اختلال دو قطبی چیست | چگونه می توان اختلال دوقطبی را درمان کرد؟

اختلال دو قطبی جزو بیماری های اعصاب و روان می باشد که حتماً باید برای درمان این بیماری به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کرد. اگر این بیماری به حال خود رها شود، احتمال دارد عوارض آن فرد را درگیر کند و درمان آن هم باعث می شود کیفیت زندگی شخص بهبود پیدا کند. کمتر کسی هست که اسم بیماری اختلال دو قطبی را نشنیده باشد و معمولاً افراد اطلاعات جامعی در مورد این اختلال روانی ندارند. اگر شما از کسی سؤال کنید که اختلال دو قطبی چیست؟ مطمئناً به شما می‌گوید: «شیدا و افسرده شدن» «نداشتن ثبات خلقی»، « داشتن افکاری مانند خودکشی» «موذی بودن» «کم انرژی بودن» و…

معمولاً کسانی که با اختلال دو قطبی کمی آشنا هستند و یا اشخاصی که در نزدیکی خود با این بیماران روبرو شده‌اند، از شنیدن نام آن دچار وحشت و اضطراب می شوند. توصیه می کنیم برای آشنایی بیشتر با این بیماری، مطالب زیر را مطالعه کنید تا با اختلال دو قطبی و نحوه درمان آن بیشتر آشنا شوید.

اختلال دوقطبی چیست؟

اختلال دو قطبی یک اختلال روانی بوده که در گذشته به آن شیدایی افسردگی هم می گفتند. افرادی که به اختلال دو قطبی دچار می شوند، حالات مختلفی را هم تجربه خواهند کرد. آنها هایپومانیا و مانیا ( فرازهای احساسی و دوره های افسردگی) و دیپرسیون (نشیب های روانی و دوره های افسردگی) را تجربه خواهند کرد.

افرادی که به اختلال دو قطبی دچار شده اند، دچار افسردگی هم خواهند شد و احساس ناامیدی و ناراحتی می کنند. این افراد معمولاً اشتیاقی به فعالیت های روزمره ندارند و حتی برای انجام دادن فعالیت های جدید، تمایلی از خودشان نشان نمی دهند. وقتی حالت روانی بیمار به شیدایی و یا همان مانیا تغییر می کند، رفتار های بسیار پر انرژی را از خود نشان خواهد داد و همچنین نسبت به مسائل موجود در اطراف خود اشتیاق های غیر عادی و بی اندازه نشان می دهد. فردی که در دوره مانیا قرار دارد، نسبت به حالت معمولی و عادی، بسیار حساس تر بوده و با سرعت می رنجد.

تغییر کردن حالت افسردگی بیمار به شیدایی و همچنین برعکس، باعث می‌شود در کیفیت زندگی او تأثیر بگذارد. مثلاً ساعات خوابیدن و بیدار شدن، قدرت تصمیم گیری و قضاوت، فعالیت های روزانه، قدرت تفکر و همچنین خلق و خوی فرد هم تغییر می کند. این تغییر حالت در بیمارانی که به اختلال دو قطبی مبتلا شده اند، به ندرت بوده ولی ممکن است چندین بار در سال اتفاق بیفتد. البته بعضی از این بیماران نشانه هایی از تغییرات را در خود نشان می دهند ولی علائم آن بروز نمی کند.

با یک برنامه درمانی درست و مناسب می توان علائم و نشانه های این بیماری را تخفیف داد و بحران های آن را مدیریت کرد. بیشتر افرادی که به این اختلال دچار شده اند، نسبت به سایکوتراپی و همچنین دارو درمانی پاسخ می دهند و کیفیت زندگی شان هم بهتر می شود. بیماری اختلال دوقطبی جزو بیماری های روانی محسوب می شود.

علائم بیماری اختلال دوقطبی چیست؟

همانطور که می دانید هر اختلال روانی و یا بیماری، نشانه ها و علائم خاصی دارد. بعضی از این علائم را خود بیمار متوجه شده و بعضی را هم متخصص و اطرافیان بیمار متوجه آن می شوند.

 علائم هیپومانیا و مانیا در شخصی که به اختلال دو قطبی مبتلا است.

مانیا و هیپومانیا، دوفاز متفاوت با یکدیگر هستند که علائمی شبیه به هم دارند. مانیا نسبت به هیپومانیا دارای علائم شدیدتری بوده و علائم آن کاملاً برجسته تر است. این علائم و نشانه ها باعث به وجود آمدن مشکلات و مسائل جدی در زمینه های روابط فردی، احساسی، تحصیلی و حتی کار فرد می‌شود.

مانیا باعث خواهد شد فرد به طرف روان پرشی سوق پیدا کند و گاهی روانشناس مجبور می شود بیمار را بستری کند. این بیماران در حالت های هیپومانیا و مانیا حداقل سه علامت از علامت های بیان شده را دارا هستند:

•  این بیماران به شکل کاملاً غیرقابل کنترل، هیجان زده و پر انرژی و شاد هستند.
• اضطراب، انرژی و فعالیت آنها به شکل کاملاً قابل توجهی افزایش پیدا می کند.
• اعتماد به نفس آنها زیاد شده و احساس خوبی دارند.
• به خواب نیاز نداشته و دچار کم خوابی هم می شوند.
• به شکل عجیب و غریبی پرحرف می شوند.
• افکار پراکنده و مغشوشی داشته و ایده های زیادی در سر می‌پرورانند.
• نمی توانند تمرکز کنند و حواس پرت می شوند.
• عاقلانه و خوب تصمیم گیری نمی کنند.
• ممکن است ولخرجی ها و یا سرمایه گذاری های اشتباه انجام دهند.

 حالت افسردگی شدید در بیمار مبتلا به اختلال دو قطبی

این افسردگی آنقدر شدید و طوفانی است که باعث می شود در فعالیت روزانه بیمار اختلال زیادی ایجاد کند و روابط کار و تحصیل او را به مقدار زیادی تحت تأثیر قرار بدهد. البته این را هم باید بگوییم که انواع افسردگی ها با هم فرق می کنند.

در افسردگی شدید معمولاً شما پنج مورد و یا حتی گاهی هم بیشتر علائم زیر را در فرد مشاهده می کنید:

• حالت های افسرده گی مانند بغض، احساس پوچی، ناامید بودن و غمگین بودن
• معمولاً این حالت در کودکان به شکل حساسیت شدید و تحریک پذیر بودن نشان داده می شود.
• نسبت به تمام فعالیت ها اشتیاقی نداشته و تمایلی نشان نمی دهد.
• افزایش وزن و یا کاهش وزن شدید
• بی خوابی و یا خوابیدن زیاد
• آهسته کار کردن
• بی قراری، خستگی زیاد و نداشتن انرژی
• عذاب وجدان و احساس بی ارزشی
• کاهش توانایی فکری و عدم تمرکز
• اقدام به خودکشی و یا افکار خودکشی

 علائم اختلال دو قطبی در مردان و زنان چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

معمولاً این اختلال در زنان و مردان به یک اندازه دیده می‌شود ولی نشانه های آن ممکن است با هم کمی تفاوت داشته باشد. معمولاً این اختلال در زنان با علائم زیر است:

• در سنین بالاتر و دیرتر تشخیص داده می شود.
• حالت های خفیف تری دارد.
• معمولاً افسردگی هم در این حالت تجربه می‌شود.
• اختلالات و بیماری های دیگری را هم به همراه دارد. مانند کم کاری و یا پرکاری تیروئید، چاقی، میگرن و اختلالات اضطرابی دیگر
• مصرف الکل

زنانی که دچار این اختلال می شوند احتمال دارد که حالات آنها به شکل دائم برگشت داشته باشد و این به دلیل پایین و بالا شدن هورمون ها در هنگام یائسگی و ایام قاعدگی می باشد. معمولاً مردان علائمی از خود نشان می دهند که مقداری با زنان تفاوت دارد. این علائم عبارتند از:

• در مردان زودتر از زنان این بیماری تشخیص داده می شود.
• ممکن است حالت های شدیدتری را تجربه کنند.
•  مردان به طور معمول سوء مصرف مواد دارند.
• رفتارهای پرخطر زیادی از خود نشان می دهند.

روش پرستاری و مراقبت از بیمارانی که اختلال دوقطبی دارند.

معمولاً پرستار و مراقب این بیماران ممکن است دچار سردرگمی، ناامیدی و ناراحتی شود، ولی در صورتی که بداند چگونه با آنها برخورد کند، به آرامش بیشتری می رسد. برای کمک به بیمار، اولین قدمی که باید بردارید این است که آگاهی های خود را برای مراقبت از او افزایش دهید. پرستار و یا حتی اعضای خانواده، باید اطلاعات کافی را در مورد این اختلال داشته باشند تا بتوانند به بیمار کمک کنند که شرایط بهتری داشته باشد.

گاهی دیده شده که مراقبین این بیماران آگاهی ندارند که چگونه با آنها رفتار کرده و یا چه واکنشی باید در مقابل آنها از خود نشان دهند. وقتی بیمار دوقطبی وارد فاز های مختلف این بیماری می‌شود، ممکن است در فعالیت ها و سطح انرژی او تغییراتی ایجاد شود و یا حتی الگوی خواب و خوراک او تغییر کند. اگر این بیماری پیشرفت کند، فرد دچار توهم خواهد شد و این باعث سردرگمی پرستار می شود. پرستار و یا اعضای خانواده که از این بیماران مراقبت می کنند، باید موارد مهمی را در نظر بگیرند تا بتوانند کیفیت زندگی خود و بیمار را بهبود ببخشند.

۱- در آغوش گرفتن بیمار

باید به بیمار محبت کرده و او را در آغوش بگیرید. هرچند که رفتارهای این افراد از کنترل آنها خارج است، شما باید آنها را همیشه دوست داشته و از این بیماران حمایت کنید. به حریم شخصی او احترام بگذارید.

۲- صحبت کردن با بیمار

با این بیماران باید صادقانه و با همدلی صحبت کنید. ابتدا باید مطمئن باشید که زمان مناسبی را برای صحبت انتخاب کرده اید. هنگامی که با این با بیماران گفتگو می کنید، هیچ وقت از کلمات ناامید کننده استفاده نکرده و او را قضاوت نکنید.

۳- باید به بیمار فضا داد.

وقتی بیمار شرایط خوبی برای صحبت کردن با شما ندارد، باید به او اجازه بدهید که تنها باشد و در همان حال هم باید مراقب باشید که دوره تنهایی بیمار زیاد نشود.

۴- این بیماران را ببخشید

گاهی ممکن است بیمار شما وارد فاز های افسردگی و یا شیدایی شود و به شکل غیر عمد باعث آسیب و یا ناراحتی شما شود. در این صورت باید بیمار را بخشیده و بدانید که او هیچگاه از روی عمد شما را اذیت نمی کند و حتی به اختیار خود، رفتارهای منفی را نشان نمی دهد.

۵- به بیمار کمک کنید تا متوجه تغییرات روحی در خود بشود.

دیده شده بعضی موارد، خانواده‌ها از فشار ناراحتی به بیمار توهین می کنند. باید بدانید که این کارها نتیجه عکس دارد. توصیه می کنیم بدون تهمت، توهین و قضاوت با او صحبت کنید. معمولاً بیمار متوجه این تغییرات در خود نمی شود و شما باید وقتی این تغییرات را در خلق و خوی او مشاهده می کنید، به او کمک کرده و بگویید: «من می دانم که تو دو شب است نخوابیده ای. آیا می خواهی به تو کمک کنم»

سخن پایانی

در صورتی که مراقبت از بیماری را بر عهده دارید که دچار اختلال دو قطبی می باشد، ممکن است متوجه شوید که نمی توانید به خوبی از او مراقبت کنید و رفتار بیمار قابل کنترل نیست و یا اینکه حال روحی بیمار رو به وخامت است، پس بهتر است با مشاور و متخصص مشورت کنید.