عواملی که باعث بیرون زدگی دیسک کمر می شوند کدامند؟

ستون فقرات انسان از اتصال تعدادی مهره به یکدیگر تشکیل شده است که این مهره ها توسط صفحه هایی انعطاف پذیر و ژله ای مانند از یکدیگر جدا می شوند. قطعه های ژله ای مانند به مهره کمک می کنند تا روی یکدیگر قرار بگیرند و حرکت آنها آسان شود به علاوه در حین حرکت دچار ساییدگی و اصطکاک نشوند. هر فردی در حالت عادی دارای ۴ دیسک کمر می باشد. دیسک از دو قسمت تشکیل شده است: قسمت اول قسمت خارجی به نام حلقه یا آنولوس فیبروزوس است که دارای ۳۲ لایه می باشد و از آن به عنوان قسمت سخت دیسک یاد می شود، قسمت دوم قسمت داخلی دیسک است که حالتی ژلاتین مانند دارد و به هسته دیسک معروف است. گاهی اوقات یک یا چند مهره ستون فقرات بنا به علت های مختلفی بیرون می زنند و موجب بی نظمی در ستون فقرات می گردند که این عارضه به بیرون زندگی دیسک معروف است. بیرون زدگی دیسک که نام دیگر آن فتق دیسک ( پارگی دیسک، لغزش دیسک ) است بروز نوعی مشکل در یکی از بالشتک های لاستیک مانند یا همان دیسک بین استخوان مهره های ستون فقرات است. بیرون زدگی دیسک همواره با درد بسیار همراه است و در بسیاری از اوقات به اعصاب نخاعی فشار وارد می کند. شایان ذکر است که حدود هفتاد درصد مواقع بیرون زدگی دیسک کمر در مهره های پایین کمر ( لومبار ) بروز می گردد. بهتر است بدانید که بیرون زدگی یا لغزش دیسک هنگامی اتفاق می افتد که هسته نرم و ژله ای مانند دیسک از طریق پارگی دیواره سخت بیرونی یا همان قسمت اولی دیسک خارج شود. به طور کلی بیرون زدگی دیسک می تواند در تمامی طول ستون فقرات رخ دهد اما همواره متخصصان ستون فقرات را به سه قسمت تقسیم کرده اند که این سه قسمت عبارتند از: ستون فقرات گردنی ( مهره های موجود در ناحیه گردن )، ستون فقرات قفسه سینه ( مهره های موجود در ناحیه وسط پشت ) و ستون فقرات کمر ( مهره های موجود در قسمت پایینی کمر ).

علائم بیرون زدگی دیسک

بیرون زدگی دیسک همواره خود را بروز عواملی نمایان می سازد که این عوامل عبارتند از:

بروز درد در ناحیه گردن:

اگر بیرون زدگی دیسک اعصاب ناحیه گردن را تحریک کند درد در ناحیه گردن ایجاد می شود و گاهی اوقات نیز این درد بازوها، شانه ها و در بسیاری از اوقات دست ها و انگشتان انتقال می یابد. بهتر است بدانید که رایج ترین علائم در اثر بیرون زدگی دیسک گردن می باشد که سبب سوزن سوزن شدن این ناحیه و سپس ضعف ماهیچه های بازو، شانه و دست می گردد.

بروز درد در ران ها:

همانطور که گفته شد به طور معمول مهره های پایینی کمر بیرون می زنند که همین امر سبب ایجاد درد در ناحیه پایینی کمر می شود. هنگامی که درد در ناحیه پایینی کمر ایجاد شود به ران ها و باسن انتقال می یابد و در صورت سرفه کردن، عطسه زدن یا حرکت ستون فقرات نیز ممکن است درد به پاها برسد‌.

بروز درد در قفسه سینه:

هنگامی که دیسک بیرون میزند و یا برجسته می شود ریشه های عصبی و گاهی نخاع را فشرده می کند که همواره با درد بسیار شدیدی در ناحیه قفسه سینه همراه است و با فشردن نخاع در بسیاری از اوقات سبب پاراپلژی ( فلج کامل پاها، تنه و دست ها ) و بی اختیاری مثانه و روده می گردد. فشردن ریشه های عصبی نیز توسط دیسک بیرون زده موجب سیاتیک ( بلندترین عصب موجود در بدن که از ناحیه تحتانی کمر شروع گشته و از طریق لگن و باسن به پاها کشیده شده است ) می شود، هنگامی که سیاتیک بروز دهد درد در ناحیه تنه و پاها رخ داده و گاهی نیز پاها، ساق و انگشتان پا ابتدا سوزن سوزن شده و سپس بی حس می گردند.

بروز درد در ناحیه کمر:

هنگامی که دیسک بیرون می زند و به سمت اعصاب ناحیه کمر حمله ور می شود درد در ناحیه کمر شروع شده و کم کم به سمت باسن، پاها و ساق پا آن هم از قسمت پشت انتقال می یابد که در اکثر اوقات درد بیشتر در قسمت پایینی کمر و ساق پا احساس می شود و بسیار دردناک است. این نوع درد که به درد سیاتیک معروف است با نشستن طولانی مدت و برخی اوقات نیز پیاده روی بیش از حد آن هم با کفش پاشنه بلند رخ می دهد اما پیاده روی با کفش طبی و مناسب می تواند در کاهش این نوع درد موثر باشد.

ضعف:

عضله هایی که عصب های تحت فشار در آنها قرار دارند با بیرون زدگی دیسک شروع به ضعیف شدن می کنند و این ضعف عضلانی تا جایی ادامه پیدا می کند که منجر به ایجاد اختلال در نگه داشتن و یا بلند کردن اجسام شود به علاوه در برخی از اوقات نیز سبب بروز بی تعادلی در هنگام راه رفتن و زمین خوردن ناگهانی می شود.

عوامل موثر در بیرون زدگی دیسک

بیماری اسپوندیلوز:

اسپوندیلوز نوعی بیماری ویرانگر مهره های ستون فقرات است که موجب فرسایش مفصل ها و مهره های ستون فقرات می گردد.

مبتلا بودن به بیماری دژنراتیو دیسک:

بیماری دژنراتیو دیسک با بیماری اسپوندیلوز در ارتباط است و پس از اسپوندیلوز، دژنراتیو دیسک رخ می دهد. با کاهش تراکم استخوان ها و فرسودگی مفصل ها و دیسک های ستون فقرات، بافت های نرم بدن همچون ماهیچه ها، تاندون ها، رباط ها و خود دیسک های بین مهره ای یا همان دیسک های ستون فقرات دچار کم آبی می شوند و رطوبت اولیه و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهند که همین امر موجب می شود در حرکت کردن و خم و راست شدن مشکل ایجاد شود. در این حالت دیسک ها مستعد به آسیب، پارگی و بیرون زدگی می شوند. بیماری دژنراتیو مادامی رخ می دهد که بالشتک های ستون فقرات که به عنوان ضربه گیر عمل می کنند و وظیفه ایجاد انعطاف پذیری در حین حرکت و خم و راست شدن را دارند، شروع به از بین رفتن کنند که در این حین دردهای شدید و مزمن در ناحیه کمر، گردن و برخی اوقات بازوها و پاها شروع می شود. شایان ذکر است که این بیماری در افراد مسن به دلیل افزایش سن رخ می دهد.

ضربه یا جراحت:

آسیب ها و ضربه های جدی و محکم به ویژه ضربه های ناشی از تصادف سبب پارگی و شکستگی مهره های ستون فقرات می شود و گاهی نیز به دیسک ها آسیب وارد می کند و موجب بیرون زدگی آنها می شود.

اضافه وزن و چاقی:

افرادی که دچار چاقی و اضافه وزن شدید هستند بر تمامی قسمت های بدن آنها از جمله دیسک های پایین کمر و ستون فقراتشان فشار وارد می شود که همین امر می تواند در بروز بیرون زدگی و پارگی دیسک موثر باشد.

نشستن در وضعیت بد و انجام حرکات تکراری:

نشستن در حالت بد و خم خورده برای مدت طولانی می تواند سبب وارد کردن آسیب به دیسک های بین مهره ای شود به ویژه در افرادی که مشاغل اداری دارند و برای طولانی مدت رانندگی می کنند چرا که کم تحرکی عاملی موثر در بروز مشکلات کمر از جمله بیرون زدگی یا پارگی دیسک است. علاوه بر نشستن طولانی مدت انجام حرکات تکراری همانند وزنه برداری به صورت مکرر و مداوم نیز در وارد کردن آسیب به ستون فقرات و بیرون زدگی مهره های کمر تاثیر بسزایی دارد‌.

ژنتیک:

برخی از افراد به دلیل ژنتیک خود سابقه بیرون زدگی دیسک را دارد.

جابجا کردن اجسام سنگین:

به طور معمول برای بلند کردن و جابجایی اجسام بزرگ و سنگین از عضله های کمر کمک گرفته می شود که در این حین فشار زیادی به ستون فقرات و عضله های کمر وارد می شود و همین فشار می تواند به راحتی سبب بیرون زدگی و پارگی دیسک شود. شایان ذکر است که بلند کردن اجسام سنگین و چرخش و خم شدنی با اجسام نیز در بیرون زدگی دیسک نقش بسیاری دارد.

بارداری:

زنان باردار به ویژه در ماه های آخر بارداری خود همواره دچار افزایش وزن می شوند و شکم آنها بزرگ می شود، با بزرگ شدن شکم، عضلات این ناحیه کشیده می شوند و همین امر سبب تضعیف عضلات می گردد. هنگامی که عضلات شکم ضعیف می شوند عملکرد محافظتی آنها بر روی ستون فقرات کاهش می یابد در نتیجه فشار بر روی ستون فقرات و مهره های کمر افزایش می یابد که همین فشار در برخی اوقات سبب بیرون زدگی دیسک می گردد.

سیگار کشیدن:

از آنجایی که سیگار کشیدن مانع جذب مواد مغذی مورد نیاز دیسک ها می شود پس می تواند دیسک ها را با فقر مواد مغذی مواجه کند و موجب بیرون زدگی دیسک شود.

سایر عوامل موثر در بیرون زدگی دیسک

– استفاده از موبایل کامپیوتر ( به دلیل نشستن در حالت ناصحیح )

– حرکات ورزشی نامناسب و غلط

– سرفه های مزن

سخن پایانی

به طور کلی بیرون زدن دیسک عارضه ای بسیار ناخوشایند با دردی بسیار شدید است که سایر عوامل گفته شده در بروز آن دخیل اند از این رو توصیه می گردد که برای جلوگیری از ابتلا به این نوع عارضه همواره تحرک داشته باشید و از جابجا کردن اجسام سنگین، پوشیدن کفش پاشنه بلند برای مدتی طولانی و به صورت مکرر، سیگار کشیدن، وارد کردن ضربه به کمر و خوابیدن روی شکم خودداری کنید به علاوه وزن ایده آل خود را نیز حفظ نمایید.