بیماری آلزایمر در سالمندان | پرستاری از سالمند مبتلا به آلزایمر

بیماری آلزایمر یکی از بیماری های شایع در بین بیماری های مغزی می باشد که به آن زوال عقل هم می گویند. این بیماری در بین ۶۰ تا ۸۰ درصد موارد باعث زوال عقل می شود. در این مقاله از مجله ایبک شما را با بیماری آلزایمر در سالمندان و پرستاری از سالمند مبتلا به آلزایمر آشنا خواهیم کرد.

آلزایمر در سالمندان چیست؟

بیماری آلزایمر یک اختلال مغزی می‌باشد که آرام‌ آرام حافظه و همچنین مهارت های تفکر و در نهایت هم، توانایی انجام دادن ساده ترین کارها را در فرد از بین می‌برد. تحقیقات نشان داده که این بیماری در سالمندان تقریباً در رتبه سوم بعد از بیماری های قلبی و سرطان باعث مرگ افراد سالمند می شود. آلزایمر در سالمندان یکی از شایع‌ترین دلایل زوال عقل می باشد. زوال عقل یعنی از دست دادن تفکر، عملکرد شناختی و توانایی های رفتاری که می‌تواند در فعالیت های روزانه و زندگی شخص اختلال زیادی ایجاد کند. زوال عقل در صورت شروع شدن حتی در خفیف ترین مرحله هم می تواند بر عملکرد فرد تأثیر گذاشته و وقتی شدید می شود شخص برای انجام فعالیت های روزمره خود به طور کامل به افراد دیگر وابسته خواهد شد.

دلایل زوال عقل، بسته به تغییرات مغزی که امکان دارد برای فرد رخ بدهد، متفاوت می باشد. انواع زوال عقل عبارت است از:

• اختلالات فرونتو تمپورال
• زوال عقل لووی
• زوال عقل عروقی

اشخاصی که به زوال عقل مبتلا می شوند ممکن است به ترکیبی از دو و یا حتی چند نوع از زوال عقل هم مبتلا شود مثلاً بعضی از اشخاص هم دچار زوال عقل شده اند و هم دچار بیماری آلزایمر می باشند.

دکتر آلویس آلزایمر در سال ۱۹۰۶ متوجه تغییرات خاصی در بافت های مغز خانمی شد که در اثر بیماری های روانی مرده بود. علائم که بیمار داشت شامل مشکلات زبانی و رفتاری، که غیر قابل پیش بینی بودند و همچنین از دست دادن حافظه می شد. دکتر آلزایمر بعد از مرگ، مغز بیمار را معاینه کرده و مقدار بسیار زیادی توده های غیرطبیعی (پلاک های آمیلوئید) و همچنین دسته های در هم الیاف (نوروفیبریلاری) در آن پیدا کرد.

این گره ها و پلاک ها هنوز هم در مغز انسان، جزو ویژگی های اصلی بیماری آلزایمر در بین سالمندان محسوب می شود. یکی دیگر از ویژگی‌های این بیماری در سالمندان این است که ارتباط بین نورون های مغز از بین می رود. نورون ها می توانند پیام ها را به قسمت های مختلف مغز و همچنین از مغز به اندام و عضلات بدن منتقل کنند.

چگونه بیماری آلزایمر بر مغز سالمندان تأثیر می گذارد؟

به گفته دانشمندان، مغز دچار تغییرات پیچیده ای می‌شود که با بیماری آلزایمر در سالمندان مرتبط است. این تغییرات در مغز احتمال دارد در یک دهه قبل از اینکه ظاهر شود، علائم آلزایمر در سالمندان دیده شود. در این مرحله تغییرات سمی در مغز سالمند رخ خواهد داد مانند تجمع غیر طبیعی پروتیین ها.

در این مرحله نورون های سالم، از کار می افتند و ارتباط خود را با نورون های دیگر از دست داده و می میرند. دانشمندان احتمال می دهند که تغییرات مغزی دیگری هم می تواند در ایجاد بیماری آلزایمر در سالمند نقش داشته باشد. در مرحله اول آسیب های مغزی در قشر آنتورینال و هیپوکامپ رخ خواهد داد که قسمت هایی از مغز هستند و برای شکل گیری خاطرات ضروری می باشند. وقتی تعدادی از سلول های عصبی می میرند قسمت های دیگر مغز هم تحت تأثیر قرار گرفته و کوچک می شوند و در مرحله آخر هم آسیب در مغز گسترده بوده و بافت مغز به مقدار زیادی کوچک می شود.

علائم آلزایمر چیست؟

یکی از اولین نشانه‌های اختلال شناختی که به آلزایمر مرتبط می‌شود، مشکلات حافظه در سالمندان است. بعضی از سالمندان که به مشکلات حافظه مبتلا هستند دارای وضعیتی به نام اختلال شناختی خفیف و یا همان MCI می باشند. افرادی که با این اختلال روبرو هستند در مقایسه با اشخاص دیگر، مشکلات حافظه زیادی دارند ولی این علائم در زندگی روزمره آنها اختلال ایجاد نمی کند. مشکلات حس بویایی و مشکلات حرکتی هم با MCI ارتباط دارد.

افرادی که به MCI مبتلا هستند بیشتر در معرض خطر مبتلا به آلزایمر می باشند ولی این اتفاق برای همه افراد نمی افتد و بعضی از آنها به حالت عادی برمی گردند.

علائم اولیه بیماری آلزایمر در سالمندان متفاوت می باشد در بعضی از سالمندان جنبه های غیر حافظه شناختی کاهش می یابد مانند مسائل بینایی، یافتن کلمات، اختلال در قضاوت یا استدلال امکان دارد مراحل اولیه بیماری آلزایمر باشند.

محققان در حال مطالعه روی نشانگرهای زیستی هستند تا بتوانند تغییرات اولیه مغز اشخاص مبتلا به MCI و همچنین افراد عادی که ممکن است در معرض ابتلا به آلزایمر باشند را شناسایی کنند ولی قبل از این که از این تکنیک ها به شکل گسترده برای تشخیص آلزایمر استفاده شود باید حتماً تحقیقات بیشتری انجام بگیرد.

انواع آلزایمر در سالمندان

آلزایمر می تواند خفیف و یا شدید باشد بطور کلی انواع آلزایمر در سالمندان عبارتند از:

1. آلزایمر خفیف
2. آلزایمر متوسط
3. آلزایمر شدید

۱- آلزایمر خفیف

وقتی آلزایمر پیشرفته می شود سالمند مشکلات بیشتری را در مورد از دست دادن حافظه و مشکلات شناختی، تجربه خواهد کرد. این مشکلات باعث گم شدن، تکرار سوالات، مشکل در مدیریت، نیاز به زمان طولانی برای انجام کارهای روزانه و در نهایت باعث تغییرات رفتاری و شخصیتی شخص می شود. بطور معمول بیماری آلزایمر در سالمندان در این مرحله تشخیص داده می شود.

۲- آلزایمر متوسط

در مرحله آلزایمر متوسط، آسیب در قسمت‌هایی از مغز رخ خواهد که وظیفه ی کنترل زبان، تفکرهای آگانه، و پردازش حسی مثل توانایی‌های تشخیص بو و صدا را برعهده دارد. از دست دادن حافظه باعث سردرگمی شده و شخص در شناخت اعضای خانواده خود و یا دوستان دچار مشکل خواهد شد. ممکن است بیمار نتواند مورد جدیدی را یاد بگیرد و حتی با کارهایی مانند لباس پوشیدن کنار بیاید. گاهی در این مرحله بیمار مبتلا به آلزایمر، دچار هذیان و توهم می شود و گاهی به صورت خودسرانه رفتار می کند.

۳- آلزایمر شدید

در انتها گره ها و پلاک ها در تمام مفصل پخش شده و بافت های مغز هم به مقدار زیادی کوچک می شوند. افرادی که به آلزایمر شدید مبتلا شوند قادر به برقراری ارتباط با دیگران نبوده و نمی توانند از خود مراقبت کنند و برای مراقبت نیاز به پرستار دارند. گاهی ممکن است در نزدیکی پایان یافتن عمر، بیمار بیشتر وقت خود را در رختخواب بماند زیرا بدن او از کار می افتد.

دلایل آلزایمر در سالمندان چیست؟

دانشمندان هنوز متوجه نشدند که دقیقاً چه چیزی باعث بیماری آلزایمر می شود. افرادی که مبتلا به آلزایمر زودرس می باشند ممکن است یک جهش ژنتیکی باعث بیماری آنها شده باشد. در سالمندان دلیل این بیماری، تغییرات مغزی است که امکان دارد در طول سال ها برای شخص رخ بدهد. دلایل احتمالی این بیماری می‌تواند ترکیبی از شیوه زندگی، عوامل ژنتیکی و محیطی باشد. البته اهمیت این عوامل در خطر ابتلا به آلزایمر در افراد با یکدیگر متفاوت است.

چگونه از آلزایمر در سالمندان پیشگیری کنیم؟

طبق تحقیقات دانشمندان، مجموعه‌ای از عوامل فراژنتیکی احتمال دارد در ایجاد این بیماری در سالمندان نقش مهمی داشته باشد. بطور مثال می‌توان گفت به احتمال زیاد بین زوال شناختی و بیماری های عروقی مثل سکته مغزی، فشار خون بالا، بیماری قلبی، چاقی و دیابت ارتباط هایی وجود دارد.

تحقیقات نشان داده که کاهش عوامل خطر در این شرایط می‌تواند احتمال مبتلا شدن به آلزایمر را کاهش دهد. رژیم های غذایی مغذی، مشارکت‌های اجتماعی، فعالیت بدنی و فعالیت ذهنی می تواند باعث شود خطر زوال شناختی و آلزایمر در سالمندان کاهش یابد.

مراقبت از بیمار مبتلا به آلزایمر

افرادی که کار می کنند و نمی توانند به راحتی از بیمار سالمند خود مراقبت کنند، گاهی ممکن است مجبور شوند برای مراقبت از بیمار سالمند، مرخصی گرفته و یا حتی گاهی کار خود را هم کنار بگذارند تا مراقب بیمار خود باشند.

در صورتی که مراقبت از بیمار سالمند برای شما مشکل است به هیچ وجه از کمک گرفتن از اعضای خانواده خجالت نکشید. شما هم نیاز به استراحت داشته و سایر اعضای خانواده باید در نگهداری فرد سالمند به شما کمک کنند تا شما هم بتوانید کمی استراحت کنید

مدیریت رفتار سالمند مبتلا به آلزایمر توسط پرستار سالمند

سالمندانی که به بیماری آلزایمر مبتلا شده اند نیاز به مراقبت های مداوم داشته و گاهی نمی توان به هیچ وجه آنها را تنها گذاشت زیرا ممکن است به خود آسیب برسانند و یا از منزل بیرون رفته و راه خانه را گم کنند. اگر خودتان به دلایل مختلف قادر به مراقبت از سالمند مبتلا به آلزایمر نیستید حتماً باید برای او پرستار استخدام کنید تا شبانه روز مراقب بیمار باشد. پرستار سالمند دوره های لازم را دیده و به خوبی می تواند از بیمار شما مراقبت کند.

علائم رفتاری رایج در بیماری آلزایمر می تواند شامل: بی قراری، سرگردانی، بی خوابی، پرخاشگری و اضطراب باشد. تحقیقات نشان می دهد که برای مدیریت این بیماری می توان از روش های درمانی غیر دارویی و یا دارویی استفاده کرد تا علائم رفتاری در بیماران درمان پیدا کرده و راحت تر بتوان از بیماران آلزایمری مراقبت کرد.

سخن پایانی

همانطور که در این مقاله از مجله ایبک  گفتیم آلزایمر در سالمندان یک اختلال مغزی بوده که به آهستگی مهارت‌های تفکر و حافظه را از بین می برد. شاید بتوان با فعالیت های بدنی، رژیم غذایی مناسب، فعالیت های ذهنی و… خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهیم. داشتن فعالیت به اندازه لازم در طول روز و انجام ورزش های مناسب، می تواند برای سلامتی فرد سالمند بسیار مفید باشد.