۱۸ تیر ۱۴۰۱ عید قربان در ایران و جهان

در دین اسلام اعیاد و جشن های زیادی وجود دارد یکی از بزرگترین اعیاد مسلمانان عید قربان است. که در دهم ذیحجه به تاریخ هجری قمری برگزار می شود. خداوند در این روز به حضرت ابراهیم دستور داد تا پسرش اسماعیل را در راه او قربانی کند. حضرت ابراهیم فرزند را به قربانگاه برد اما به اذن خدا جبرئیل قوچی را به جای اسماعیل به پدر داد تا قربانی کند. اینک هر ساله در سرزمین منا به یاد آن اتفاق حاجیان قربانی می کنند. اعمال دیگری در آن روز در مناسب دین اسلام به مسلمانان سفارش شده است از جمله؛ زیارت امام حسین علیه السلام، غسل کردن، شب زنده داری، نماز عید قربان و …. اما روزه گرفتن در روز عید حرام است.

روز عید قربان در کشور های اسلامی تعطیل است و مسلمانان همه با هم این روز را جشن می گیرند.

معنی عید اضحی چیست؟

در کشور های عربی به عید قربان عید اضحی هم می گویند . اضحی از ماده ضحی می آید و به معنی بالا آمدن روز و امتداد در نور آفتاب است و یا هنگامی را که خورشید بالا می آید یعنی قبل از ظهر را اضحی می گویند. در آن زمان یعنی قبل از بالا آمدن خورشید چون حجاج قربانی می کنند به قربانی اضحیه  یا ضحیه می گویند. به همین خاطر روز دهم ذیحجه را که در قبل از ظهر آن عمل قربانی کردن انجام می شود به نام عید اضحی نیز نامیده اند.

ریشه قربانی کردن؛

قربانی کردن قبل از تاریخ بشر در بین انسان ها مرسوم بوده است. انسان های اولیه برای جلب توجه خدایان خود با اینکه فهمی از طبیعت نداشتند حیوانات و یا حتی انسان ها را قربانی می کردند. پسران حضرت آدم نیز در راه خدا قربانی کردند. حتی یهودیان در آیین حضرت موسی نیز در راه خدا قربانی می کردند و در مسیحیان نیز این رسم قربانی کردن را به پیامبرشان حضرت مسیح نسبت دادند که او برای نجات بشر خود را قربانی کرده است. در دین اسلام نیز قربانی کردن در راه خدا بسیار پسندیده است که یکی از مهمترین روزهایی که برای قربانی کردن توصیه شده است روز عید قربان است.

عید قربان روزی است که خداوند تبارک و تعالی برای پیامبر و برگزیده اش حضرت ابراهیم علیه السلام امتحانی در نظر گرفت و به او دستور داد که تنها فرزندش را در راه معبودش قربانی کند. او به فرمان خدا و رضایت کامل و از ته قلب پسرش اسماعیل او را به صحرا برد تا فرمان الهی را اجرا کند. دست هایش را بست و او را بر زمین نشاند طوری که صورت بی گناه و معصوم پسر را نبیند و مهر پدری مانع عمل به دستورات خداوند نشود. وقتی چاقو را روی گردن  حضرت اسماعیل کشید با کمال ناباوری مشاهده کرد که چاقو نبرید در این هنگام چشمش به قوچی سفید افتاد که روی تخته سنگی ایستاده بود . جبرئیل به فرمان خدا آن را برای قربانی کردن جای پسرش آورده بود.

سپس حضرت ابراهیم آن قوچ را قربانی کرد ، از آن پس مسلمانان جهان به تبع او هر ساله در همان تاریخ برای خدا با اجرای شرایط خاصی قربانی می کنند .

اعمال  برای شب عید قربان ؛

خداوند در شب عید قربان اعمالی را برای مسلمانان در نظر گرفته است مانند؛

احیا گرفتن آن شب یعنی تا صبح بیدار بمانند و به عبادت و راز و نیاز با خدای خود بپردازند که بسیار تاکید شده است به این امر،غسل کردن و خواندن زیارت امام حسین علیه السلام نیز بسیار سفارش شده است.

اعمال برای روز عید قربان ؛

• در روز عید قربان مسلمانان جهان اعمالی را اجرا می کنند من جمله؛
• غسل کردن در ابتدای روز عید فطر که حتی به نظر بعضی از علما غسل کردن در روز عید واجب است.
• مسلمانان دور هم جمع می شوند و نماز عید که دو رکعت است و در رکعت اول ۵ قنوت و در رکعت دوم ۴ قنوت دارد و به صورت جماعت بر پا می شود را می خوانند . خواندن این نماز به فتوای علما در عصر غیبت امام زمان عجل الله مستحب و بعد از ظهور ایشان واجب می باشد.
• خواندن دعا هایی مانند؛ صحیفه سجادیه، دعای ندبه و ….
• قربانی کردن نیز در این روز انجام می شود. برای حاجیان این امر واجب و برای دیگر مسلمانان مستحب است.

شرایط قربانی کردن؛

برای قربانی کردن سه حیوان را در نظر گرفته اند ؛گاو، شتر و گوسفند. البته شتر و گاو را برای قربانی کردن بهتر می دانند. قربانی کردن حیواناتی غیر این سه مورد قبول نیست. احتیاط مستحب این است که قربانی را سه قسمت کرده و یک قسمت را هدیه و یک قسمت را صدقه و قسمتی را هم خود قربانی کننده بخورد.

اسراری که در قربانی کردن است؛

در روز عید قربان حج گزاران برای قربانی کردن آماده می شوند تا به فرمان خدا عمل کرده و آن را به  پیشگاه خدا هدیه کنند. در اصل فلسفه قربانی کردن از بین بردن هوس و امیال شیطانی و وابستگی های انسان است که انسان را آماده از خود گذشتگی و ایثار می کند. بعد از قربانی مسلمانان تمرین بخشش و گذشت و صدقه دادن می کنند یعنی بخشی از مال خود که گوشت قربانی است را به نیازمندان می دهند و یاد می گیرند که باید به تنگدستان کمک کنند. وقتی یک حاجی در روز عید قربان به شکرانه موفقیت در انجام مناسب حج موظف می شود که حیوانی را که باید سالم و کامل باشد را بکشد و به نیازمندان بدهد، در اینجا قصد تقرب به خدا را دارد و خود را شامل الطاف و عنایات خداوند قرار می دهد و هم با تقسیم گوشت بین مردم ایجاد مودت و دوستی بین انسان ها می شود و ایجاد همبستگی اجتماعی می کند. از طرف دیگر هم اگر این گوشت های قربانی شده به درستی بین فقرا تقسیم شود میلیون ها انسان گرسنه سیر می شوند و بین فقیر و غنی ارتباط برقرار می شود و این همان هدف اصلی شارع مقدس است.

عید قربان در کشور های مختلف؛

ایران؛ مسلمانان در روز عید قربان به مصلای بزرگ شهر خود می روند و بعد از تکبیر های فراوان نماز عید را به جماعت بر پا می کنند و بعد از آن به شادی و جشن و دید و بازدید از اقوام و دوستان می روند و به هم رسیدن این عید بزرگ را تبریک می گویند و در راه خدا قربانی می کنند بیشتر در ایران مرسوم است که گوسفند را قربانی کنند. در ایران روز عید قربان روز تعطیل رسمی است تا مردم بتوانند جشن بر پا کنند و شادی کنند. یکی دیگر از رسم های زیبا در این روز در کشور ایران هدیه دادن به همدیگر به خصوص به تازه عروسان است .

عربستان؛ حجاج بعد از انجام مراسم حج و بعد از اینکه رمی جمره که یکی از نماد های دور کردن شیطان است و تراشیدن سر توسط مردان برای خدا قربانی کرده و از احرام خارج می شوند. دو روز دیگر هم رمی جمره انجام می دهند و بعد از اتمام رمی سرزمین منا را به قصد شهر مکه ترک می کنند و با انجام طواف و سعی بین صفا و مروه حج تمتع آنان تمام می شود و دیگر به آن ها حاجی می گویند.

افغانستان؛ مردم افغانستان صبح روز عید لباس های نو خود را پوشید و با گفتن الله اکبر برای نماز عید دور هم در مساجد جمع می شوند. بعد از نماز قربانی کرده و به دید و باز دید با اقوام و دوستان می روند. در کشور افغانستان ۳ روز تعطیل است و رفع کدورت ها یکی از آداب پسندیده بین آنان است. یکی دیگر از رسوم روز عید در این کشور این است که بزرگتر ها برای خانواده خود لباس های نو می خرند و از مهمانان خود با آجیل و خشکبار پذیرایی می کنند.

هند؛ در کشور هند مسلمانان  لباس های تمیز و نو می پوشند و بعد از شرکت در نماز عید به جشن و شادی می پردازند و قربانی می کنند که در آن کشور بیشتر بز را قربانی می کنند.

ترکیه؛ مردم ترکیه روز ها قبل از آمدن عید شهر و مناره های مساجد را چراغانی کرده و به خانه تکانی مشغول می شوند. مسلمانان در ترکیه با پوشیدن لباس های نو و خواندن نماز عید به صورت جماعت این روز را دور هم جشن می گیرند و شتر و گوسفند و یا گاو را فردی و یا دسته جمعی قربانی می کنند. بزرگ تر ها به کوچک تر ها عیدی می دهند و کوچکتر ها با بوسیدن دست بزرگ تر ها از آنان تشکر می کنند. این روز در کشور ترکیه نیمه تعطیل است و به دستور دولت ترکیه برای هم بستگی و تشویق مردم به دید و بازدید از خویشان اتوبوس های درون شهری و دریایی مردم را رایگان به این طرف و آن طرف می برند. مردم به زیارت قبور می روند و برای اموات خود دعا می کنند و قبور آن ها را شستشو می دهند.

سخن پایانی؛

عید قربان از بزرگ ترین و مهم ترین اعیاد در بین مسلمانان می باشد که بعد از نماز و بنا بر سنت حضرت ابراهیم علیه السلام به قربانی کردن می پردازند و دور هم جمع می شوند و به جشن و شادی می پردازند. به دیدار دوستان و اقوام می روند و به یکدیگر هدیه می دهند.