پیشگیری از زمین خوردن سالمندان | مراقبت های پرستاری از سالمند

یکی از مهمترین مشکلاتی که ممکن است برای سالمند و همچنین مراقبان او پیش بیاید، زمین خوردن سالمندان است. البته زمین خوردن برای هر شخصی ممکن است اتفاق بیفتد ولی در سالمندان می تواند باعث آسیب های زیادی شود. مخصوصاً اگر سالمند دچار بیماری های مزمن و طولانی مدت باشد. در این مقاله از مجله ایبک می خواهیم شما را با نحوه پیشگیری از زمین خوردن در سالمندان و همچنین مراقبت های پرستاری از سالمند آشنا کنیم.

اهمیت پیشگیری از زمین خوردن سالمندان چیست؟

زمین خوردن و سقوط یکی از عوامل مهم آسیب در سالمندان می باشد و می توان گفت یکی از مهمترین دلایل مرگ در اثر آسیب های زمین خوردن است و اکثراً این اتفاق در منزل می افتد. زیاد شدن سن افرادی که در اثر زمین خوردن فوت می شوند بیشتر شده و می توان گفت که یک سوم افراد بالای ۶۵ سال در دچار این عارضه می شوند.

آسیب هایی که از زمین خوردن ناشی می شود شامل شکستگی استخوان ران، لگن و یا کوفتگی عضلات این نواحی و همچنین شکستن مهره های کمر و ساعد می باشد. زمین خوردن امکان دارد باعث ترس و نگرانی از راه رفتن و همچنین از دست دادن اعتماد به نفس در سالمند شود و فرد به دلیل ترس از زمین گیر شدن راه نرود. افراد مسن که قوی و سالم به نظر می آیند هم ممکن است زمین بخورند پس باید به روش های منطقی از بروز این مشکل در سالمندان پیشگیری کرد.

عوامل مهمی که خطر زمین خوردن سالمندان را افزایش می دهد، چیست؟

در اولین مرحله باید عواملی را که خطر زمین خوردن را افزایش داده و باعث مشکلات زیاد تر می‌شوند برایتان بیان کنیم تا با آنها آشنا باشید. این موارد عبارتند از:

1. پوکی استخوان: پوکی استخوان بیماری می باشد که در آن استخوان ها شکننده تر شده و این عارضه به دلایل مختلفی مانند: کمبود کلسیم، تغییرات هورمونی، کاهش فعالیت بدنی و کمبود ویتامین دی در بدن بروز می کند.
2. کم تحرکی: وقتی سن شخص افزایش پیدا می کند، بافت ماهیچه ای و توده عضلانی تحلیل رفته و بدن انعطاف پذیری خود را هم از دست خواهد داد و این می‌تواند باعث افزایش احتمال زمین خوردن و سقوط سالمند شود.
3.  داروها: داروهای ضد افسردگی، آرامبخش ها و… می توانند هوشیاری شخص را کم کنند.
4. اختلال بینایی: یکی از عواملی که ممکن است باعث زمین خوردن شود، اختلال بینایی بوده که ممکن است حتی باعث تصادفات رانندگی هم بشود.
5. عدم تعادل و سرگیجه: نداشتن تعادل و سرگیجه می تواند باعث افتادن و سقوط سالمند شود.
6. کفش های نامناسب: پوشیدن کفش های مناسب در سالمندان از اهمیت بسیاری برخوردار است.
7. خطر های محیطی: چیدن نامناسب وسایل در منزل، وضعیت توالت و حمام، نور کم ، لیز بودن کف پوش ها، وجود نداشتن نرده در پله، نوع چیدمان مبل ها و… می‌تواند خطر سقوط در منزل را برای شخص سالمند افزایش دهد.

مواد غذایی مناسب برای پیشگیری از پوکی استخوان در سالمندان

سالمندان باید به اندازه کافی کلسیم از مواد غذایی دریافت کنند. زنانی که یائسه شده اند باید حداقل روزانه ۱۵۰۰ میلی گرم کلسیم مصرف کنند و می توان قسمت زیادی از آن را با غذاهای غنی از کلسیم مثل: ماست، شیر، ماهی، پنیر، سویا، شلغم، بروکلی، بادام و… دریافت کنند. البته ویتامین D هم باعث افزایش جذب کلسیم می شود که برای دریافت آن باید سالمند از مکمل استفاده کند. نور آفتاب منبع خوبی از ویتامین D است ولی در صورتی که بیش از اندازه باشد ضرر داشته و باعث سرطان پوست خواهد شد.

چه ورزش هایی برای فرد سالمند مناسب است؟

سالمندان باید حداقل ۱۵ دقیقه در طول روز فعالیت بدنی داشته باشند و ورزش هایی که باعث زیاد شدن قدرت عضلات استخوان می شود، انجام دهند زیرا این ورزش ها می‌تواند به بهبود انعطاف پذیری و تعادل بدن سالمند کمک کند. مانند: شنا، پیاده روی آرام و… البته این فعالیت‌ها باید حتماً زیر نظر پزشک انجام شود. انجام این فعالیت ها می تواند قدرت بدنی شخص را بهبود بخشیده و باعث هماهنگی عضلات و توانایی حفظ تعادل بدن سالمند شده و خطر افتادن او را کاهش دهد.

توصیه می کنیم که ورزش های لازم زیر نظر پرستار سالمند انجام شود و یا اگر سالمند شما پرستار ندارد حتماً خودتان در ورزش های او نظارت کنید زیرا ورزش های سنگین و نامناسب می‌تواند سلامتی سالمند را به خطر بیاندازد.

مصرف خودسرانه داروها چه عوارضی برای سالمند دارد؟

داروهایی مانند آرامبخش ها و یا داروهای ضد افسردگی و بسیاری از داروهای دیگر ممکن است هوشیاری شخص سالمند را کم کند. این عوامل باعث پایین آمدن فشار خون و همچنین بروز سرگیجه خواهد شد و این می‌تواند باعث شود که سالمند تعادل خود را از دست داده و سقوط کند. ممکن است بعضی از سالمندان از داروی استاتین استفاده کنند که فشار خون را کم می کند، ولی دارای عوارض جانبی مانند تخریب عضلانی است. وقتی پزشک برای شما داروی ضد فشار خون و یا داروی خواب آور تجویز می کند حتماً مصرف دارو برای شما لازم است و می‌تواند به سلامتی شما کمک کند ولی هیچ گاه بدون تجویز پزشک خودسرانه دارو مصرف نکنید زیرا در صورتی که دارو برای شما مناسب نباشد می تواند خطرات جدی بدنبال داشته و سلامتی شما را به خطر بیاندازد.

مصرف داروهای خواب آور به صورت خودسرانه باعث خواب آلودگی و گیجی و همچنین زمین خوردن سالمندان می شود و یا مصرف خودسرانه داروی ضد فشار خون، باعث افت فشار خون می شود و همچنین باعث سرگیجه شده و سالمند زمین می خورد. برای مصرف دارو به موارد مهمی توجه کنید:

• هیچگاه به توصیه های دیگران دارو مصرف نکنید و از خود درمانی هم جداً خودداری کنید.
• در صورتی که به دلایل مختلفی مانند فراموشی و یا ضعیف شدن بینایی، نمی توانید داروهای تجویز شده به وسیله پزشک را درست و به موقع مصرف کنید باید حتماً از پرستار و یا اعضای خانواده خود برای این کار کمک بگیرید.
• بعد از این که داروی فشارخون را مصرف کردید چند دقیقه دراز کشیده و به آرامی جابجا بشوید.

 اختلالات بینایی در سالمندان

یکی از مواردی که باعث زمین خوردن سالمندان می شود، اختلال بینایی است در صورتی که دچار اختلال بینایی هستید حتماً باید به موارد زیر توجه کنید:

• وقتی که وارد یک اتاق تاریک می شوید و یا در شب بیرون می روید، هیچگاه عجله نکنید. ابتدا محیط را روشن کرده و سپس وارد و یا خارج شوید زیرا افزایش سن باعث می‌شود چشم‌ها دیرتر به تاریکی عادت کنند.
• برای مطالعه حتماً نور کافی داشته باشید. می توانید از لامپ های پرنور با روشنایی شفاف و ثابت استفاده کنید. حداقل نور برای مطالعه سالمند باید ۶۰ وات باشد.
• برای اینکه با درب ها برخورد نکنید، بهتر است رنگ درب و دیوار با یکدیگر فرق کند.
•  اگر مشکلی در دید پیدا کردید مانند جرقه های نورانی، تار شدن دید، کج شدن خطوط صاف و یا قرمزی و درد در چشم ها حتماً به پزشک معالج خود مراجعه کنید.
• اگر دید شما مشکلی ندارد باز هم لازم است در دوره سالمندی سالی یکبار پیش چشم پزشک رفته و چشم خود را معاینه کنید. این معاینات می تواند از بیماری‌های چشمی جلوگیری کند.

برای جلوگیری از عدم تعادل و سرگیجه در سالمندان چه کار کنیم؟

سرگیجه دلایل زیادی دارد که در صورت داشتن سرگیجه حتماً باید به پزشک خود مراجعه کنید. گاهی ممکن است سرگیجه به دلیل وضعیت خاص بدن سالمند ایجاد شود در این صورت حتماً باید موارد زیر را رعایت کنید:

• گاهی خم کردن و حرکت سر به طرف عقب، مثل نگاه کردن به آسمان و برداشتن یک جسم از طبقه بالای قفسه ممکن است باعث سرگیجه و همچنین عدم تعادل شخص شود. این امر هم به دلیل تغییراتی است که با زیاد شدن سن در بدن شما ایجاد می شود. برای پیشگیری از این مورد باید حتماً وسایلی را که نیاز دارید در طبقات پایین قفسه بگذارید تا مجبور به خم کردن سر خود به طرف عقب نشوید.
•   هنگامی که می خواهید از رختخواب بلند شوید ابتدا نشسته و سپس بایستید زیرا در صورت بلند شدن ناگهانی ممکن است که دچار سرگیجه و یا سقوط شوید.
• هنگام برداشتن چیزی از روی زمین خم نشوید زیرا در اینصورت مجبورید سر خود را هم خم کنید و این می تواند باعث سرگیجه شود. باید روی زمین نشسته و چیزی را که لازم دارید بردارید.
• از مصرف سیگار، الکل و کافئین خودداری کنید زیرا مقدار زیاد این موارد می‌تواند باعث انقباض عروق خونی در شما شده و خون رسانی را به اعضای بدن مشکل کند و همچنین باعث شدید شدن علائم سرگیجه می شود.

چه کفشی برای سالمندان مناسب است؟

کفش هایی که پاشنه بلند باشند و کفش های که کفه لغزنده دارند و یا حتی دمپایی های شل، می توانند باعث لغزش و سقوط سالمند شوند. پس باید موارد زیر را رعایت کنید:

• همیشه باید کفشی با اندازه مناسب خریداری کنید.
• کفی کفش باید به اندازه لازم اصطکاک داشته باشد.
• کفش پاشنه بلند نباشد.
• هنگام راه رفتن بند کفش را ببندید.

برای جلوگیری از زمین خوردن سالمندان باید در مورد کفپوش خانه چه نکاتی را رعایت کنیم؟

گاهی ممکن است زمین خوردن سالمندان به دلیل ثابت نبودن کفپوش خانه باشد در این صورت باید موارد زیر را رعایت کنید:

• اگر موکت به زمین چسبیده نشده و یا فرش ها لیز می خورند، این می تواند برای سالمند شما بسیار خطرناک باشد. حتماً به کمک ترمز فرش و یا چسب، کفپوش ها را ثابت نگه دارید.
• هیچ گاه سیمی را در روی زمین رها نکنید. باید تمام سیم ها را به وسیله چسب به دیوار بچسبانید و یا اینکه آنها را از زیر کفپوش رد کنید.
• پارکت و موکت روی پله ها باید ثابت باشند. بهتر است که روی پله ها از پوشش های ضد لغزش استفاده کنید.

آشپزخانه مناسب برای سالمند چه ویژگی هایی دارد؟

در کشورهای توسعه یافته برای آشپز خانه سالمندان خدمات بیشتری ارائه می شود. ظرفشویی و کابینت را طوری می سازند که با قد و همچنین توانایی سالمند مناسب باشد. اجاق گاز ها به ترموکوپل مجهز هستند تا در صورت فراموش کردن سالمند اجاق گاز خود به خود خاموش شود و گاز باعث آتش سوزی در خانه نشود. در صورتی که لباسشویی و ظرفشویی نشت داشت باید فوراً آن را تمیز کنید تا کف آشپزخانه لیز نباشد.

مراقبت های پرستاری از سالمندان

همانطور که گفتیم در سنین بالا و کهنسالی، زمین خوردن می تواند برای سالمند شما بسیار خطرناک باشد. اگر سالمند تنها زندگی می کند بهتر است حتماً برای او پرستار بگیرید تا از بروز خطرات جدی برای سالمند خود جلوگیری کرده باشید. پرستار سالمند آموزش های لازم را برای نگهداری از سالمندان دیده و می‌تواند به خوبی از سالمند شما مراقبت کند.

نتیجه گیری

در کنار فراهم کردن امنیت لازم برای سالمندان، باید راحتی آنها را هم در نظر بگیرید. بالا رفتن سن مانع تحرک زیاد در سالمند می شود و اگر سالمند شما تنها زندگی می‌کند و پرستاری هم ندارد حتماً باید وسایل مورد نیاز را برای او فراهم کنید.

اگر سالمند نمی تواند از پله بالا و پایین برود، حتماً آسانسور مخصوص پله برایش نصب کنید و روش استفاده از آن را هم به او بیاموزید. به سالمند روش استفاده از تلفن همراه را بیاموزید تا همیشه آن را همراه خود داشته باشد. در صورتی که سالمند شما پرستار دارد حتماً باید زیر نظر پرستار ورزش های نرم و سبک در طول روز انجام دهد و رژیم غذایی او هم باید غنی از کلسیم باشد تا از بروز مشکلاتی مانند زمین خوردن سالمند جلوگیری کرده باشید.