پرستار برای جلوگیری از پریشانی خواب سالمند باید از چه برنامه غذایی استفاده کند؟

به طور طبیعی بدن انسان برای داشتن قوا به خواب کافی نیازمند است از این رو سالمندان و افرادی مسنی که شب ها خواب ندارند و یا خواب کم و ناکافی دارند در طول روز بی انرژی و کسل هستند به علاوه کم خوابی بر روی خلق و خوی آنان نیز تاثیر می گذارد و همین امر موجب می گردد که پرخاش کنند. عوامل مختلفی هستند که موجب بی خوابی در این افراد می گردند و یکی از این عوامل مصرف غذای نامناسب است که تایم خواب سالمندان را به راحتی می تواند بر هم بزند و موجب آشفتگی آنان گردد. سالمندان باید در وعده شام غذای مناسبی مصرف کنند تا شب هنگام به راحتی در خواب فرو روند و اختلالی در خوابشان ایجاد نگردد.

غذاها و خوراکی هایی که سالمندان هنگام شب نباید آنها را مصرف نمایند

گوجه فرنگی: در گوجه فرنگی اسید آمینه ای تیرامی وجود دارد که موجب ترشح هورمونی در مغز به نام نوراپی نفرین می گردد این ترشح سبب می گردد که مغز فعالیت خود را افزایش دهد و با افزایش فعالیت مغز کم خوابی نمایان می گردد به علاوه گوجه فرنگی بسیار اسیدی می باشد و ممکن است در افراد سالمند موجب بروز نشانه های رفلاکس و سوزش معده گردد از این رو باید شب ها مصرف نگردد، علاوه بر گوجه فرنگی، مصرف سس گوجه فرنگی نیز برای سالمندان در شب ها توصیه نمی گردد.

کرفس:کرفس دارای مقادیر بالایی آب می باشد و حاوی دیورتیک طبیعی است که این ماده موجب ادرار آوری می شود و در صورتی که سالمندان از این ماده غذایی در شب استفاده کنند، ناچار به بیدار شدن از خواب در طول شب می شوند.

استیک: استیک ها نیز دارای مقادیر بالایی چربی می باشند و به دلیل چرب بودن دیر هضم هستند از این رو نباید در وعده شام توسط سالمندان مصرف گردند.

شکلات تلخ: تمامی موادی که حاوی کافئین هستند نظیر: شکلات تلخ، چای، نسکافه، کاکائو و غیره موجب بی خوابی در مصرف کننده می شوند، این مواد سریعا جذب روده و معده می گردند سپس در سرتا سر بدن پخش می شوند، بعد از پخش شدن در داخل مغز، گیرنده هایی را که موجب تولید خواب می شود و آدنوزین نام دارند مسدود می کنند که همین امر موجب بیدار ماندن و بی خوابی می گردد، از این رو بهتر است این مواد در طول روز مورد استفاده قرار گیرند تا هم بی خوابی پدیدار نشوند و هم از فواید آنها بهره مند شوید.

پاستیل و آبنبات: پاستیل و آبنبات جزو آن دسته از مواد قندی هستند که میزان قند بالایی دارند و میزان قند خون را در بدن افزایش می دهند، با افزایش قند خون، بدن به طور طبیعی انسولین ترشح می کند که میزان این قند کاهش یابد از این رو مصرف این مواد برای افراد مسنی که دیابت دارند اصلا توصیه نمی گردد و افراد سالمندی که دیابت ندارند نیز نباید از این مواد در طول شب استفاده نمایند چرا که درصورت مصرف، با بروز این فرایند در بدن مواجه می شوند و بی خواب می گردند.

لوبیای تند: به طور کلی تمامی غذاهای تند اعم از لوبیا، دیر هضم می گردند و موجب تولید گاز معده می شوند، گاهی حتی موجب بروز معده درد نیز می شوند به علاوه این غذاها در سر دل سوزش کرده و دمای متابولیسم بدن را نیز افزایش می دهند، از این رو نباید تا حد امکان سالمندان از این غذاها مصرف کنند و در صورت استفاده آن را در ساعت نزدیک به تایم خواب مورد استفاده قرار ندهند.

 

گریپ فروت: گریپ فروت جزو آن دسته از مواد غذایی است که سرشار از ویتامین های C ، B6، B12، D، کلسیم، منیزیم، و آهن می باشد. این ماده به دلیل دارا بودن مواد مغذی نباید در شب هنگام بین افراد مسن مصرف شود چرا که سبب سوزش معده و در نتیجه شب بیداری می گردد و بهتر است صبح ها مورد استفاده قرار گیرد.

پنیر پیتزا: غذاهای چرب و سرخ کردنی دیر هضم می گردند و در معده سنگینی می کنند و در بسیاری از اوقات نیز اثر برخی از داروها را مختل می نمایند. پنیر پیتزا جزو مواد غذایی پر چربی است که به راحتی هضم نمی گردد و بهتر است که سالمندان از این ماده غذایی استفاده نکنند یا در صورت استفاده آن را در طول روز مصرف نمایند نه شب تا دچار بی خوابی نشوند.

کلم بروکلی: مصرف کلم بروکلی در شب سبب تولید گاز معده می گردد به علاوه این کلم جزو سبزیجات دیر هضم می باشد از این رو بهتر است افراد سالمند آن را به دلیل خاصیت های فراوانش در طول روز مورد استفاده قرار دهند و شب  ها از این ماده استفاده ننمایند.

نوشیدنی های گاز دار: به جرات می توان گفت که تمامی نوشیدنی های گاز دار همچون نوشابه برای بدن مضر می باشند و پیامدهایی همچون سوزش دل، نفخ و فشار معده را به همراه دارند از این رو مصرف آنها می تواند به راحتی تایم خواب را بر هم بزند و موجب بی خوابی یا کم خوابی گردد.

گوشت قرمز: غذاهایی که حاوی گوشت قرمز هستند از مقدار چربی بالایی برخوردار می باشند و حدودا ۲۴ ساعت هضم آنان زمان بر می باشد به همین دلیل مصرف این گوشت در شب هنگام توسط سالمندان بی خوابی را به همراه خواهد داشت.

گوشت فرآوری شده و پنیر چند ساله: گوشت های فرآوری شده و پنیر چند ساله نیز همانند گوجه فرنگی بسیار اسیدی می باشند و مصرف آنها در شب سبب کم خوابی یا بی خوابی می گردد از این رو سالمندان باید این مواد را به هیچ وجه در وعده شام یا بعد از شام مورد استفاده قرار ندهند.

سالمندان چگونه می توانند خواب بهتری داشته باشند؟

۱: سر ساعتی مشخص بخوابند تا برنامه خوابشان به هم نریزد.

۲: در محیطی آرام و تاریک استراحت کنند.

۳: تقریبا ۶ ساعت پیش از تایم خواب، مصرف نوشیدنی های گاز دار و حاوی کافئین و غذاهای چرب را کنار بگذارند.

۴: داروی خودسرانه مصرف نکنند.

۵: سعی کنند که عصرها و شب ها از مایعات کمتری استفاده کنند تا زمان خواب بیدار نشوند.

۶: به هیچ وجه سیگار و دخانیات مصرف نکنند و در صورت مصرف آن را ترک نمایند.

۷: سعی کنند هیچگاه عصرها نخوابند زیرا خواب عصر تایم خواب شب را به هم می زند و سالمند را آشفته و پریشان می کند، ولی در صورت احساس خستگی زیاد، تنها ۳۰ دقیقه بخوابند.

۸: حتما غروب ها نزدیک به ساعت ۵ و یا صبح ها تا قبل از ساعت ۱۰ چند دقیقه زیر نور آفتاب بروند.

۹: مصرف نوشیدنی ها و خوراک هایی همچون شیر، ماست، گل گاو زبان، بابونه و غیره قبل از خواب می توانید برای این افراد موثر باشد چرا که این مواد خاصیت آرام بخشی دارند و کیفیت خواب را بهبود می بخشند.

۱۰: در طول روز حتما ورزش نمایند اما ورزش های سنگین انجام ندهند.

۱۱: هر روز صبح، طی ساعتی مشخص از خواب بیدار شوند حتی اگر مقدار کمی خواب بوده اند هم، دوباره سر ساعت همیشگی بیدار شوید.

۱۲: از رخت و اتاق خواب تنها جهت خوابیدن، استراحت کردن و رفع خستگی استفاده نمایند.

۱۳: سعی کنند در طول روز فعالیت داشته باشند مثلا با تلفن صحبت کنند، راه بروند و قدم بزنند، کارهای کوچک را انجام دهند و غیره تا همواره بی حوصله و کسل نشوند.

خواب مناسب برای سالمندان

به طور کلی ساختار خواب سالمندان با جوانان و نوجوانان متفاوت می باشد چرا که افراد سالمند به دلیل وجود محرک های شنیداری بسیار خفیف با شنیدن صدایی آرام سریعا از خواب می پرند یا به عبارت دیگر خواب آنان سبک است، به علاوه خواب انسان به ۳ دسته: سنگین، نیمه سنگین و سبک تقسیم می شود و سالمندان بیشتر خواب سبک را تجربه می نمایند اما جوانان و نوجوانان همواره خواب سنگین و نیمه سنگین دارند.

نداشتن خواب کافی در سالمندان سبب بروز چه مشکلاتی می گردد؟

همانطور که گفته شد نداشتن خواب کافی در سالمندان سبب بروز مشکلات گوناگونی می گردد، که این مشکلات عبارتند از:

۱: افزایش خطر بیماری های قلبی

۲: بروز سرطان سینه در خانم ها

۳: افزایش اشتها و اضافه وزن

۴: خطر ابتلا به دیابت

۵: بروز آلزایمر (فراموشی)

۶: افسردگی و کسالت

۷: خواب آلودگی در طول روز

۸: پرخاشگری و بی حوصلگی

۹: افزایش فشار خون

۱۰: استرس و تحریک پذیری

 

آیا سالمندان نسبت به جوانان و نوجوانان به خواب کمتری نیاز دارند؟

سالمندان در طول روز به حداقل ۵ تا ۷/۵ ساعت خواب مفید نیازمند هستند و این یعنی ۱ الی ۲ ساعت کمتر از تایم خواب جوانان و نوجوانان، به علاوه بهترین زمان خواب برای افراد مسن و سالمند شب ها می باشد، از این رو، این افراد باید در طول شب راحت استراحت کنند تا روزانه انرژی کافی برای انجام فعالیت های خود را داشته باشند و بدنشان آسیب نبیند.

سخن پایانی

به طور کلی سالمندان برای بهبود کیفیت زندگی و سلامت خود همواره به خواب کافی و مفید نیازمند هستند و هیچگاه نباید در تایم خوابشان اختلال ایجاد شود زیرا خواب کافی موجب تقویت سیستم ایمنی بدن برای مقابله با بیماری و میکروب ها می گردد، در نتیجه بدن سالم می ماند.