سالمندانی که با عوامل استرس زا و یا تنهایی و انزوا رو به رو هستند ممکن است دچار احساسات منفی مثل خشم و پرخاشگری شوند. این رفتارها در سالمندان بیشتر از افراد دیگر بروز می کند. همه افراد در تمام رده های سنی مخصوصاً سنین بالاتر ممکن است احساسات منفی را در زندگی خود تجربه کرده باشند. با این وجود خشم های غیرقابل تحریک و مداوم در افراد مسن نشانه ی موضوعی جدی و حساس است.
پرخاشگری های مکرر و مداوم همراه با بی احترامی و توهین در افراد سالمندی که قبلاً آرام و معقول بوده اند، می تواند غیر عادی باشد و نشان دهنده مشکلاتی جدی است که باید حتماً مورد بررسی و توجه قرار بگیرد. اگر اتفاق خاصی نیفتاده و موردی برای به وجود آمدن استرس در سالمندان نباشد، این پرخاشگری نشان دهنده اختلال های رفتاری در سالمند می باشد که ممکن است به دلیل مشکلات ذهنی و روحی مثل زوال عقل به وجود بیاید. البته درک این مطلب که چه هنگامی پرخاشگری به دلیل یک روز بد بوده و یا به دلیل ناهنجاری می باشد، کمی سخت است و اگر شما به رفتار سالمند خودتان مشکوک هستید و تصور می کنید که به کمک های پزشکی نیازمند است، باید حتماً به پزشک مراجعه کرده تا با راهکارهای درمانی و یا حتی رفتار درمانی به سالمند کمک کند. دلایل پرخاشگری در سالمند و روش برخورد با این عزیزان بسیار اهمیت دارد و پرستار سالمند باید با آن آشنا باشد.
پرخاشگری یا عصبانیت
به نظر شما آیا پرخاشگری می تواند فقط یک لحظه عصبانیت باشد؟ و یا حتماً باید با واکنش های رفتاری دیگری هم همراه باشد؟
وقتی یک شخص سالمند بدون قرار گرفتن در شرایط استرس زا، دچار پرخاشگری های مکرر می‌شود و ممکن است هفته ها و یا گاهی ماه ها ادامه داشته باشد، نشانه یک عامل داخلی است. می توان گفت همیشه محرک ها و عوامل خارجی در عصبانیت سالمند مقصر نیستند مثلاً ممکن است خواندن یک خبر تأسف برانگیز و یا حتی فوت یک عزیز، باعث شود سلامت روانی شخص سالمند تحت تأثیر قرار بگیرد و به دنبال آن شخص دچار پرخاشگری شود. نشانه های این پرخاشگری عبارتند از:
- سالمند به طور مکرر قدم می زند.
- فرد دچار بی قراری زیادی شده است.
- بد خوابی
- شخص سالمند با لحن بلند و تند صحبت می کند.
موارد خاص پرخاشگری سالمندان
تمام مواردی که نام بردیم نشانه پرخاش و عصبانیت سالمندان است. در بین علائم نام برده شده یکی از موارد خاص بوده و نشان دهنده مشکل جدی برای سالمند است و باید حتماً برای مبارزه با آن آماده شوید. تمایل به دعوا کردن و تهاجمی بودن، می تواند بزرگترین نشانه داشتن یک روز بد برای فرد مسن باشد. در این صورت ممکن است گاهی پرستار سالمند، وارد اتاق شود ولی سالمند او را از اتاق خارج کرده و یا حتی بخواهد پرستار را کتک بزند و به پرستار فحش بدهد.
حتی ممکن است بعضی از سالمندان دچار رفتارهای بدتری هم بشوند و به دلیل اضطراب عمومی و ترس در هنگام انجام دادن این کارها، احتمال دارد در روی پرستار تف انداخته و یا او را گاز بگیرد.
یکی دیگر از نشانه های پرخاشگری در سالمندان می تواند پیروی از بعضی ناهنجاری های اجتماعی مثل دزدی از فروشگاه، به هم زدن صف و… باشد و معمولاً با رفتار سالمند در گذشته، مطابقت ندارد. در این صورت حتماً باید اقدامات لازم را برای رفع مشکل انجام دهید. قبل از هر اقدامی باید بدانید که دلیل این رفتار پرخاشگرانه سالمند چیست و سپس روش غلبه بر این رفتار و همچنین محافظت از شخص را یاد بگیرید، تا سالم بماند و به خود و دیگران آسیب نزند. البته توصیه می کنیم همیشه از سالمندان عزیز حمایت کنید. مخصوصاً هنگامی که رفتارهای پرخاشگرانه را در او مشاهده کردید.
در هنگام پرخاشگری سالمندان به چه نکاتی توجه کنیم؟
در هنگام مشاهده پرخاشگری سالمند توجه به نکات زیر از اهمیت زیادی برخوردار است:
- هیچگاه با سالمندان طوری صحبت نکنید که آنها احساس درماندگی کرده و پرخاشگر شوند.
- با سالمندان خود خوب رفتار کنید و در کارهایی که خودشان می توانند انجام دهند، به آنها کمک نکنید.
- به سخن سالمندان گوش کرده و فکر نکنید که آنها نمی توانند کارهای مهم را انجام داده و یا چیزی نمی دانند.
- یکی از تکنیک ها برای کنترل کردن پرخاشگری سالمندان، حواس پرتی آنها است. می توانید آنها را به تماشای برنامه مورد علاقه خود سرگرم کرده تا مغز آنها در روی چیز دیگری غیر از پرخاشگری تمرکز کند. مخصوصاً فعالیت هایی که سالمند از آنها لذت می برند.
گاهی کنترل کردن احساسات غیرممکن می‌شود و افزایش سن هم باعث می شود در شخصیت و خلق و خوی افراد تغییراتی مشاهده کنید. افراد با زیاد شدن سن نیاز به تمرکز و احساس آرامش دارند در غیر اینصورت ممکن است دچار پرخاشگری شوند.
دلایل پرخاشگری و تحریک در سالمندان چیست؟
بیشتر مواقع پرخاشگری و تحریک در سالمندان به دلایل مخصوصی اتفاق خواهد افتاد. وقتی که سالمند شما با پرخاشگری روبرو می شود، حتماً تلاش می کنید که دلایل آن را پیدا کنید. اگر دلایل پرخاشگری و بروز تحریک را پیدا کنید، می توانید به موقع برای درمان و اصلاح آن، کارهای مناسبی را انجام دهید.
ممکن است سالمند دچار پرخاشگری شده، با مشکلات زیر رو به رو شود:
- فرد دچار استرس، افسردگی و درد خواهد شد.
- خواب سالمند کم می شود.
- دچار یبوست خواهد شد.
- لباس زیر خود را کثیف می کند.
- در محل زندگی خود تغییر ناگهانی خواهد داد.
- احساس می کند چیزی را که برایش بسیار ارزشمند بوده، از دست داده است.
- ممکن است سالمند توانایی های خود مانند رانندگی را از دست بدهد.
- در هنگام سر و صدا و ازدحام دچار گیجی می شود.
- برای انجام استحمام و کارهای دیگر باید به او فشار بیاورید.
- احساس تنهایی کرده و با دیگران کمتر ارتباط برقرار می کند.
ابتدا باید علائم اولیه پرخاشگری را پیدا کنید. وقتی علائم را مشاهده کردید حتماً باید قبل از مشکل ساز شدن این رفتارها با دلایل رفتار کنار بیاید. هیچگاه مشکل فرد را نادیده نگیرید البته تلاشی هم برای برطرف کردن مشکل اولیه پرخاشگری نکنید زیرا احتمال دارد اوضاع را بدتر شود.
پزشک می تواند در شناختن علائم پرخاشگری به شما کمک زیادی بکند ابتدا سالمند را معاینه کرده و مواردی را که باعث پرخاشگری و تحریک فرد می شود، بررسی خواهد کرد. شما باید از پزشک سوال کنید که آیا برای کاهش پرخاشگری سالمند، نیاز به دارو هست یا خیر؟
چگونه می توانیم با پرخاشگری از سالمند کنار بیاییم؟
در صورتی که سالمند شما دچار پرخاشگری شده باشد با چند روش ساده می توانید با این پرخاشگری کنار بیاید:
- ابتدا به او اطمینان داده و آرام با او صحبت کنید.
- به ناامیدی ها و نگرانی های سالمند گوش دهید.
- ترس و یا عصبانیت سالمند را درک کنید.
- به سالمند اجازه بدهید تا اختیارات و کنترل بیشتری در زندگی داشته باشد.
- یک روز در میان لباس سالمند را تعویض کرده و او را استحمام کنید.
- فعالیت های مناسبی را برای سالمندان در نظر بگیرید.
- محیطی آرام و ساکت را برای سالمند تهیه کنید.
- به سالمند احساس امنیت داده و در گوشه و کنار خانه وسایل و یا عکس های مورد علاقه ی او را نگهداری کنید.
- پیاده روی، آواز خواندن و موسیقی آرامش بخش را امتحان کنید.
- سر و صدای زیاد، می تواند باعث پرخاشگری سالمند شود. پس بهتر است سر و صدا را کم کنید.
- هنگام پرخاشگری با شیء مورد علاقه و یا میان وعده های غذایی، ذهن سالمند را منحرف کنید اینکار می‌تواند در کاهش پرخاشگری بسیار مؤثر باشد.
چه کارهایی به کاهش پرخاشگری کمک می کند؟
در صورتی که نگرانی و خستگی های شما شخص مبتلا به آلزایمر را پرخاشگر کرده و تحت تأثیر قرار می دهد، حتماً باید بر نگرانی هایتان غلبه کرده و آرام باشید و راهی برای استراحت در مراقبت از سالمند پیدا کنید. رعایت موارد زیر می تواند کمک زیادی به شما بکند:
- رعایت نکات ایمنی: در صورتی که سالمند شما پرخاشگر شده باشد، باید از دیگران و خود در مقابل پرخاشگری او محافظت کنید. اگر متوجه شدید که رفتار سالمند خطرناک است، باید فاصله امن را با او حفظ کنید. ضمناً مراقب باشید که سالمند به خود آسیب نرساند.
- تأثیر موسیقی: موسیقی به افراد سالمند کمک خواهد کرد تا به آرامش برسند و شاد تر شوند. تحقیقات نشان داده موسیقی باعث می شود دوپامین مغز آزاد شده و فرد احساس شادی کند و می تواند حافظه را هم بهبود بخشد.
- تأثیر لمس کردن: نوازش آرام و یا لمس کردن باعث می شود بین شما و سالمند پیوندی ایجاد شده و سالمند آرام شود، همچنین باعث افزایش اعتماد هم خواهد شد. می توانید پشت سالمند را به آرامی مالش داده تا به کاهش تحریک پرخاشگری او کمک کرده باشید.
- ایجاد اطمینان: تحقیقات نشان داده عبارت های آرام بخشی مانند «شما در امان هستید» یا «متأسفم که شما ناراحتید» و… به سالمند احساس امنیت می دهد.
- موارد بهداشتی و یا عفونت: موارد بهداشتی را در سالمند بررسی کنید. در مواردی که سالمند شما به زوال عقل دچار شده، ممکن است باعث عفونت‌هایی شود که رفتارهای پرخاشگرانه را در او افزایش می دهد. اگر این رفتارها با روش هایی که گفتیم برطرف نشد باید به پزشک مراجعه کنید تا پزشک به وسیله رفتار درمانی و یا دارو مشکل را رفع کند.
دلایل پرخاشگری سالمندان چیست و چگونه درمان می شود؟
امتیاز سردبیر
مجموع امتیاز
چگونه می توانیم با پرخاشگری از سالمند کنار بیاییم؟
