اختلال شخصیت مرزی یکی از اختلالات شخصیتی در روانشناسی است که ممکن است افراد را در هر سنی درگیر کند. در این اختلال، شخص به علت تغییرات قضاوتی و احساسی ممکن است در برقرار کردن روابط با افراد دچار مشکلات زیادی بشود. از طرفی هم ممکن است رابطه این افراد با واقعیت قطع شده و این هنگامی اتفاق خواهد افتاد که بیمار در معرض استرس های روانی و فشار زیادی قرار بگیرد.
اختلال شخصیت مرزی چیست؟
در اختلال شخصیت مرزی، شخص در روی یک خط و یا مرز در حال حرکت است و امکان دارد هر لحظه از طرف دیگر سقوط کند. افرادی که به این اختلال دچار می شوند، معمولاً به دلیل عواطف و رفتار های ناپایدار جزو اشخاص روان پرش محسوب می شوند. اختلال شخصیت مرزی معمولاً در زنان بیشتر از مردان شایع است. افرادی که دچار این اختلال هستند ممکن است یک لحظه منزوی و افسرده بوده و لحظه‌ای دیگر خوشحال و شاد باشند و یا امکان دارد لحظه ای فاقد احساس بوده و لحظه دیگری به شکل یک شخص انزوا طلب در بیایند. به همین دلیل تغییر احساسات این اشخاص، در رفتار آنها کاملاً مشهود است. افرادی که دچار این اختلال هستند معمولاً از تنهایی ترس داشته و شخصیتی غیر قابل پیش بینی دارند، به همین دلیل برای اینکه از تنهایی رها شوند، تلاش می‌کنند با غریبه ها هم ارتباط برقرار کنند. این اختلال دارای مشخصات و علائمی است که آنها را با هم بررسی خواهیم کرد.
دلایل ایجاد اختلال شخصیت مرزی چیست؟
در مورد دلایلی که باعث این اختلال در افراد میشود متخصصین و روانشناسان به عوامل اکتسابی، مغزی و ژنتیک یا تجارب ناشادی که در دوران کودکی برای فرد ایجاد می شود، اشاره می‌کنند. بعضی از روانشناسان هم هر دو عامل را دلیل ایجاد اختلال مرزی می دانند ولی معتقدند که تجارب دوران کودکی اهمیت بیشتری در ایجاد این اختلال دارد. تجارب اولیه در کودکی مخصوصاً در سه سال اول زندگی، اهمیت زیادی دارد و می تواند زمینه ساز ایجاد این اختلال در افراد شود. این موارد عبارتند از:
- عدم ثبات در مادر به علت های مختلف
- نداشتن دلبستگی های امن در کودکی
- درگیر بودن والدین با یکدیگر
- تنبیه های شدید کودک
- بی توجه بودن به احساسات کودک
- ناسازگاری والدین
- طلاق والدین
اختلال شخصیت مرزی چه علائمی دارد؟
افرادی که دچار اختلال شخصیت مرزی شده‌اند معمولاً ۷ ویژگی بارز دارند که عبارتند از:
- روابط متزلزل
- رفتار های پرخطر در فرد
- زیاده روی در مشروبات الکلی و مصرف مواد مخدر
- خشم های بیجا
- آسیب رساندن فرد به خود
- احساس پوچی کردن
- ترس از تنهایی
۱- روابط متزلزل
افرادی که به اختلال شخصیت مرزی مبتلا شده‌اند، روابطی ناپایدار با دوستان فامیل و حتی خانواده خود دارند. این اشخاص احتمال دارد با سرعت به شخصی شدیداً علاقه مند شوند و به طور ناگهانی هم از او متنفر شوند. هر تغییری در برنامه و یا جدایی ممکن است باعث تشدید علائم در این افراد شده و احساس ترد شدن در آنها به وجود بیاید. وقتی این بیماران به کسی یا چیزی علاقه مند شوند و آن کسی یا چیزی را از دست بدهند، احساس انزوا و پوچی خواهند کرد.
۲- رفتار های پرخطر
افرادی که به اختلال شخصیت مرزی مبتلا شده‌اند معمولاً رفتارهایی مانند پول خرج کردن بی رویه دارند گاهی هم رفتارهای پرخطر مانند رانندگی های خطر زا، پرخوری و حتی روابط جنسی نامناسب برقرار می کنند. این رفتارها هم به دلیل تصور ضعیفی است که از خود دارند.
۳- در مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر زیاده روی می کنند.
معمولاً این بیماران برای اینکه آرام شوند و یا از مشکلات فرار کنند به مشروبات الکلی و مواد مخدر روی می آورند. برای کنترل کردن این علائم در افراد، باید حتماً تمام موارد درمان شود.
۴- خشم های بی مورد
افرادی که به این اختلال مبتلا شده اند ممکن است به دلیل شرایط ناچیز، بسیار خشمگین و ناراحت شوند مثلاً اگر همکاران و یا والدین به این افراد اعتنا نکنند ممکن است احساس انزوا و طرد شدن کرده و شدیداً خشمگین شوند.
۵- آسیب رساندن فرد به خود
شخصی که دچار اختلال مرزی است، ممکن است علائم خطرناک داشته و مشکلاتی را در ارتباط با عزت به نفس و حتی تصویر بدن خود داشته باشد. این اشخاص گاهی ممکن است به خودشان هم صدمه بزنند و یا بریدگی در بدن خود ایجاد کنند و حتی گاهی ممکن است افکار خطرناکی مانند خودکشی به ذهنشان خطور کند، که در این صورت حتماً باید به یک روانپزشک مراجعه کنند.
۶- داشتن احساس پوچی
این افراد احتمال دارد به کسی علاقه مند شوند و اگر آن شخص از پیش او برود، احساس انزوا و پوچی خواهند کرد زیرا توانایی ندارند که با احساس خود مقابله کنند. علائم این اختلال می‌تواند شامل احساس پوچی، بی عشقی و بی ارزشی باشد. البته یک درمان جدید برای این افراد وجود دارد که بسیار مفید است بنام رفتار دیالکتیکی.
۷- از تنها ماندن می ترسند.
معمولاً خشم زیادی که در این افراد وجود دارد به دلیل ترس از تنها ماندن است. این اشخاص اگر حتی تصور کنند که تنها می شوند، دچار عصبانیت و ترس شدیدی خواهند شد و این ترس از تنهایی باعث می شود در روابط خانوادگی دچار مشکل شوند.
چه شرایطی برای این بیماران مناسب است؟
در صورتی که شخصی به این اختلال دچار شود، بهتر است اطرافیان موارد زیر را رعایت کنند:
- برای اشخاصی که دچار اختلال شخصیتی مرزی هستند باید محیطی دور از استرس و آرام را فراهم کنید.
- در صورتی که فرد در شرایط بحرانی قرار گرفته بود و شما نشانه هایی از این اختلال را در او مشاهده کردید، باید بحث و جدل ها را کنار بگذارید تا فشار روانی در روی بیمار نباشد.
- نباید در حضور بیمار، در مورد بیماری او صحبت کنید.
- به صورت اغراق آمیز در مورد روند بهبودی بیمار صحبت نکنید.
چگونه باید با اشخاصی که دچار اختلال شخصیت مرزی می باشند، صحبت کنیم؟
ارتباط برقرار کردن با افرادی که دچار این اختلال هستند کار سختی است ولی روش‌های ساده ای وجود دارد که به وسیله آن می توان با این بیماران رابطه های سالم و مؤثر برقرار کرد:
- به حرف بیمار گوش داده و اگر با صحبت ها و نظرات او مخالف بودید باز هم باید با صبر و حوصله به صحبت هایش گوش بدهید ولی نظر مخالفتان را بیان نکنید.
- سؤالاتتان را واضح است بپرسید و بگذارید او به راحتی احساسات و نظرات خود را به شما بگوید.
- گوش کردن به صحبت های بیمار به معنی این نیست که شما با نظرات او موافق هستید، ولی کمک می کند تا بتوانید رابطه صمیمانه و بهتری با او برقرار کنید.
- در صحبت کردن با بیماری که دچار اختلال شخصیت مرزی می باشد، تلاش نکنید در بحث برنده شوید و یا اینکه نظرات خود را به او تحمیل کنید.
چگونه می توان اختلال شخصیت مرزی را در فرد درمان کرد؟
بهترین درمان برای این اختلال درمان روانشناختی می باشد. به صحبت کردن با یک متخصص روانشناس درمان روانشناختی گفته می شود. باید بگوییم که استفاده از دارو تنها درمان این اختلال نمی باشد ولی کسانی که درمان روانشناسی را شروع کرده‌اند، بهتر است از بعضی داروها برای مدیریت علائم این اختلال استفاده کنند. درمان های الکتریکی برای اختلال شخصیت مرزی معمولاً کاربرد ندارد.
چند روش درمانی روانشناختی جهت کمک به اشخاصی که دچار این اختلال هستند، وجود دارد. این درمان باید حتماً به وسیله روانشناس بالینی و بعد از آن هم به وسیله روان پزشک انجام بگیرد. مهمترین این درمان ها عبارتند از:
- درمان رفتاری که بر اساس گفتگو باشد: در این درمان به فرد یاد می دهند که چگونه می تواند احساسات و اضطراب خود را کنترل کند .
- طرح واره درمانی: این روش درمانی به شخص کمک می کنند نیازهای ناخوشایندی را که به بروز الگوهای منفی کمک می کند، شناسایی کند.
- درمانی بر اساس ذهن سازی: این درمان بر اساس صحبت بوده و به شخص کمک می کند که احساسات و افکار خود را در تمام لحظات مشخص کرده و دیدگاه مناسبی را جایگزین آن کند. این روش تأکید زیادی دارد که قبل از عمل، فرد تفکر کند.
- روان درمانی بر اساس انتقال: در این روش به بیمار کمک میشود که مشکلات و احساسات فردی خود را به وسیله رشد دادن ارتباط خود با درمانگر درک کند و این بینش را هم بر زندگی خود اعمال کند.
- مدیریت روانپزشکی: این روش درمانی بر اساس مدیریت فردی است و در روی احساسات هیجانی بیمار در لحظات سخت و دشوار تمرکز می کند. در این روش امکان دارد که گروه های درمانی، درمان های فردی، آموزش خانواده و داروها هم ادغام شود.
امروزه با پیشرفت هایی که در مورد درمان این اختلال انجام گرفته، می توان گفت که درمان آن نسبت به بیماری دوقطبی و افسردگی بسیار روشن تر می باشد. متخصصین توانسته‌اند به وسیله خانواده درمانی، گروه درمانی، روان درمانی و دارو درمانی البته با مشارکت خانواده و شخص بیمار، نتایج مثبتی در این مورد به دست بیاورند.
اختلال شخصیت مرزی چیست و چگونه درمان می شود؟
امتیاز سردبیر
مجموع امتیاز
اختلال شخصیت مرزی چه علائمی دارد؟
