سالخوردگی چه تأثیری بر دستگاه گوارش دارد؟

سبک زندگی غلط به همراه افزایش سن، بر دستگاه گوارش تأثیر زیادی می گذارد و خطر مبتلا شدن فرد را به اختلالات گوارشی افزایش می دهد. سالخوردگی و پیری بدن می تواند انسان را به بسیاری از بیماری ها مبتلا کرده و او را در معرض به خطر افتادن شرایط سلامتی قرار دهد. وقتی سن فرد افزایش پیدا می کند، عملکردهای بدن مانند فعالیت هایی که دستگاه گوارش دارد، کُند شده و کارآمدی آن کمتر می‌شود و یا ممکن است سرعت و یا میزان سوخت و ساز و یا حتی گوارش مواد غذایی را کم کند.

تأثیرات پیری بر دستگاه گوارش

یکی از چالش هایی که افراد سالمند با آن رو به رو هستند مشکلات دستگاه گوارش است. وقتی سن فرد افزایش پیدا می‌کند اختلالات زیادی در سیستم دستگاه گوارش او به وجود خواهد آمد. دستگاه گوارش برای هضم غذا سخت کار می کند و بعد از افزایش سن و کار مداوم دستگاه گوارش، احتمال دارد تغییراتی در سلامت آن به وجود بیاید. افزایش سن باعث مشکلاتی که به سیستم گوارشی مربوط می شود، مانند: کم شدن جذب ویتامین ها، حساسیت معده به بعضی از داروها، ریفلاکس اسید و سرطان روده بزرگ خواهد شد. البته این امر کاملاً طبیعی است زیرا وقتی سن فرد زیاد می شود معده مقدار اسید کمتری تولید خواهد کرد.

ترشح اسید معده باعث می شود بافت های محافظتی معده تقویت شود و فرد راحت تر بتواند داروهایی مانند ایبوپروفن را تحمل کند. همانطور که امکان دارد ماهیچه بدن در ۷۰ سالگی نسبت به سنین پایین تر زودتر خسته شود، به همان صورت هم عضلات دستگاه گوارش مانند روده و مری، کند خواهند شد. معمولاً وقتی سن فرد از ۶۵ سال بالاتر می رود احتمال افزایش علائم بیماری هایی مثل یبوست و ریفلاکس اسید بیشتر می شود.

تأثیر افزایش سن بر یبوست

در سیستم گوارشی بدن، انقباضات عضلانی باعث می شود غذا در بدن حرکت کند. وقتی به سن فرد افزایش پیدا می‌کند، این روند کند شده و باعث می شود بدن آب کمتری را جذب کند و این هم باعث یبوست خواهد شد. برای جلوگیری از یبوست بهترین کار هیدراته ماندن است. کم تحرکی در سالمندی باعث می شود که شخص به پوست مبتلا شود. توصیه می‌کنیم حتماً هفته ای ۴ مرتبه و هر بار هم حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت های بدنی داشته باشید.

تأثیر داروها بر یبوست

وقتی فرد سالمند داروهای متفاوتی را مصرف می کند این می تواند برای او مشکلاتی ایجاد کند. یکی از تأثیرات افزایش سن در دستگاه گوارش، این است که داروهای مصرف شده توسط فرد برای دردهای عضلانی و یا فشار خون، منجر به یبوست می شود. بنابراین باید فرد فعالیت خود را افزایش داده و آب بیشتری بنوشد. داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن باعث خونریزی معده و همچنین زخم های گوارش خواهند شد. اگر مجبور به مصرف این داروها هستید، حتماً به رنگ مدفوع خود توجه کنید و در صورتی که نشانه ای از خون و یا رنگ تیره آن را مشاهده کردید، به پزشک معالج خود مراجعه کنید.

 پیری و سرطان روده بزرگ

یکی دیگر از تأثیرات افزایش سن بر دستگاه گوارش، سرطان روده بزرگ است. سالمندان بعد از ۵۰ سالگی باید کولونوسکوپی را انجام دهند زیرا با افزایش سن، خطر ابتلا به پلیپ روده بزرگ افزایش پیدا می‌کند و این بیماری ناشی از تأثیرات سالمندی بر دستگاه گوارش است. پولیپ های غیر سرطانی ممکن است باعث سرطان شوند و با کولونوسکوپی می توان آنها را شناسایی کرده و از بین برد. باید قبل از ایجاد سرطان، پولیپ ها از بین برود و این از اهمیت زیادی برخوردار است.

 افزایش سن و بیماری دیورتیکولار

یکی دیگر از اثرات پیری در دستگاه گوارش فرد، بیماری دیورتیکولوز می باشد که معمولاً در افراد بالای ۶۰ سال دیده می شود. در این بیماری کیسه های کوچک که باعث پوشیده شدن روده بزرگ می شوند، دچار بیرون زدگی در نقاط ضعیف دیواره‌های روده خواهند شد. بعضی از اشخاص ممکن است هیچ علائمی از این مشکل مشاهده نکنند و گاهی هم فرد ممکن است دچار یبوست، گرفتگی عضلات، نفخ و گاز شود. معمولاً این بیماری به درمان خاصی نیاز ندارد ولی وقتی ملتهب شدن کیسه ها باعث استفراغ، لرز، تب، گرفتگی شکم یا درد معده شود، فرد می تواند با رژیم غذایی مناسب و استفاده از آنتی بیوتیک و مسکن ها مشکل را تا حدودی رفع کند.

افزایش سن و ریفلاکس

اگرچه ریفلاکس دستگاه گوارش در سن خاصی اتفاق نمی افتد ولی افزایش سن می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. در بین سالمندان ریفلاکس دستگاه گوارش بسیار شایع است و می تواند یکی از تأثیرات پیری بر دستگاه گوارش باشد. فردی که دچار ریفلاکس معده شده است دارای اسیدهای معده بوده و این اسیدها به داخل مری نشت خواهد کرد و باعث می شود که فرد دچار سوزش شود. اگر شما ریفلاکس معده را درمان نکنید، پوشش مری تغییر کرده و به بیماری‌های جدی مری مبتلا می شوید. تعداد کمی از افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، ممکن است دچار سرطان شوند. برای درمان ریفلاکس، گزینه های زیادی وجود دارد پس بهتر است در صورت مشاهده علائم این بیماری، حتماً به پزشک معالج خود مراجعه کنید.

زخم معده

یکی دیگر از مشکلات گوارشی که ممکن است سالمندان با آن روبه‌رو شوند، زخم معده است. مهمترین دلیلی که باعث زخم معده در سالمندان می شود، مصرف بعضی از داروها و یا عفونت معده می باشد. دلایل دیگری هم باعث زخم معده می شوند که عبارتند از:

• مصرف بیش از اندازه غذاهای چرب مصرف بیش از اندازه فست‌فودها
• مصرف الکل
• استعمال دخانیات
• مصرف طولانی مدت بعضی از داروها
• افزایش سن

مسئله مهمی که در رابطه با این بیماری وجود دارد، می تواند نداشتن علائم بیماری باشد، ولی به طور کلی کاهش وزن ناگهانی، کم شدن اشتها، حالت تهوع، استفراغ و درد شکم و مهمتر از همه، خونریزی معده می تواند از نشانه های زخم معده باشد. اگر زخم معده را به موقع تشخیص بدهند، به راحتی می توان آن را درمان کرد.

بیماری کبد چرب

سالمندانی که دچار بیماری تری گلیسیرید و یا دیابت هستند و یا افزایش وزن دارند، بیشتر در معرض خطر بیماری کبد چرب غیر الکلی می باشند. در این وضعیت چربی در کبد آنها جمع خواهد شد. از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی، کبد چرب غیر الکلی است و باعث زخم در بافت های کبد خواهد شد. می توان گفت یکی از تأثیراتی مهمی که افزایش سن بر دستگاه گوارش دارد، بیماری کبد چرب غیر الکلی است که ممکن است در اثر گذشت زمان به نارسایی و یا سرطان کبد تبدیل شود. اگرچه این بیماری ظاهراً علائمی ندارد ولی می توان با آزمایش خون و سونوگرافی آن را تشخیص داد. روش های درمانی زیادی برای جلوگیری از آسیب های کبدی به کار گرفته می شود که برای این منظور باید با پزشک مشورت کنید‌

افزایش سن باعث می شود فعالیت های بدنی فرد کاهش پیدا کند و این بی تحرکی هم باعث بیماری های گوارشی و یبوست خواهد شد. در صورتی که فرد مدت طولانی را در رختخواب استراحت کند، برای او مشکلات جدی به وجود می آید. پس باید سالمندان عزیز به تحرکات بدنی خود و همچنین مصرف آب کافی، توجه بیشتری کنند.

مشکل بلع غذا در سالمندی

دهان به وسیله مری به معده وصل می شود و همانطور که گفتیم مری هم مثل روده بزرگ با افزایش سن، سرعت خود را کم می کند و باعث می شود غذا کندتر حرکت کند و در این حالت بلعیدن غذا با مشکل روبرو خواهد شد. شرایط خاص در سالمندان مثل بیماری های پارکینسون، سکته مغزی و زوال عقل باعث می شوند در بلع غذا مشکل جدی ایجاد شود.

بالا رفتن سن موارد منفی و مثبتی دارد اگر از بعد مثبت نگاه کنیم یک سالمند می تواند بیشتر استراحت کرده و از زندگی خود لذت ببرد و اگر از بعد منفی به آن نگاه کنیم، سالمندی باعث بروز مشکلات جسمی زیادی خواهد شد. البته این نکته را هم باید یادآوری کنیم که مشکلات گوارشی ممکن است در هر سنی برای افراد به وجود بیاید ولی حدوداً ۴۰ درصد سالمندان با مشکلات گوارشی روبرو هستند.

 بهبود پیدا کردن هضم غذا در سالمند

اگر در سن سالمندی بوده و در هضم غذا دچار مشکل هستید، باید به نکات زیر توجه کنید:

• داشتن رژیم غذایی سالم از اهمیت زیادی برخوردار است. حتماً در رژیم غذایی خود میوه ها، سبزیجات خام، غلات کامل و غذاهای فیبردار را اضافه کنید.
• غذاهایی که باعث ریفلاکس و سوزش معده می‌شود، مصرف نکنید.
• بعضی از افراد با مصرف لبنیات دچار مشکلات معده خواهند شد.
• استفاده از پروبیوتیک ها می توانند به هضم غذا کمک کنند.
• داروهایی را که مصرف می‌کنید، عوارض آن را کاملاً بررسی کرده و در صورت نیاز از پزشک بخواهید که داروی مشابه دیگری برای شما تجویز کند.
• روزانه فعالیت کافی داشته باشید.
• به رژیم غذایی خود، چربی های سالم اضافه کنید.
• هیدراته کردن بدن را فراموش نکرده و در روز به اندازه لازم آب بنوشید.
• از استرس دوری کنید.
• با آرامش غذا بجوید.

رژیم غذایی جهت سلامت دستگاه گوارش برای سالمندان

سالمندان عزیز می توانند با اضافه کردن چند نوشیدنی سالم به رژیم غذایی خود به سلامت دستگاه گوارش کمک کنند:

• نوشیدن آب کافی
• قهوه
• چای رازیانه
• چای بادرنجبویه
• چای زنجبیل
• نوشیدن کامبوجا