقاط ایران به اشکال گوناگون و مختلفی اجرا شود. تفاوت و تنوع در اجرای این مراسم زیاد نبوده ولی به هر حال شب یلدا به مجموعه ای از مراسم های گوناگون در ایران تبدیل شده است.

یلدا یعنی چه و فلسفه آن چیست؟

یلدا از واژه میلاد و تولد استخراج می شود که در ایران به معنای خورشید می باشد و برگزاری مراسم های ویژه که سابقه های چندین هزار ساله دارد، در یلدا انجام می شود. آیین باستانی این شب، مقدمه‌ای است برای تولد میترا که الهه زندگی و مهر بوده است و طبق تقویم میلادی هم این شب را به تولد پیامبر بزرگ مسیحیان یعنی عیسی مسیح نسبت دادند. همان شبی که بلندترین شب سال در قسمت نیمکره شمالی زمین می باشد و برای وصف این شب، شعر های زیادی سروده شده و غزل سرایان زیادی تشبیهاتی مانند زلف یار و شب هجران کردند.

فلسفه شب یلدا چیست؟

اگر به معنی لغوی یلدا دقت نکنیم باید بگوییم که این شب به دلیل این که صبحی سپید و روشن دارد، از جهت فلسفه، برای ایرانیان بزرگ و گرامی است. این شب را طبق تقویم نجوم، با آغاز انقلاب زمستان مصادف کرده اند که یک رویداد طبیعی بوده و تغییرات زیادی را هم به دنبال دارد و مردم معتقدند باید این شب را با شب نشینی ها رفع کنند. ایرانیان کهن و معتقد به آیین میترائیسم، خورشید را هم مظهر سرزندگی و حیات می دانستند و این شب را با امید طلیعه صبحی روشن، بزرگ می داشتند و آیینی که در این شب انجام می شود با مراسمی خاص، از کهن به مردم ما رسیده است.

چرا ایرانیان این شب را جشن می گیرند؟

همانطور که گفتیم برای جشن گرفتن این شب، باور های زیادی وجود دارد. ایرانیان قدیم معتقد بودند که تاریکی نماد اهریمن بوده و روشنایی هم نمادی از برکت و خیر می باشد. به همین دلیل این شب را که باعث خارج شدن تاریکی و رفتن به روشنایی بود، گرامی داشته و جشن می‌گرفتند. بعضی ها هم معتقد بودند که شب چله بلندترین شب سال می باشد و از آن به بعد هم روز ها بلندتر می شوند و آنها می توانند بیشتر کار کرده و برکت و خیر بیشتری به زندگی خود بیاورند. به همین دلیل بود که شب یلدا را جشن می گرفتند. بعد از ۳۰ آذر روزها طولانی تر شده و مردم معتقد بودند این به معنای پیروز شدن روشنایی و خورشید بر تاریکی می باشد.

مراسم های شب یلدا و شب نشینی

مهمترین مراسم شب یلدا، شب نشینی آن است. جمع شدن خانواده و همچنین دوستان دور هم در شب یلدا از قدیم معمول بوده است و این رسم شب نشینی و جمع شدن، در خانه بزرگان فامیل انجام می گیرد. مراسم شب چله از هنگام غروب آفتاب شروع شده و تا نیمه های شب هم ادامه دارد. این شب زمانی مناسب برای همنشینی، صرف شام، فال حافظ گرفتن و خواندن اشعار حافظ و همچنین تفسیر شعر های حافظ می باشد.

البته امروزه با تغییر کردن سبک زندگی مردم، مراسم های شب یلدا هم کمی تغییر کرده است. اکثر مردم به دلیل ساعات کاری زیادی که دارند، نمی توانند برای مدت طولانی در شب نشینی ها شرکت کنند و ترجیح می‌دهند که یلدا را در سفر بگذراند تا با آداب و رسوم های شهرهای مختلف ایران، در شب یلدا آشنا شوند.

خوراکی های متنوع شب یلدا

در گذشته های نه چندان دور، شب یلدا را معمولاً در دور کرسی می گذراندند. به این صورت که در روی کرسی سینی بزرگی گذاشته و میوه های شب یلدا را در داخل سینی قرار می دادند. و اعضای خانواده هم در زیر کرسی مشغول خوردن میوه ها و خوراکی های شب یلدا می شدند. امروزه کمتر خانه ای از کرسی استفاده می کند به همین دلیل سفره بزرگی پهن کرده و میوه ها و آجیل های مختلف را در روی سفره می گذارند. مهمترین این میوه‌ها پشمک، انار و هندوانه است که جزو خوراکی های اصلی این سفره محسوب می شوند. البته شهرهای مختلف آداب و رسوم متفاوتی دارند که روش چیدن سفره آنها هم با هم فرق می‌کند. یکی از تنقلات شب چله میوه های خشک می باشد که طرفداران زیادی هم دارد. میوه های خشک مانند انجیر، توت خشک، زردآلو و برگه هلو جزو مهمترین تنقلات شب چله می باشند.

شب چله و مراسم فال حافظ و شاهنامه خوانی

ایرانیان از گذشته های بسیار دور، مردمانی اهل فرهنگ و هنر بودند. شعرای ایرانی مانند فردوسی، سعدی، حافظ، رودکی و… قسمتی از فرهنگ ایرانی را رقم زده اند. در مراسم شب چله، از این شعرا یاد شده و اشعار آنها خوانده می شود. یکی از رسوماتی که از گذشته های بسیار دور وجود داشته، خواندن اشعار حافظ و گرفتن فال حافظ بوده است. امروزه هم این رسم پابرجا بوده و بیشتر مردم، کتاب حافظ را در شب چله باز کرده و به شکل تصادفی شعری را انتخاب می کند. این اشعار به نیت تمام حاضرین که در مجلس هستند خوانده می شود. البته قبل از خواندن هر شعر باید فرد در دل خود نیت کند و شعر هم برای او خوانده خواهد شد. بعد از آن یکی از افراد آگاه که در مجلس حضور دارند، شعر را تفسیر می کند. بسیاری از مردم ایران اعتقاد دارند که آن اشعار نشأت گرفته از حالت روحی آنها بوده و آن را هم در سرنوشت و زندگی خود مؤثر می دانند.

میوه و آجیل شب یلدا

می‌توان گفت که شب یلدا بزرگداشت طبیعت است. یلدا اشاره‌ای دارد به گرد هم آوری نمادها و سرزندگی طبیعت، و فرصتی است تا همه دور هم جمع شده و خود را برای گذراندن یک زمستان طولانی و در تندرستی و سلامتی آماده کنیم. در ادامه بعضی از نمادهای این شب را با هم مرور می کنیم:

انار و هندوانه سنبل نمادین این شب بوده و جزو میوه های ثابت شب چله هستند و بسیار هم پرطرفدار می باشند. این میوه ها سرشار از ویتامین های فراوان بوده و تعجب برانگیز نیست که به عنوان نشانه تندرستی در سر سفره شب یلدا قرار می گیرند. شهرهای مختلف ایران میوه های مختلفی مانند: خرمالو، کدوی پخته، چغندر، مرکبات و میوه های در سر سفره قرار می دهند.

یکی از تنقلات مهم سفره شب چله آجیل است که نوع این آجیل، در مناطق مختلف با هم فرق می کند. از پسته و خشکبار گرفته تا شیرینی های بسیار متغیر و خوشمزه. چیزی که در مراسم شب چله ثابت است گرایش تمام افراد به طرف تندرستی و سلامت جسم و روح آنها می باشد که از شعر خوانی تا خوردن میوه ها و غذاهای متنوع برای سلامتی و پاکی جسم و روح می توان نام برد.

هندوانه نماد شب یلدا

یکی از میوه های محبوب ایرانیان هندوانه است که مردم از قدیم معتقد بودند خوردن هندوانه در این شب باعث خواهد شد که مردم در زمستان از سرما و بیماری های بسیاری دور باشند. یکی دیگر از نمادهای شب یلدا هم انار است که به معنی شادی می باشد. مردم ما از قدیم معتقد بودند که انار نشانه برکت و باروری است و این معنی هم به دلیل دانه های زیاد انار می باشد. انار به دلیل رنگ قرمزی که دارد، نماد خورشید و شادی است. یکی دیگر از نمادهای سنتی این شب، شاهنامه و حافظ است که عضو ثابت و همیشگی سفره های شب یلدا می باشد.

سخن پایانی

در این مقاله از ایبک شما را با تاریخ دقیق شب یلدا ۱۴۰۲ آشنا کرده و همچنین مراسم و رسومات خاص شب یلدا را برایتان بیان کردیم. تاریخچه شب چله به گذشته های دور بر می گردد ولی قدمت دقیق آن هنوز مشخص نیست ولی بعضی از باستان شناسان معتقدند که شب یلدا حدود هفت هزار ساله است و این به دلیل ظروفی می باشد که از هفت هزار سال پیش بجای مانده است. باستان شناسان اعتقاد دارند که این ظروف مربوط به آیین شب یلدا می باشد.