بلوغ زودرس و یا دیررس امکان دارد به دلایل زیادی اتفاق بیفتد که پیدا کردن دلیل زمینه ای آن اهمیت زیادی دارد. در این مقاله از مجله ایبک می خواهیم شما را با دلایل بلوغ زودرس و دیر رس و روش های درمان آن آشنا کنیم.
بلوغ زودرس و دیررس
در بدن کودک بلوغ زمانی اتفاق می‌افتد که کودک برای ورود به دوران بزرگسالی تغییر و رشد می کند. نشانه های بلوغ در دختران می تواند شروع قاعدگی و رشد سینه باشد و در پسران هم رشد آلت تناسلی و همچنین بیضه، ظاهر عضلانی تر و صدای ضخیم باشد. برای دختران میانگین سنی ۱۱ سال جهت بلوغ و برای پسران هم ۱۲ سال است ولی در صورتی که بلوغ در سنین ۸ تا ۱۳ سالگی برای دختران و ۹ تا ۱۴ سالگی هم برای پسران باشد طبیعی است. در صورتی که علائم ظهور بلوغ در کودک شما، در این سنین شروع نشد، نگران نباشید ولی بهتر است در صورت مشاهده علائم قبل از سن ۸ سالگی و یا شروع نشدن بلوغ در سن ۱۴ سالگی، حتماً با پزشک مشورت کنید. گاهی ممکن است بلوغ زودرس و بلوغ دیررس نشانه بیماری زمینه ای باشد که حتماً باید درمان شوند.
بلوغ زودرس در دختران و پسران
بلوغ زودرس زمانی اتفاق می افتد که موارد زیر را مشاهده کنید:
- اگر در دختران قبل از سن ۸ سالگی نشانه های بلوغ را مشاهده شود.
- اگر در پسران قبل از سن ۹ سالگی علائم بلوغ بروز کند.
بلوغ زودرس زمانی اتفاق می افتد که بدن کودک شما قبل از موعد تغییر شکل داده و به بلوغ برسد. وقتی بلوغ قبل از ۸ سالگی در دختران و همچنین قبل از سن ۹ سالگی در پسران شروع شده باشد، بلوغ زودرس در آنها اتفاق افتاده است.
بعضی از پسران و دختران امکان دارد علائم خاصی از رسیدن به سن بلوغ را در سنین پایین هم مشاهده کنند. مثلاً حتی امکان دارد که یک دختر در قبل از سن ۸ سالگی پریود شود ولی رشد نکرده باشد. در این صورت برای بررسی بیشتر حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.
دلایل بلوغ زودرس چیست؟
بلوغ زودرس دلیل مشخص و معینی ندارد ولی گاهی ممکن است ژن خانوادگی باعث بروز این مشکل شده باشد. معمولاً بلوغ زودرس به دلیل موارد زیر است:
- وجود مشکل در مغز شخص مانند تومور، آسیب مغزی به دلیل عفونت، پرتو درمانی و یا جراحی
- غده تیروئید، وجود مشکل در تخمدان ها، اختلالات ژنتیکی مثل سندرم مک کون آلبرایت
معمولاً دختران بیشتر درگیر بلوغ زودرس می‌شوند و البته دلیل مشخصی هم ندارد. بلوغ زودرس در پسران کمتر شایع بوده و احتمال دارد در صورت درگیر شدن، مشکل زمینه ای داشته باشند.
درمان بلوغ زودرس و آزمایشات
اگر پزشک اعتقاد داشته باشد که بلوغ زودرس علت خاصی دارد، باید موارد مهمی را بررسی کرد. احتمال دارد پزشک شما کودک را به دکتر متخصص ارجاع دهد. آزمایشاتی که برای بررسی دلایل بلوغ زودرس باید انجام شود موارد زیر است:
- آزمایش خون جهت بررسی کردن سطح هورمون های کودک
- اشعه ایکس دست جهت تعیین کردن قد احتمالی
- اسکن MRI یا اسکن اولتراسوند جهت بررسی مشکلات مغزی مانند تومور
درمان بلوغ زودرس چیست؟
بلوغ زودرس را می توان با مواردی که در ادامه برایتان نام می بریم درمان کرد:
- درمان دلایل زمینه ای
- استفاده از داروهای مناسب برای کم کردن سطح هورمون ها و همچنین توقف رشد جنسی برای رسیدن تا سن مناسب
درمان دارویی در صورتی توصیه می شود که بلوغ زودرس به دلیل مشکلات جسمی و عاطفی اتفاق افتاده باشد، مثل دوره های پریود زودرس و یا قد کوتاه که احتمال دارد باعث ناراحتی های زیادی در کودک شود.
بلوغ دیررس در دختران و پسران
بلوغ دیررس در موارد زیر اتفاق می‌افتد:
- در پسران زمانی که به سن ۱۴ سالگی می‌رسند نشانه‌ای از رشد بیضه دیده نشود.
- اگر دختران در سن ۱۳ سالگی به رشد سینه نرسیده باشند و یا این که سینه آنها رشد کرده ولی پریود تا ۱۵ سالگی شروع نشده باشد.
بنابراین بلوغی که دیرتر از زمان موعود اتفاق می‌افتد به آن بلوغ دیررس می گویند و این یعنی علائم جسمانی بلوغ جنسی در پسران ۱۴ ساله و دختران ۱۳ ساله، ظاهر نشده است. بلوغ جنسی می تواند شامل رشد بیضه یا سینه، موهای ناحیه تناسلی و همچنین تغییرات در صدا باشد. این تغییرات را می توان ویژگی های جنسی ثانویه نام برد.
تشخیص بلوغ دیررس در کودکان
برای تشخیص بلوغ دیررس می توانید به متخصص غدد داخلی اطفال مراجعه کنید. پزشک در اولین جلسه، نگرانی ها و صحبت های شما را شنیده و سابقه پزشکی کودک را مطالعه می کند و کودک شما را معاینه فیزیکی می کند. بلوغ دیررس اکثراً با معاینه فیزیکی به راحتی تشخیص داده می شود و پزشک می تواند دلیل آن را هم به وسیله آزمایش تصویربرداری و همچنین آزمایش خون برای کودک شما، تشخیص دهد.
معاینات جسمی برای تشخیص بلوغ دیررس شامل معاینه سینه برای دختران، و معاینه دستگاه تناسلی برای پسران می باشد. پزشک بعد از معاینه نشانه های بلوغ را بررسی می کند. متخصص غدد می تواند با این معاینه چیزهای مهمی را متوجه شود که شاید پزشک اطفال به آن توجه نکند.
مقدار هورمونی که در مغز ساخته می‌شود و همچنین بیضه ها و یا تخمدان ها از آزمایش خون قابل اندازه گیری هستند. هورمونی که در نمونه خون کودک جمع‌آوری می‌شود باید در صبح زود بررسی شود زیرا سطح هورمون در طول روز تغییر می کند. بنابراین در جلسه اول پزشک از کودک شما آزمایش خون می گیرد.
اگر پزشک احتمال آسیب کروموزوم هم بدهد یک آزمون کاریوتیپ برای برطرف کردن نگرانی بیمار و والدین انجام می شود. تست های دیگری هم برای این منظور باید انجام بگیرد که در صورت نیاز پزشک متخصص تمام آنها را انجام خواهد داد.
از روش های تصویربرداری مثل سونوگرافی هم می توان استفاده کرد. از این راه ظاهر و اندازه تخمدان ها و یا بیضه ها در پسران، نشان داده خواهد شد. اسکن MRI به پزشک کمک می کند تا درون مغز را مشاهده کرده و غده هیپوفیز را بررسی کند. این تصویر برداری بدون این که کودک شما در معرض تابش اشعه باشد، وجود اختلالات غده هیپوفیز و یا تومور را نشان خواهد داد. پزشک می تواند با اشعه ایکس سن استخوانی را در کودک تشخیص داده و مقدار رشد استخوان ها را بررسی کند.
دلایل تأخیر در بلوغ
دلایل بروز این مشکل به صورت قطعی معین نشده است و نمی دانیم که دقیقاً چه چیزی باعث تأخیر در رسیدن به سن بلوغ می شود ولی گاهی ممکن است در خانواده ژنی وجود داشته باشد که باعث بلوغ دیررس بشود. بلوغ دیررس در پسران بیشتر شایع است که بیشتر ناشی از موارد زیر می باشد:
- بیماری های طولانی مدت مثل دیابت، بیماری های کلیوی و فیبروز کیستیک
- سوء تغذیه که ممکن است ناشی از اختلاف خوردن یا بیماری سلیاک باشد.
- وجود مشکل در بیضه ها، تخمدان ها، غده هیپوفیز و یا غده تیروئید
- اختلال در رشد جنسی کودک مثل سندروم، عدم حساسیت به آندروژن
- بیماری های ژنتیکی مثل سندروم کلاین فلتر و سندروم کالمن
درمان ها و آزمایشات برای بلوغ دیررس
اگر پزشک کودک شما اعتقاد داشته باشد که دلیل خاصی برای بلوغ دیررس وجود دارد باید این مشکل حتماً بررسی شود. در این صورت معمولاً کودک شما را به یک پزشک متخصص ارجاع می‌دهند. آزمایشاتی که برای بلوغ دیررس باید انجام شود عبارتند از:
- آزمایش خون جهت بررسی سطح هورمون ها
- سونوگرافی یا MRI
- اشعه ایکس دست برای تعیین قد احتمالی
روش های درمان بلوغ دیررس
اگر کودکی دچار بلوغ دیررس شود روش های درمانی برای رفع این مشکل عبارتند از:
- در صورتی که علت زمینه‌ای باعث بلوغ دیررس شده باشد استفاده از دارو می تواند برای افزایش سطح هورمون ها و همچنین شروع بلوغ مفید باشد.
- اگر بلوغ دیررس باعث بروز مشکلاتی مثل ناراحتی های روانی برای کودک شود، معمولاً درمان دارویی انجام می گیرد.
بلوغ دوره جدید زندگی
شاید بخواهید کمی در مورد بلوغ اطلاعات کسب کنید. باید بگوییم که بلوغ در نیمه اول، رشد زیادی داشته و وقتی تمام شود، رشد آن هم قطع خواهد شد. دخترها و پسرها قبل از اینکه به سن بلوغ برسند فقط در داشتن اندام جنسی با یکدیگر فرق می کنند. در طول مدت بلوغ تفاوت های دیگری هم بین دختران و پسران به وجود می آید مانند شکل بدن، سایز و اندازه بدن، عملکرد بعضی از سیستم ها و همچنین ساختارهای بدن.
این تفاوت ها آشکار بوده و به آن ویژگی های ثانویه جنسی می گویند. بلوغ علاوه بر ظاهر، باعث تغییرات اجتماعی و روانی کودک هم خواهد شد که او را وارد سنین بزرگسالی می کند. عوامل مختلفی می تواند در زمان شروع بلوغ در کودکان تأثیر داشته باشد که یکی از آنها استرس است. محققان می گویند که ترس می‌تواند روی بلوغ کودک تأثیر گذار باشد. مانند استرس جدایی والدین از یکدیگر.
طبق تحقیقاتی که انجام گرفته مشخص شده است که امروزه پسر های آمریکایی حدوداً شش تا دو سال زودتر از دهه های قبل به بلوغ می رسند و همچنین اعلام کردند که سن بلوغ در دختر ها هم جلو افتاده است.
تفاوت بین بلوغ پسرها و دخترها چیست؟
بین بلوغ دخترها و پسرها تفاوت های زیادی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
- بلوغ در دخترها حدوداً یک تا دو سال زودتر از پسر ها شروع می شود.
- دختران دوران بلوغ خود را از پسرها زودتر تمام می کنند.
- دختران معمولاً چهار سال بعد از شروع بلوغ، به تغییرات فیزیکی مثل قد و بلوغ تولیدمثل خواهند رسید.
- پسر ها حدود شش سال بعد از شروع بلوغ، به رشد ادامه می دهند.
- بلوغ دختران بین ۹ تا ۱۴ سالگی اتفاق می افتد.
- بلوغ پسرها بین ۱۰ تا ۱۷ سالگی اتفاق می افتد.
سخن پایانی
در این مقاله از مجله ایبک برای شما دلایل بلوغ زودرس و دیررس و روش درمان آن را نام برده و شما را با آن آشنا کردیم. توجه داشته باشید که کودکان در هنگام بلوغ ممکن است از جهت روانی نیاز به آرامش و راهنمایی داشته باشند. این کار می‌تواند توسط پدر، مادر و یا پرستار کودک انجام بگیرد. در صورت نیاز می توانید از مشاور جهت آمادگی ذهن کودک کمک بگیرید. اگر در کودک خود نشانه ای از بلوغ زودرس و یا دیررس مشاهده کردید بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
دلایل بلوغ زودرس و دیررس و روش های درمان آن
امتیاز سردبیر
مجموع امتیاز
تشخیص بلوغ دیررس در کودکان
