انواع چاه و روش حفر آنها | چگونگی انواع حفر چاه

چاه ها به طور معمول در اعماق مختلف زمین و برای اهداف متفاوتی حفر می‌شوند. ممکن است شما نیاز به چاه فاضلاب داشته باشید و یا برای تأمین آب مورد نیاز جهت شرب و یا برای زمین های کشاورزی، تصمیم به حفر چاه بگیرید. متخصصین ما از ایبک مداد تلاش کردند مطالب مهمی را در این زمینه فراهم کنند. در ادامه می خواهیم شما را با انواع چاه های فاضلاب و همچنین چاه های آب و روش حفر آن ها آشنا کنیم.

انواع چاه های فاضلاب

قبل از هر چیز شما باید بدانید چند نوع چاه فاضلاب داریم. به طور کلی چاه های فاضلاب به دو شکل می باشد:

1. چاه فاضلاب جذبی
2. چاه فاضلاب سپتیک تانک

۱- چاه فاضلاب جذبی

عملکرد این چاه ها بر اساس جذب آب است به این صورت که این چاه ها دارای قابلیت جذب آب بالایی می باشد و برای حفر این چاه باید حتماً به نوع زمین و همچنین جنس خاک توجه خاصی کنید. مثلاً زمینی که خاک آن از ماسه و شن باشد می تواند به راحتی آب را جذب کند و این خاک برای چاه جذبی بسیار مناسب است ولی در صورتی که خاک رس باشد برای چاه جذبی مناسب نمی باشد.

۲- سپتیک تانک

سپتیک تانک در اصل چاه نیست بلکه یک تانکر بزرگ می باشد که در زیر زمین آن را قرار می دهند تا فاضلاب جابجا نشود. بعد از زمان معین که نیاز به تخلیه این چاه باشد آن را تخلیه می کنند. جنس این تانک ها معمولاً از بتن و یا مصالح می باشد که در برابر خوردگی و نفوذ آب مقاوم هستند و به خوبی می توانند فاضلاب را در داخل محفظه خود حفظ کنند.

در ساختمان هایی که نمی توان چاه جذبی در آنجا حفر کرد مانند کارگاه‌ها، واحدهای مسکونی، هتل، رستوران، مجتمع های ورزشی و… از سپتیک تانک استفاده می کنند.

انواع چاه آب و روش حفر آن

در ادامه می خواهیم شما را با انواع چاه آب آشنا کنیم و سپس روش حفر هر کدام از این چاه ها را برایتان توضیح دهیم:

1. چاه دستی
2. چاه نیمه عمیق
3. چاه عمیق
4. چاه اکتشافی
5. چاه پیزومتری
6. چاه گمانه
7. چاه مشاهده ای
8. چاه های آرتزین

۱- چاه دستی

یکی از انواع چاه ها، چاه دستی می باشد که می توان گفت ابتدایی ترین و قدیمی ترین چاه آب محسوب می شود و از گذشته تا به امروز بسیار متداول بوده و در بیشتر روستاها از این چاه ها زیاد است و از آب آن، برای خوردن و همچنین دام های خود استفاده می کنند. چاه دستی اکثراً در رسوبات آبرفتی و به وسیله کلنگ و بیل حفر می شود به دلیل اینکه حفر چاه به وسیله کلنگ و بیل در اعماق زیاد، مشکلات بسیاری دارد معمولاً این چاه ها را در نقاطی که آب زیر زمینی در عمق زیادی نباشد، حفر می کنند یعنی حدودا بین ۵ تا ۴۰ متر.

برای ایمنی و جلوگیری از ریزش دیوارهای این چاه، آن را به وسیله آجر، تخته سنگ، بتن و لوله های جدار می پوشانند.

۲- چاه نیمه عمیق

یکی دیگر از انواع چاه ها، چاه نیمه عمیق است که با دست حفر می کنند که عمق آن از ۳۰ تا ۳۲ متر می باشد. عده ای اعتقاد دارند تا زمانی که کیفیت آبها در زیر زمین تغییری نکرده باشد چاه را، چاه نیمه عمیق می گویند  و عده ای هم معتقدند که چاهی که تا اولین آبهای زیرزمینی کنده می شود اگر بیشتر از ۱۰۰ متر نباشد، چاه نیمه عمیق است.

۳- چاه عمیق

به چاه هایی که دارای عمق زیاد هستند و با دستگاه هم حفر می‌شوند، چاه های عمیق می‌گویند. این چاه ها را بیشتر برای زمین های کشاورزی که در سفره های عمیق و سفره هایی که سطح آب در آن ها در عمق زیادی باشد، حفر می کنند. قطر این چاه ها با یکدیگر فرق می کند ولی بیشتر چاه های عمیق ۱۲ تا ۱۸ اینچ عمق دارد.

همانطور که گفتیم چاه نیمه عمیق، تا اولین سفره آب حفر می شود و از آن هم آب می گیرند، ولی چاه های عمیق اینطور نیست بلکه این چاه، از سفره های مختلف گذشته و می تواند از همه آنها آب بگیرد. چاه های عمیق را در رسوبات نرم یا همان آبرفتی حفر می کنند و دستگاه حفاری ضربه ای به وسیله زدن ضربه های مداوم، زمین را خرد و سفت می کند. این مواد کنده شده در سیستم حفاری ضربه ای را به وسیله گل کش بالا می آورند ولی در سیستم های روتاری به وسیله جریان مستقیم و یا جریان معکوس، آب یا گل حفاری، از داخل چاه خارج می شود. برای حفر کردن چاه در سازند سخت هم از دستگاه های حفاری روتاری استفاده می کنند.

۴- چاه اکتشافی

چاه های اکتشافی را فقط برای اکتشافات حفر می کنند مناطقی که هنوز در آنجا چاهی حفر نشده و یا اطلاعی از کم و کیف سفره های آب آنجا در دست نیست، به وسیله حفر چاه اکتشافی و زیر نظر محقق یا کارشناس می توانید از سفره آب آنجا، شناخت لازم را بدست بیاورید.

بهترین و دقیق ترین روش برای پیدا کردن خصوصیت سفره های آب، حفر چاه های اکتشافی می باشد عیبی که چاه های اکتشافی دارد این است که هزینه حفر آن بسیار زیاد است و عیب دیگر آن هم این که به وسیله آن فقط یک محدوده کوچک اطراف چاه را می توان تعیین کرد و با توجه به این موضوع که ناهمسانی رسوبات در جهت های مختلف گسترش دارد پس نمی توان فقط با حفر چند چاه اکتشافی به خصوصیت شیمیایی و فیزیکی سفره ها پی برد.

۵- چاه پیزومتری

این چاه را به جهت مطالعه برای نوسان های سطح آب‌های زیرزمینی، محاسبه حجم آب ورودی زیرزمینی، تهیه نقشه ی تراز آب و همچنین خروجی سفره  حفر می کنند. برای این که هزینه ها را کم کنند قطر این چاه را کم انتخاب می کنند یعنی حدود ۶ تا ۱۰ اینچ.

آنچه باید به آن توجه کنید این است که چاه پیزومتری را باید در سفره اصلی حفر کنید و همچنین با آزمایش های متداول و معمول از ارتباط هیدرولیکی در بین سفره و چاه اطمینان پیدا کنید.

۶- چاه گمانه

چاه گمانه هم نوعی چاه اکتشافی محسوب می شود وقتی که کارشناسی می خواهد در منطقه ای که خصوصیات و همچنین وجود سفره آب برایش ناشناخته می باشد، محل حفر چاه را تعیین کند، ابتدا چاه گمانه را حفر می کند. با این کار در حقیقت به وجود آب های زیرزمینی مشکوک هستند و مسئولیت عدم موفقیت در حفر چاه را هم به صاحبان چاه واگذار می‌کنند.

۷- چاه مشاهده ای

چاه های مشاهده ای به چاه هایی می گویند که در اطراف چاه پمپاژ حفر می شود تا بتوانند تغییرات سطح آب را در هنگام آزمایش های پمپاژ، اندازه بگیرند. گاهی به چاه های ایزومتری هم به دلیل اندازه گیری سطح آب و مشاهده داده ها، چاه مشاهده ای هم می گویند.

۸- چاه آرتزین

در زمانی که حفاری با یک سفره محصور برخورد می کند آبی که تحت فشار رسوبات در بالای سفره است، در داخل چاه بالا خواهد آمد ولی اکثراً به سطح زمین نمی رسد به این چاه نیمه آرتزین می گویند. این چاه به سفره ای که تحت فشار بسیار می باشد برخورد کرده و آب هم از دهانه چاه فوران می کند. چون این چاه را برای اولین مرتبه در منطقه آرتوز، مکانی در شمال غرب فرانسه، مشاهده و همچنین مطالعه کردند به همین دلیل در نقاط دیگر جهان هم به آن چاه آرتزین می گویند.

انواع حفاری

در ادامه می خواهیم شما را با انواع حفاری آشنا کنیم انواع حفاری عبارتند از:

1. حفاری ضربه ای
2. حفاری چرخشی
3. حفاری به روش توربینی

۱- حفاری ضربه ای

دستگاه حفاری ضربه ای، دستگاه ساده ای می باشد که برای پژوهش های آب یابی از آن استفاده می کنند از این دستگاه بیشتر برای حفر چاه هایی که در داخل سنگ های مقاوم حفر می شوند، مورد استفاده قرار می گیرد. اصول کار این حفاری به شکل ضربه ای خرد کردن سنگ می باشد که به وسیله مته حفاری انجام می‌شود. این مته ها به طور منظم و مرتب از ارتفاعی ثابت روی سنگ ها فرود می آیند.

۲- حفاری چرخشی

امروزه استفاده از دستگاه های حفاری چرخشی بسیار رایج است این دستگاه ها را در هر نوع زمینی می توان استفاده کرد ولی بیشتر کاربرد آن در زمین های نرم است. پیشروی این دستگاه در داخل سنگ ها به سختی انجام می شود. در روش حفاری چرخشی سر مته فولادی که به انتهای لوله فولادی متصل شده است از سر چاه، به وسیله موتور، حرکت دورانی می کند و گل حفاری شده هم از داخل لوله به چاه تزریق می‌شود و از اطراف لوله هم به سر چاه برمی گردد.

۳- روش توربینی

در این روش حفاری که در آن سر مته به وسیله توربینی که به عنوان نیروی محرکه ای که از گل حفاری شده و یا حتی الکتریسیته استفاده می کند، حرکت می کند. در روش توربینی قسمت متحرک یعنی فقط سرمته در عمق چاه می باشد به همین دلیل می تواند سرعت دورانی بیشتری داشته باشد و از جهت اقتصادی هم برتری دارد.

نتیجه گیری

در این مقاله به کمک متخصصین ایبک امداد برای آشنایی شما با انواع چاه ها و روش های حفر آن مطالبی را آماده کردیم در صورتی که در مورد حفر چاه و انواع آن سؤالی داشتید می توانید در بخش دیدگاه ها مطرح کنید.

اگر به مقاله های مشابه حفر چاه نیاز داشتید می توانید به سایت ایبک امداد مراجعه کرده و مطلب مورد نیاز خود را پیدا کنید.