راه های دفع گرما از بدن

بدن به طور طبیعی می تواند مقداری از گرمایی را که به دست می آورد دفع کند اما اگر میزان گرمای جذب شده توسط بدن بیش از مقداری باشد که قادر به دفع آن است دمای بدن افزایش می یابد. دمای طبیعی بدن حدود ۳۷ درجه سانتی گراد است و اگر دما در بدن از این میزان بیشتر شود بدن با تب مواجه می گردد از این رو باید به دنبال راهکاری برای رفع آن بود. افزایش دمای بدن به علل های مختلفی از جمله گرمازدگی، سردرد، گرم بودن آب و هوا، قرار گرفتن برای مدتی طولانی در معرض نور خورشید و غیره رخ می دهد و باید در صورت بروز سریعا کنترل و متوقف شود چرا که در غیر این صورت خطرناک خواهد بود. از اصلی ترین علائم گرمازدگی و افزایش دما در بدن می توان به حساسیت به نور، سفت شدن گردن، بروز بثورات و عفونت، استفراغ، مشکل در تنفس، ضعف، خواب آلودگی، تحریک پذیری، سرگیجه، کم آبی بدن و امتناع از نوشیدن آب اشاره نمود. بهتر است بدانید که در مغز ناحیه ای به نام هیپوتالاموس وجود دارد که وظیفه آن تنظیم دمای بدن است، این ناحیه دمای بدن را ابتدا بررسی و سپس آن را تنظیم می نماید از این رو هنگامی که هوا بسیار سرد است هیپوتالاموس با ایجاد لرز بدن را گرم نموده و هنگام گرمی هوا نیز از تعریق برای خنک نمودن بدن استفاده می کند پس همواره می توان هنگام افزایش دمای بدن غذاهای تند مصرف نمود و یا فعالیت هایی که سبب عرق کردن بدن می شود را انجام داد تا دمای بدن کاهش یابد علاوه بر دو مورد گفته شده می توان از راهکارهای دیگری استفاده نمود که عبارتند از:

نوشیدن آب خنک:

یکی از بهترین راه های دفع گرما از بدن نوشیدن مایعات خنک نظیر چای سرد، آب خنک و غیره است چرا که این مایعات ابتدا داخل بدن را خنک نموده و سپس موجب کاهش دمای بدن می گردند به علاوه از کم آبی بدن نیز جلوگیری می کند که یکی از اصلی ترین دلایل افزایش گرمای بدن است.

نوشیدن آب نارگیل:

یکی از داروهایی که در رفع گرمازدگی بدن بسیار موثر است آب نارگیل می باشد. آب نارگیل دارای ترکیب الکترولیت است که سبب آبرسانی به بدن می شود به علاوه به دلیل سرشار بودن از مواد مغذی انرژی بدن را نیز افزایش می دهد.

مصرف لیمو:

لیمو به دلیل سرشار بودن از ویتامین C همواره در کاهش دمای بدن بسیار موثر است به علاوه بدن را خنک نگه می دارد و از بروز بیماری های ناشی از گرما جلوگیری می کند. این ماده بدن را هیدراته نگه داشته و همواره سبب حس شادابی می گردد. برای دفع گرما از بدن می توان آب یک لیمو را در یک لیوان آب فشرد و یک قاشق چایخوری عسل به آن اضافه نمود سپس ۲ الی ۳ مرتبه در روز نوشید.

مصرف نعناع فلفلی:

از نعناع فلفلی به عنوان یک خنک کننده عالی یاد می شود چرا که این ماده از بروز هرگونه بیماری ناشی از گرما جلوگیری کرده و گر گرفتگی بدن را به سرعت رفع می نماید. این ماده علاوه بر خاصیت خنک کنندگی خود دارای رایحه ای معطر است و همواره به عنوان تسکین دهنده نیز از آن استفاده می شود. نعناع فلفلی را می توان برای تسکین سردرد و حالت تهوع دم کرد و با یک قاشق عسل میل نمود یا آن را برای کاهش دمای بدن به آبمیوه یا آب خنک اضافه کرد، علاوه بر دو روش گفته شده یک روش دیگر برای دفع گرما از بدن این است که چندین برگ نعنا فلفلی را به مدت‌۲۰ تا ۲۵ دقیقه در آب زیادی بجوشانید و اجازه دهید آب سرد شود، پس از سرد شدن آب آن را در وان حمام بریزید و به مدت ۲۰ دقیقه در وان بنشینید.

هندوانه میل کنید:

همانطور که می دانید بیشترین مقدار هندوانه از آب تشکیل شده است از این رو میوه ای بسیار آبرسان است و در کاهش دمای بدن بسیار تاثیر بسزایی دارد به علاوه به دفع سموم بدن نیز کمک می کند. شایان ذکر است که برای دفع بهتر گرما از بدن می توان هندوانه را با شیر سرد و شکر یا خربزه و خیار مخلوط نمود و سپس مورد استفاده قرار داد.

دوغ بنوشید:

دوغ سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی سرشار پروبیوتیک ( باکتری های مفید روده که به گوارش و تولید آنتی بیوتیک ها و ویتامین ها کمک می نمایند ) است که همواره با گرما مبارزه می کند و سبب خنک شدن بدن می گردد به علاوه مایعات و مواد مغذی از دست رفته بدن را نیز جبران می نماید.

گشنیز مصرف کنید:

گشنیز نوعی گیاه است که به جعفری چینی نیز معروف می باشد. آب این گیاه در کاهش دمای بدن به ویژه در فصل گرم سال تاثیر بسزایی دارد به علاوه از بدن در برابر نور خورشید محافظت می کند و اگر با معده خالی میل شود سبب سم زدایی بدن می گردد. برای تهیه آب گشنیز باید مقداری برگ گشنیز را در ظرفی آب به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید سپس آب را در لیوان بریزید و اجازه دهید تا خنک شود پس از خنک شدن مقداری آب لیمو تازه به همراه کمی نمک به آن اضافه کنید و میل نمایید.

مالش آب سرد به نقاط کلیدی بدن:

در صورتی که دمای بدن بالا باشد می توان با استفاده از مالش آب سرد یا یخ به نقاط کلیدی یا همان استراتژیک بدن نظیر گردن، مچ دست ها، سینه و شقیقه ها که نزدیک به رگ هستند دمای بالای خون را در رگ ها کاهش داد و بدن را خنک نمود.

قرار گرفتن در زیر آب سرد:

یکی دیگر از راهکارهای دفع گرما از بدن قرار گرفتن در زیر آب سرد است چرا که آب سرد کمک شایانی به کاهش دمای بدن می نماید از این رو می توان هنگام بالا بودن دمای بدن با شنا و یا دوش آب سرد، دما را کاهش داد.

ژل آلوئه ورا استفاده کنید:

آلوئه ورا به طور طبیعی دارای خواص بی نظیر بسیاری است که همواره با گرمای غیر طبیعی و بیش از حد به بدن مبارزه کرده و سبب تسکین دهندگی و خنک کنندگی بدن می گردد یا به عبارت دیگر دمای طبیعی بدن را حفظ می نماید. برای استفاده از ژل این گیاه باید چندین برگ آن را برش بزنید و ژل درون برگ ها را خارج کنید، سپس ژل را برای مدتی مثلا ۱ ساعت در یخچال نگه دارید و بعد بر روی بدن بمالید، اجازه دهید ژل به مدت ۲۰ دقیقه بر روی بدن باقی بماند و بعد با استفاده از آب سرد آن را بشویید همچنین می‌توان روزانه ۲ قاشق غذاخوری آلوئه ورا را به یک لیوان آب خنک اضافه نمود و میل کرد.

لباس‌های سبک و رنگ روشن بپوشید:

لباس های رنگ تیره به ویژه مشکی گرما را به شدت به خود جذب می کنند از این رو انتخاب مناسبی برای فصل گرم سال نیستند علاوه بر رنگ لباس جنس لباس نیز بسیار حائز اهمیت است چرا که بسیاری از لباس ها به راحتی گرما را از خود عبور می دهند از این رو بهتر از هنگام گرمای هوا لباس هایی از جنس کتان و پنبه بپوشید که گرما را از خود عبور نمی دهند و همچنین رنگ لباس نیز روشن باشد.

مکمل های تنظیم حرارت مصرف نمایید:

مصرف مکمل های تنظیم کننده حرارت بدن می تواند تاثیر بسزایی در دفع گرما از بدن داشته باشد، شایان ذکر است که این مکمل ها باید با دستور پزشک بسته به علت افزایش دمای بدن مصرف گردند.

از قرارگیری در معرض نور آفتاب برای مدت طولانی پرهیز کنید:

یکی دیگر از علت های افزایش دمای بدن قرار گرفتن برای مدت طولانی در معرض نور آفتاب است که همواره در بسیاری از اوقات موجب گرمازدگی می شود و بدن را با کم آبی مواجه می کند، از این رو باید همواره از قرار گرفتن برای مدتی طولانی به ویژه در ساعت ۱۰ صبح تا ۴ ظهر در معرض نور خورشید به شدت پرهیز کنید تا از خطر گرمازدگی و افزایش دمای بدن دور بمانید.

از کرم ضد آفتاب استفاده کنید:

برای جلوگیری از تعریق بیش از حد و حفظ سلامت پوست و بدن باید همواره قبل از قرارگیری در معرض نور خورشید ( در تمامی فصول سال ) از کرم ضد آفتاب با حداقل SPF 30 و متناسب با نوع پوست استفاده کنید چرا که کرم ضد آفتاب می تواند پوست را به خوبی پوشش دهد و از بروز آفتاب سوختگی و گر گرفتگی پوست جلوگیری نماید و همانند یک لایه محافظتی عمل کند. توجه داشته باشید که کرم ضد آفتاب را ۱۵ الی ۲۰ دقیقه بر روی پوست سایر قسمت های بدن نظیر صورت، گردن و دست بمالید و هر ۲ ساعت یک بار آن را تمدید کنید. توصیه می گردد که علاوه بر استفاده از کرم ضد آفتاب کلاه لبه دار، دستکش و عینک آفتابی نیز مورد استفاده قرار دهید.

سخن پایانی

به طور کلی بالا رفتن دمای بدن عارضه ای است که بیشتر در کودکان و افراد بالای ۶۵ سال رخ می دهد از این رو باید در صورت بروز با استفاده از راهکارهای گفته شده اقدام به کاهش آن نمود اما در صورتی که دمای بدن بسیار بالا باشد و هیچ کدام از روش های گفته شده اثرگذار نباشد باید سریعا به پزشک مراجعه نمود.